«فقه، سیاست و حکومت»

نویسنده : علی دارابی
ناشر: جهاد دانشگاهی

 کتاب فقه، سیاست و حکومت چند ویژگی و امتیاز دارد:

کتاب درس دانشگاهی است و با زبان دانشجویان و نسل جوان نوشته شده است.

پاسخ به شبهات و پرسش ها در زمینه "ولایت فقیه" ، یکی از فصول اصلی کتاب است. سوالات مهمی چون "انتخاب یا انتصاب ولی فقیه، زمان دار و مدت دار بودن دوره رهبری ، حق و نحوه اعتراض و انتقاد به رهبری، ...» از جمله این پرسش هاست.

کتاب در ۷ فصل «کلیات و مفاهیم فقه»، تاریخچه فقه و اجتهاد شیعی، مکتب ها و مدرسه های فقهی، چیستی و چرایی فقه سیاسی، و فقه حکومتی، نظریه ولایت فقیه، شبهه شناسی ولایت فقیه و ۴ ضمیمه "واژگان و اصطلاحات فقهی" فرق ، مکاتب و سلسله های مذهبی- سیاسی، مفاخر و نام آوران حوزه مطالعات فقهی و گاه شمار فقه ، سیاست و حکومت تدوین شده است. کار مهمی که در گاه شمار صورت گرفته است و برای نخستین بار می باشد یک نمودار زمانی و خطی از عصر نبوت تاکنون و مکاتب و اعصار فقهی و مهمترین سخنگویان و فقهاء هر دوره را همراه با حکومت های وقت آمده است.

درباره «ولایت فقیه» سه نظریه وجود دارد:

• برخی آن را «انتصابی» و از ناحیه امام معصوم می دانند و این دسته همه اختیارات که امام معصوم (ع) داشته است را برای ولی فقیه قائل هستند.

• دسته دوم ولایت فقیه را امری «انتخابی» و از ناحیه رأی مردم می دانند. حدود و اختیارات، زمان و مدت و نحوه انتخاب و عزل را قانون بر پایه آراء مردم تعیین می کند. • دسته سوم اختیارات بسیار محدودی برای ولی فقیه قائل هستند و بیشتر آن را در امور حسبیه می دانند.

آراء و گفتمان این سه نظریه و فقهاء و صاحب نظران هر یک را به تفصیل در کتاب مورد اشاره قرار گرفته است.

کتاب بیش از ۳۰ جدول و نمودار دارد که برای دسته بندی کردن مطالب انتقال پیام به مخاطب کمک شایانی می کند.

برای پژوهش و تدوین کتاب ۵ سال زمان صرف شده است. نویسنده از محققان، پژوهشگران و صاحبنظران و استادان خواسته تا با نقد و راهنمایی نویسندگان را در چاپ های بعدی کتاب یاری کنند.
همچنین وی از دکتر حسن فارسی معاون فرهنگی سازمان جهاد دانشگاهی تهران که زمینه چاپ و انتشار کتاب را فراهم کرده و از دکتر محسن اسماعیلی؛ استاد دانشگاه تهران  که نویسنده دیباچه بر کتاب است صمیمانه تشکر کرده است .

آینده پژوهی انقلاب اسلامی: بیم ها و امیدها
انقلاب اسلامی و اندیشه سیاسی 

ناشر: امیر کبیر 
نویسنده علی دارابی 

انقلاب اسلامی از جمله بزرگ ترین رخدادهای قرن بیستم محسوب می گردد که در عرصه داخلی و خارجی آثار، پیامدها و بازتاب های گسترده ای داشته است. با توجه به اهمیت این موضوع، بخش زیادی از تألیفات در عرصه داخلی و خارجی به پیدایش، چرایی و توصیف مختصات و نیز کارنامه انقلاب اسلامی اختصاص یافته است. کتاب آینده پژوهی انقلاب اسلامی در زمره نخستین آثار در حوزه آینده پژوهی و رهیافت آینده نگر ایران و انقلاب اسلامی است.

 
این کتاب که حدود چهار سال مطالعه و پژوهش نویسنده را شامل می شود به تحولات جهانی در عرصه سیاست، فرهنگ، جامعه، حکمرانی خوب در نیم قرن آینده پرداخته و تأثیر آن تحولات بر ایران و تبیین نسبت آن با انقلاب اسلامی در آینده را مورد واکاوی قرار داده است. مطالعه این اثر به مدیران، تصمیم گیرندگان، سیاستمداران، پژوهشگران، به ویژه استادان، دانشجویان، طلاب علوم دینی و عموم علاقمندان به حوزه تاریخ معاصر، جامعه شناسی سیاسی ایران و انقلاب اسلامی توصیه می شود

