روزنامه صبح‌نو نوشت: وقتی در قبال تیتر یک روزنامه دچار اسپاسم عضلانی شد، شاید می‌شد حدس زد که توان مواجهه با فشارها را ندارد و ردای ریاست‌جمهوری که حالا مدتی است عده‌ای می‌خواهند بر تنش بنشانند، قدری برایش ناجور می‌آید. داریم از دکتر محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان صحبت می‌کنیم؛ چهره‌ای که جدی‌ترین گزینه اصلاح‌طلبان برای نامزدی در انتخابات1400 است.
پس از کنارکشیدن سیدحسن خمینی از عرصه رقابت انتخابات ریاست‌جمهوری، اصلاح‌طلبان تمام تمرکز خود را روی محمدجواد ظریف گذاشته‌اند. آنطور که از شواهد برمی‌آید، ظریف اصلی‌ترین و محتمل‌ترین نامزد اصلاح‌طلبان برای انتخابات آتی است؛ مگر چه بشود و چه پیش آید. بااین‌حال، بررسی حالات و روحیات ظریف و اظهارات او درباره ناتوانی‌اش برای مدیریت جایگاه ریاست‌جمهوری، همگی دال بر این هستند که وزیر امورخارجه برای نقل‌مکان از خیابان سی‌تیر به خیابان پاستور تهران، باید قدری در رویاهای خود و از آن مهم‌تر، در خیالات اصلاح‌طلبان، تجدیدنظر کند. در ادامه به برخی وجوه شخصیتی ظریف پرداخته‌ایم که او را برای احراز پست ریاست‌جمهوری، به گزینه‌ای نامناسب بدل کرده است.
ریاست‌جمهوری، گلخانه نیست
با وجودی که بسیاری روی ظریف برای ریاست‌جمهوری نظر مثبت دارند، لیکن بسیاری دیگر هستند که اساسا جایگاه ریاست‌جمهوری را برای او مناسب نمی‌دانند. علی مطهری، نماینده پیشین مجلس و از چهره‌های نزدیک به اصلاحات، پیش از عید در گفت‌وگو با خبرآنلاین درباره بی‌نسبتی ظریف با جایگاه ریاست‌جمهوری، تاکید کرد: «آقای ظریف به درد وزارت خارجه می‌خورد نه ریاست‌جمهوری. کسی باید بیاید که محکم و مقتدر بایستد تا هرکسی کار خود را انجام بدهد».
تردید در محکم نبودن ظریف، پیشتر به‌طور عیان نشان داده شده است. ظریف در آغاز مذاکرات هسته‌ای در دولت اعتدال در سال92، در برابر تیتر یکی از روزنامه دچار اسپاسم عضلانی در ناحیه کمر و پا شد و همین امر بسیاری از امور کاری‌اش در وزارت خارجه را مختل ساخت.
ظریف روز 16مهرماه سال92 در صفحه فیس‌بوک‌اش درباره تکدرخاطر و گرفتگی کمرش به‌دلیل تیتر روزنامه کیهان، نوشت: «امروز صبح، بعد از دیدن تیتر یک روزنامه، کمردرد و پادرد شدیدی گرفتم حتی نمی‌توانستم راه بروم یا بنشینم. فکر کردم دیسک کمر و سیاتیک گرفته‌ام، فقط توانستم دو ملاقات خارجی را انجام دهم، بقیه برنامه‌ها را لغو کردم. جلساتم با بعضی از معاونان وزارت‌خارجه را در حالت استراحت انجام دادم. وقتی 4-5ساعت استراحت مشکل را حل نکرد، ساعت 5بعدازظهر دفترم در وزارت امورخارجه را ترک کردم و به بیمارستان رفتم. خدا را شکر ام‌آرآی نشان داد که مشکل من بیشتر عصبی و اسپاسم عضلانی است». همین اتفاق در نوع خود ساده نشان می‌دهد که ظریف به‌هیچ‌وجه در برابر چنین فشارهای سیاسی که به‌طورقطع درباره جایگاه ریاست‌جمهوری ضریب بیشتری دارد، مقاوم نیست و حتی سلامتی او ممکن است به خطر بیفتد.
ریاست‌جمهوری جای «دست به استعفا» نیست
روحیه ظریف وزیر امورخارجه باعث شده تاکنون، چندین نوبت شایعه استعفای او در دهان‌ها بچرخد. البته وزیر امورخارجه در یک نوبت آن هم در اسفند سال97 و در جریان سفر بشار اسد به ایران، به‌دلیل بروز برخی اختلاف‌ها و ناهماهنگی‌ها با تیم رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی دولت به‌خصوص با شخص محمود واعظی، رییس‌دفتر رییس‌جمهوری، رسما استعفای خود را علنی کرد.
با این‌حال در سال98 در دو نوبت، شایعه کناره‌گیری محمدجواد ظریف از سمت وزارت خارجه پیچید. در روز 13آذرماه98 و در حاشیه نشست هیات‌دولت در جمع خبرنگاران، ظریف با اشاره به برخی شایعات مبنی بر استعفایش از وزارت خارجه، ضمن رد آن تصریح کرد: «اگر استعفا داده بودم اینجا نبودم».
