شب گذشته آقایان سید عباس عراقچی وزیر خارجه کشورمان و رافائل گروسی مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کردند که به توافقی برای همکاریها دست یافتهاند. درباره این توافق چند نکته را میتوان مطرح کرد:
1- ایران بر اساس قانون مصوب مجلس، بعد از تجاوز نظامی 12 روزه در خرداد و تیرماه 1404 به تاسیسات هستهای خود، همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی را به حالت تعلیق درآورده بود؛ موضعی که با توجه به بیعملی و حتی بدعملی آژانس درباره این حمله، کاملاً منطقی بوده و هست. توافق شب گذشته، چارچوبی را برای همکاری آتی با آژانس فراهم میکند.
2- آقای گروسی در بخشی از بیانیهای که امروز درباره این توافق منتشر کرده، نوشته است: «Being a safeguards implementing document, it is not a public one» بدین معنی که محتوای کامل توافق، منتشر نمیشود.چرا که این یک توافق «تکنیکی و عملیاتی» است.
3- توافق صورت گرفته، ذیل NPT است و فراتر از آن نیست.
4- گروسی میگوید توافق شامل همه تأسیسات و تاسیسات ایران است و گزارشدهی لازم درباره تأسیسات مورد حمله و مواد هستهای موجود در آنها پیشبینی شده است امّا آقای عراقچی میگوید که در حال حاضر هیچ دسترسی جدیدی به بازرسان داده نمیشود، مگر در مورد نیروگاه بوشهر به دلیل تعویض سوخت.
بنابراین، طبق اظهارات آقای عراقچی، توافق فعلاً حقوق ایران در کنترل دسترسیها و حفظ امنیت تأسیسات را تضمین میکند و صرفاً چارچوب فنی برای گزارشدهی آتی و مذاکرات آینده فراهم کرده است.
5- ظاهراً از اظهارات اینطور برمیآید که توافق فنی و مرحلهای است، نه دسترسی کامل فوری. ایران چارچوب را میپذیرد اما کنترل امنیت تأسیسات را حفظ میکند.
حملات گذشته و حساسیت امنیتی ایران، سبب شده که توافق با شرطهای امنیتی و سیاسی خاص همراه باشد. توافق به نحوی طراحی شده که راه حل دیپلماتیک و تعامل عملیاتی ایجاد شود، بدون اینکه ایران احساس کند امنیت داخلی یا حق حاکمیتش به خطر افتاده است.
6- از اظهارات آقای عراقچی و همچنین تاحدودی از اظهارات آقای گروسی اینطور برمیآید که توافق اخیر یک چارچوب عملیاتی فنی برای بازگشت همکاریهاست، اما اجرای آن به تدریج و تحت شرایط امنیتی و سیاسی صورت میگیرد.
ایران تلاش میکند که هم تعهدات بینالمللی را طبق NPT «فعلاً» حفظ کند و هم امنیت تأسیسات هستهایاش تضمین شود.
7- ایران از طریق آقای عراقچی رسماً اعلام کرده است که اگر مکانیسم ماشه تا انتها اجرایی شود و تحریمها برگردد، این گامهای عملی ایران منتفی خواهد بود. بنابراین، از شروط اصلی اجرای کامل این توافق، عدم اجرای مکانیسم ماشه است.
