به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، بالگرد‌های ترابری در جمهوری اسلامی ایران یکی از نیاز‌های اساسی هستند، چرا که موقعیت جغرافیایی کشورمان به شکلی است که نیاز است تا در هر لحظه و هر اتفاقی به سرعت، پشتیبانی هوایی صورت گیرد.

در همین راستا جوانان انقلاب اسلامی در سال‌های اخیر دست به ساخت بالگرد‌های ترابری در رده‌های مختلف زدند و موفق شدند در این عرصه بسیار خوب بدرخشند و تا امروز بیش از ده‌ها نمونه از این رده بالگرد‌ها را بسازند که یک نمونه آن خانواده بالگردی شاهد است.

متخصصان وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در گام نخست توانستند اولین عضو خانواده بالگردی شاهد را با نام شاهد ۲۸۵ بسازند، این بالگرد صددرصد بومی که در رده بالگرد‌های تهاجمی قرار می‌گیرد می‌تواند در ماموریت‌های پشتیبانیِ نزدیک به سرعت وارد عمل شود و تمامی تجهیزات دشمن را نابود کند.

وقتی شاهد ۲۸۵ رونمایی شد کمتر کارشناسی تصور می‌کرد این بالگرد قابلیت‌های خود را نشان دهد، اما چنان کارکردی از خود نشان داد یک سال پس از تولید نمونه دریا پایه آن هم ساخته شد و در نمایشگاه هوایی کیش به نمایش درآمد. در حال حاضر بالگرد شاهد در دو نمونه AH-۸۵A و AH-۸۵C تولید می‌شود.

تولید بر اساس یک پلتفرم در تمامی جهان کاری مرسوم است، چرا که علاوه بر کاهش باعث می‌شود تا در بحث تعمیر و نگهداری هم هزینه‌ها کاهش پیدا می‌کند و به راحتی می‌توان قطعات یک مجموعه از تجهیزات را روی عضو دیگر آن خانواده جایگزین کرد، این موضوع در کشور ما هم وجود دارد.

تولید براساس یک پلتفرم سال‌هاست در کشور ما هم انجام می‌شود و تاکنون تجهیزات بسیاری به صورت مجموعه‌ای تولید می‌شوند و شاهد هم در این رده جای گرفت، چرا که پس از شاهد ۲۸۵ متخصصان کشورمان موفق شدند این بار بالگرد ترابری شاهد ۲۷۸ را طراحی و به چرخه دفاعی وارد کنند.

حرکت بالگرد شاهد ۲۷۸ در آسمان ایران

طراحی این بالگرد بومی به میانه دهه ۷۰ شمسی برمی‌گردد که توسط جوانان وزارت دفاع شروع شد، اما اولین فروند آن در سال ۱۳۸۰ پرواز آزمایشی خود را انجام داد و توانست در سال ۹۱ مجوز‌های لازم برای پرواز را دریافت کند و وارد صحنه نبرد شود.

این بالگرد با ساختار ماژولار و با بهره گیری از روش‌های نوین طراحی و مواد مرکب پیشرفته غیر فلزی در بدنه و پره‌های اصلی ساخته شده که علاوه بر کاهش وزن پرنده موجب عدم ایجاد خوردگی و زنگ زدگی و در نتیجه امکان کار در محیط‌های گوناگون را به دنبال دارد.

این ماده و کاهش وزن پرنده باعث شده تا توان حمل محموله به میزان بسیار زیادی افزایش یابد و از طرف دیگر استفاده از سطوح بزرگ شیشه‌ای در شاهد ۲۷۸ باعث شده تا دید تمام سرنشینان از جمله ۲ خدمه پرواز به شدت افزایش یابد که این می‌تواند در میدان نبرد بسیار موثر باشد.

وقتی بالگرد شاهد ۲۷۸ رونمایی شد بسیاری معتقد بودند که شبیه به بالگرد Bell ۲۰۶ آمریکا معروف به جت رنجر است، اما با بررسی دقیق می‌توان متوجه شد که با هم تفاوت دارند، بالگرد ایرانی دماغه تیزتر و پنجره‌های بزرگتری نسبت به نمونه آمریکایی دارد و در هر سمت بالگرد دو درب برای مسافر و خلبان دیده شده، اما نکته مهم سبک‌تر بودن شاهد نسبت به بالگرد آمریکایی است.

شاهد ایرانی طولی در حدود ۱۲ متر، عرضی بالغ بر ۲ متر و ارتفاعی نزدیک به ۳ متر دارد، وزن خالی آن ۶۸۲ کیلوگرم و وزن برخاست آن به ۱۴۵۰ کیلوگرم می‌رسد. نکته بسیار مهم در بالگرد ایرانی ما، استفاده از یک موتور با توان ۴۲۰ اسب بخار است که باعث می‌شود تا شاهد ۲۷۸ با سرعت ۲۳۰ کیلومتر بر ساعت حرکت کند.

موتوری که روی شاهد ۲۷۸ سوار شده از مدل C۲۰B است که در مقایسه با جت رنجر بسیار قوی‌تر بوده و باعث می‌شود تا ملخ‌ها با سرعت خوبی حرکت کنند، اما نکته منفی بالگرد بومی ما استفاده از دو ملخ است، چرا که در حال حاضر بسیاری از بالگرد‌های پیشرفته جهان از ۴ ملخ استفاده می‌کنند، چون وجود ملخ‌های بیشتر باعث نرمی پرواز و کاهش صدا می‌شود.