  
جریان شناسی سیاسی در ایران

ناشر:سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
نویسنده:علی دارابی

 
این کتاب به بازشناسی جریان ها و مواضع و ویژگی های آنها می پردازد.این اثر در یک مقدمه و سه فصل و همراه با جمع بندی و نتیجه گیری و نیز یک بخش ضمیمه با عنوان «مشخصات احزاب و تشکل های سیاسی کنونی در ایران» تدوین شده است.فصل اول به کلیات و مبانی نظری پژوهش، مفاهیم، ادبیات، پیشینه، پرسش ها، فرضیه ها و متغیرهای آن اختصاص دارد. در این فصل ضمن بهره گیری از نظریات افرادی چون استیفن روکان در باب شکاف های اجتماعی و تاثیر آن براحزاب و جریانات سیاسی در هر جامعه ای به چرایی استفاده از مفاهیمی چون چپ و راست در این اثر اشاره شده است.در فصل دوم جریانات سیاسی در ایران اعم از اسلام گرا و غیر اسلامگرا در فاصله سالهای 1320 تا 1357 ه.ش، ویژگی های هر یک از جریانات مذکور، حاملان و سخنگویان آنها مطرح شده است.فصل سوم کتاب حاضر اختصاص به جریان های سیاسی اسلام گرا در جمهوری اسلامی ایران دارد.


در ابتدای این فصل پس از تبیین مفهومی و جامعه شناختی جریان راست یا اصولگرا از ویژگی های این جریان، سیر تطور و تکوینی آن از راست تا آبادگری و سپس اصولگرایی و نیز بانیان، حاملان و سخنگویان اصلی جریان اصولگرا یعنی حزب جمهوری اسلامی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، جامعه روحانیت مبارز تهران، حزب مؤتلفه اسلامی، جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی و آبادگران سخن به میان آمده است. همچنین در این بخش و در ذیل بحث جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آقایان احمد آذری قمی ، عبدالله جوادی آملی و یوسف صانعی به عنوان سه تفکر شاخص و متفاوت در این تشکل بحث شده است.بخش پایانی فصل سوم کتاب اختصاص به دین اندیشان و جریان برخاسته از تفکر آنها دارد. این جریان خود به سه دسته سنت گرایان که سید حسین نصر سخنگوی عمده و اصلی آن به شمار می رود، ناقدان سنت و تجدد (سید جواد طباطبایی و مصطفی ملکیان) و تجدد گرایان (عبدالکریم سروش و محمد مجتهد شبستری)، تقسیم شده و اهم آراء و دیدگاه های آنها مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. این کتاب در حال حاضر به چاپ 24 رسیده است .
 

زیتون سرخ: حزب الله الگوی مقاوم 

ناشر:موسسه فرهنگی مطبوعاتی جام جم
نویسنده:علی دارابی

هدف از نگارش این کتاب بررسی وضعیت سیاسی اجتماعی کشور لبنان و فعالیتها و عملکرد حزب الله و نیز یافتن پاسخ این سوال است: "آیا جنبش مقاومت اسلامی حزب الله در ثبات و امنیت کشور لبنان نقش داشته است؟"بحرانهای سیاسی امنیتی دو دهه اخیر لبنان، حضور ایران در منطقه و حمله آمریکا به عراق از جمله مواردی است که در ثبات و امنیت لبنان موثر خوانده شده و مورد بررسی قرار گرفته است.این اثر به لحاظ موضوعی جایگاه حزب الله را در امنیت لبنان روشن می کند و به لحاظ مکانی به این کشور - به خصوص مناطق اشغال شده توسط رژیم صهیونیستی - پرداخته است.در فصل اول مختصات، اقوام، طوایف و احزاب لبنان بررسی شده است.


در فصل دوم زمینه های شکل گیری حزب الله لبنان و اهداف و برنامه های جریان مقاومت تبیین شده است. فصل سوم اختصاص به جنگ 33 روزه داشته و در فصلی جداگانه وقایع پس از این جنگ نیز واکاوی شده است. فصل دیگری از کتاب به شخصیت سید حسن نصرالله پرداخته و در فصل ششم دستاوردها و چالش مقاومت حزب الله بررسی شده است. در فصل هفتم مسائل فلسطین و پیوند آن با مقاومت تبیین شده و در فصل پایانی هم به نحوه شکل گیری رژیم صهیونیستی و نحوه برخورد آن با مقاومت پرداخته شده است
 
 
رفتار انتخاباتی در ایران: الگوها و نظریه ها

ناشر:سروش
نویسنده:علی دارابی

در باب چگونگی رفتار انتخاباتی و رأی دادن که یکی از مهم ترین نمادهای رشد سیاسی است، نظریات گوناگونی وجود دارد که شامل سه جریان و الگوی عمده روان شناختی می شود: 1. الگوی جامعه شناسانه تحلیل رفتار رأی دهندگان؛ 2. الگو و نظریه روانی سیاسی در تحلیل رفتار انتخاباتی؛ و 3. تحلیل اقتصادی (منفعت محور) از رفتار رأی دهندگان. علی دارابی، با بهره گیری از تلفیق الگوها و با دوری جستن از شیوه های پژوهشی سنتی و به استناد سنجش های عمومی و تحلیل های میدانی، عناصر و عوامل تأثیرگذار بر چگونگی و میزان مشارکت مردم در انتخابات ریاست جمهوری را بررسی کرده است.