در همان برهه روزنامه اصلاح‌طلب آفتاب‌یزد در گزارشی با عنوان «سومین شایعه استعفای ظریف طی 9ماه اخیر» با اشاره به روند استعفاهای وزیر امورخارجه، نوشت: «باز هم یک خبر، خبری که اندک‌اندک داریم به شنیدن آن عادت می‌کنیم، حرف‌وحدیث‌هایی را در پی داشت. نخستین‌بار خبر استعفای ظریف که دست‌برقضا شایعه نبود، اوایل اسفند97 رسانه‌ای شد، آن هم استعفایی که دلیل اصلی آن رنجیدن از یک «ناهماهنگی و بی‌خبری» بود. دلداری‌اش دادند و توضیح دادند و شاید توجیه کردند که این‌چنین نبوده و اگر هم چنین استنباطی شده، مقصر دولت بوده است، نه مجموعه‌ای بیرون از دولت».
آفتاب‌یزد در بخش دیگری از این گزارش با اشاره به دیگر شایعه استعفای ظریف تاکید کرد: «اوایل مرداد98 بازهم خبری در رسانه رخنه کرد که ظریف حسابی شکوه‌مند است و تهمت‌های گاندویی او را برای ادامه ماندن در پست وزیر امورخارجه مردد کرده است و این‌بار آذر98 که بازهم شایعه استعفای ظریف به‌سرعت برق و باد در رسانه می‌پیچد و کمی پرسرعت‌تر از اصل شایعه، تکذیب می‌شود». شاید تمامی آنچه درباره استعفاهای ظریف گفته شده، شایعه‌ای بیش نبوده اما تواتر بالای این نوع شایعه‌ها حول وزیر امورخارجه نشان از روحیه خاص او دارد که باعث می‌شود از میان تمامی ارکان کابینه دولت اعتدال، وزیر امورخارجه بیشتر از بقیه، در تیررس این نوع اخبار قرار بگیرد.
درباره روحیه خاص ظریف، چندی پیش محمد عطریانفر، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی در گفت‌وگو با فردا، تاکید کرد: «در عرصه کار سیاسی هر دولتمردی باید پوست‌کلفت باشد؛ یعنی باید در قبال این نامرادی‌ها و ناکامی‌ها برنیاشوبد.»
ظریف: صلاحیت ریاست‌جمهوری را ندارم
از سوی دیگر، ظریف خودش را اصلا برای جایگاه ریاست‌جمهوری مناسب نمی‌داند. وزیر امورخارجه دی‌ماه99 در پاسخ به سوال خبرنگار شبکه افغانستانی «طلوع‌نیوز» که پرسید: «تا 6ماه دیگر ایران شاهد انتخابات ریاست‌جمهوری خواهد بود، آیا نامزد این انتخابات هستید یا خیر؟»، تصریح کرد: این جواب، کوتاه‌ترین جواب سوال شما خواهد بود؛ قطعا خیر. خبرنگار در ادامه سوال کرد: «خسته شدید؟» که وزیر خارجه در پاسخ گفت: «نه، من توان خودم را می‌دانم و آن کار را در توان خود نمی‌بینم».
ظریف پیشتر در خردادماه سال99 در جریان یک گفت‌وگوی زنده اینستاگرامی، اساسا صلاحیت خود برای احراز پست ریاست‌جمهوری را رد و تصریح کرد: «در کمال صداقت عرض می‌کنم در خودم صلاحیت شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری را نمی‌بینم و فقط دیپلماسی بلدم سیاست‌مدار نیستم. من یک کارگزار دیپلماسی هستم، غیر از این هیچ کاری در زندگی‌ام نکرده‌ام؛ یا درس دادم یا کار دیپلماتیک کردم.»
ترقی: اصلاح طلبان با حمایت از ظریف می خواهند دولت او را کنترل کنند
حمیدرضا ترقی، فعال سیاسی، در پاسخ به این سوال که چرا با وجود اذعان شخص ظریف به نداشتن صلاحیت برای ریاست جمهوری، اصلاح طلبان روی کاندیداتوری او تاکید دارند، گفت: اصلاح طلبان دنبال یک گزینه از بین خودشان می‌گردند که هم وجیه المله باشد، هم بتواند از فیلتر شورای نگهبان عبور کند و هم اینکه قابل مدیریت باشد.
وی افزود: اصلاح طلبان مترصد این هستند که در دولت آینده امور را خودشان مستقیم مدیریت کنند منتهی در میان عموم، اسم و رسم رییس جمهور بیشتر مطرح باشد. ترقی اضافه کرد: آقای ظریف در سیاست خارجی ممکن است تجربه ای داشته باشد اما در حوزه سیاست داخلی و اجرا، هیچ سابقه ای ندارد و به همین دلیل اصلاح طلبان قصد دارند با حمایت از ظریف، کنترل دولت او را به دست بگیرند، یعنی معاون اول و وزیران را از جریان خود بگذارند تا بتوانند همچنان در قدرت بمانند.