این بالگرد قادر است با موتور قدرتمند خود برای ۴ ساعت در هوا مداومت پروازی داشته باشد که این موضوع به همراه برد بلند آن باعث می‌شود تا این پرنده چابک ایرانی برای پوشش مناطقِ تحت ماموریت خود نیاز بسیار کمی به سوخت داشته باشد و از طرف دیگر تجهیز این بالگرد به سامانه‌های کنترل پرواز دوگانه و نمایشگر‌های چند منظوره (MFD) رنگی و بزرگ در کابین باعث افزایش اطمینان پذیری و کاهش چشمگیر هزینه تعمیر و نگهداری می‌شود.

مأموریت‌های اصلی شاهد ۲۷۸ شامل گشتی و شناسایی در نیرو‌های مسلح، جابجایی فرماندهان و کنترل هوایی، آموزش خلبانی نظامی و تجاری، کنترل ترافیک شهری، آمبولانس هوایی و حمل مصدوم، گشت حفاظت محیط زیست، بازدید خطوط نفت و گاز و برق است، اما در حال حاضر متخصصان کشورمان در حال مسلح کردن آن هستند.

در سال‌های اخیر بحث مسلح کردن بالگرد‌های بومی در میان نیرو‌های مسلح مطرح شده است و تا امروز بیشتر بالگرد‌ها در قالب طرح‌های مختلف به سلاح‌های بومی مانند انواع راکت، موشک و تیربار تجهیز شدند تا در مواقع لازم از آن بتوان استفاده کرد.

در همین راستا بالگرد شاهد ۲۷۸ نیز در قالب پروژه OH-۷۸ به انواع سلاح‌ها مسلح شده است، در حال حاضر بالگرد OH-۷۸ به تسلیحات تهاجمی سبک از جمله یک یا دو پرتابگر هفت تایی راکت‌های ۲.۷۵ اینچی (۷۰ میلیمتری) که ۵۰۰ تا ۵ هزار متر برد دارد و یک قبضه تیربار ۱۲.۷ میلیمتری دوربین دار در زیر بدنه مجهز شده است.

علاوه بر این تجهیزات، شاهد ۲۷۸ به علاوه یک سامانه اپتیکی دید در روز و شب، دارای دو درجه آزادی برای امور نظارت هوایی و سامانه ذخیره اطلاعات است؛ در نتیجه به کمک تجهیزات و تسلیحات فوق، این بالگرد یک پرنده شناسایی مسلح قابل خواهد بود، مأموریتی که بالگرد‌های مختلفی در همین رده در دنیا برای آن ساخته شده است که برخی از آن‌ها قابلیت شلیک موشک‌های ضد زره را نیز دارند.

حتی در برخی تصاویر منتشر شده از این بالگرد معلوم شده که در حال حاضر شاهد ۲۷۸ می‌تواند انواع موشک‌های ضد کشتی را نیز با خود حمل کند و به سمت هدف شلیک کند، موشک‌های ضد کشتی ایران بردی در حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر از ساحل دارند و وقتی روی بالگرد سوار می‌شوند این برد به صورت غیرقابل باوری افزایش پیدا می‌کند.

از طرف دیگر تیربار مورد استفاده در OH-۷۸ از نوع NSV است که ۲۵ کیلوگرم جرم، برد مؤثر ۱۵۰۰ متر در برابر اهداف هوایی و ۲ کیلومتر در برابر اهداف زمینی در صورت شلیک از زمین و نرخ آتش ۷۰۰ تا ۸۰۰ گلوله بر دقیقه دارد. هر چند محل نصب این تیربار زیر دماغه خلبان را مجبور خواهد کرد تا در هنگام نشست و برخاست بیشتر دقت کند، اما این شیوه نصب بی سابقه نبوده به طوری که در بالگرد رزمی آپاچی آمریکایی نیز توپ موجود در جلو دقیقاٌ با همین شکل نصب شده است، ضمن اینکه در نمونه‌های اولیه بالگرد تهاجمی بومی شاهد ۲۸۵ نیز همین شیوه نصب تیربار مورد استفاده قرار گرفته است.

نکته جالب در تیربار شاهد ۲۷۸ این است که دوربین آن با قابلیت زوم اپتیکی و بزرگ‌نمایی تصویر هدف که در نمایشگر موجود در کابین قابل رؤیت است امکان هدفگیری دقیق تر و اصابت تعداد بیشتری گلوله به هدف و یا ضربه زدن به هدف با تعداد شلیک کمتر و صرف زمان هدف‌گیری کمتر را می‌دهد.

جالب است بدانید که این بالگرد ایرانی به لیزری بسیار قوی مجهز شده است، دوربین نظارتی نصب شده در آن علاوه بر دارا بودن قابلیت دید در روز و شب و زوم اپتیکی و دیجیتال و فرستادن بی درنگ تصاویر به سایر واحد‌های زمینی و هوایی دارای مسافت یاب لیزری نیز هست که در این صورت دقت آتش راکت‌های کم تعداد شاهد OH-۷۸ را به نحو چشمگیری افزایش خواهد داد.

خانواده شاهد نشان داد که به راحتی می‌توان با استفاده از یک الگو مناسب سلاح‌هایی را تولید کرد که ضمن داشتن مزیت‌های فراوان مانند کاهش هزینه ساخت، تعمیر و نگهداری یا امکان جایگزینی قطعات از روی یک بالگرد روی بالگرد دیگر باعث می‌شود تا دست نیرو‌های مسلح برای اجرای مأموریت‌های تخصصی مانند نبرد با تجهیزات زرهی دشمن باز باشد.