به باور وی، تحلیل الگوی جامعه شناختی و روانی، سیاسی از اهمیت و ارزش بیشتری نسبت به الگوهای دیگر برخوردار است. تحقیق دارابی از لحاظ نوآوری و به روز بودن موضوع تحقیق، عرضه چارچوب علمی مستقل، و رعایت نظم و انسجام موضوعی ممتاز است و نتایج و کاربرد مفیدی دارد.

 سیاستمداران اهل فیضیه

ناشر :سیاست
نویسنده : علی دارابی

 
مباحث این کتاب به بررسی، نقد، پیشینه و عملکرد "جامعه روحانیت مبارز تهران "اختصاص دارد که منشا پیدایش گروه‌ها و تشکل‌هایی چون "حزب جمهوری اسلامی"، "مجمع روحانیون مبارز تهران "و "جمعی از کارگزاران سازندگی " بوده است .فصل نخست کتاب درباره موضوع و تبیین فرضیه‌های پژوهش، بیان محدودیت‌ها و علل انتخاب موضوع، نیز شیوه‌های کار است .فصل دوم مربوط به مفاهیمی چون گروه‌های فشار یا ذی‌نفوذ، مشارکت سیاسی و عوامل موثر در افزایش آن است .در این فصل، همچنین پیدایی احزاب سیاسی، کار ویژه‌ها، سودمندی و زیان‌های احزاب و علل ناپایداری احزاب بررسی شده است .

در فصل سوم پس از نگاهی به وضعیت احزاب سیاسی و گروه‌های اسلامی، ملی و لیبرال، چپ و التقاطی در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، تاریخچه‌ای از حزب جمهوری اسلامی از تاسیس تا انحلال ذکر گردیده که شامل مباحثی چون :دلایل و زمینه‌های پیدایش، اساسنامه و شیوه اداره و رهبری حزب، اصول و خط مشی، مواضع و دیدگاه‌ها، کارکردها و انحلال حزب جمهوری اسلامی است .در فصل چهارم نقش و سیر تحولات جامعه روحانیت مبارز تهران، با این موضوعات، بررسی می‌شود : مبارزات سیاسی روحانیت در تاریخ معاصر ایران، شرایط و زمینه‌های پیدایش "جامعه روحانیت مبارز تهران"، اساسنامه و شیوه اداره، نقش جامعه روحانیت در ساخت قدرت جمهوری اسلامی، نقش جامعه روحانیت در تحولات سیاسی، مواضع و دیدگاه‌های جامعه روحانیت، تحولات داخلی جامعه روحانیت، انشعاب در انشعاب .در فصل پنجم نتیجه تحقیق میدانی و پاسخ پرسش‌نامه جمعی از دانشجویان و طلاب علوم دینی درباره احزاب سیاسی و کارکردهای آن و عملکرد جامعه روحانیت مبارز تهران، درج شده است .

فصل ششم نیز به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری اختصاص دارد .شش پیوست کتاب عبارت‌اند از :مرامنامه و اساسنامه حزب جمهوری اسلامی، متن کامل قانون احزاب مصور مجلس شورای اسلامی، اساسنامه و مرامنامه جامعه روحانیت مبارز تهران، زندگی‌نامه اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز تهران، شناسنامه احزاب و تشکل‌های سیاسی کنونی در ایران، و روزشمار انقلاب اسلامی .صفحات پایانی به فهرست ماخذ کتاب‌نامه، مقاله‌نامه و فهرست اسامی اختصاص دارد .
 

 
انتخاب هشتم: تحلیلی بر هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

ناشر: سیاست
نویسنده علی دارابی 

کتاب، گزارش و نحلیلی است از هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در 18 خرداد 1380 که در سه فصل و دو پیوست منتشر شده است .فصل اول با عنوان "حدس‌ها و تخمین‌ها "مشتمل بر هفده یادداشت مربوط به دوران قبل از 18خرداد است که با عنوان "به استقبال انتخابات ریاست جمهوری دوره هشتم "در روزنامه "سیاست روز "در فروردین 1380به چاپ می‌رسید .فصل دوم که "روایت انتخابات " نام گرفته، مشتمل بر سلسله یادداشت‌های دهگانه مولف پس از برگزاری هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری است که از 23خرداد 1380به بعد در روزنامه سیاست روز درج شده است .



مولف در فصل سوم به ارزیابی و تحلیل انتخابات هشتم برآمده این مباحث را مطرح می‌سازد :اهداف و راهبردهای انتخابات ; تحریم انتخابات ;عدم کفایت اختیارات رئیس جمهور ;رفراندوم یا همه‌پرسی ; سردی فضای انتخابات ;عدم معرفی کاندیدا توسط جناح منتقد دولت ;تعدد نامزدها ;حضور یا عدم حضور خاتمی ;پیش‌بینی آرا ;تجزیه و تحلیل آماری انتخابات ;نتایج و پیامدها .

کتاب از دو پیوست نیز برخوردار است 

1 : وظایف و اختیارات رئیس جمهور و هیات وزیران در قانون اساسی
2 -کابینه‌های دولت پس از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون .در پایان کتاب، فهرست منابع، نمایه موضوعی و نمایه اعلام آمده است .