حضور رهبری در مراسم عزاداری، حتی بدون سخنرانی، یک نمونه عالی از اعمال قدرت نمادین است. رهبری نیازی به اثبات خود با کلام ندارد؛ حضورش به تنهایی کافی است تا پیام قدرت و ثبات را منتقل کند.

 شب گذشته در مراسم عزاداری شب عاشورای سیدوسالار شهیدان در حسینیه امام خمینی، به یکباره رهبر انقلاب اسلامی بعد از چند روز غیبت وارد مراسم شدند و شور و شوق زیادی بین مردم ایجاد شد که با دادن شعارهایی با معانی بلند همراه بود. ایشان بدون اینکه حرفی بزنند و یا سخنرانی کنند سر جایشان نشستند، اما صرف حضور ایشان در این مراسم تأثیرات زیادی داخلی و خارجی داشت و برای دوستان و دشمنان داخلی و خارجی حرفهایی داشت. این موضوع فراتر از یک سخنرانی یا پیام کلامی عمل می‌کند و در سطح نمادین و ارتباطات غیرکلامی اثرگذار است. 

این موضوع از منظر علوم مختلف قابل بررسی است، این رویداد، نمونه‌ای کلاسیک از قدرت نمادین و ارتباطات غیرکلامی در رهبری سیاسی و اجتماعی است. صرف حضور یک شخصیت کاریزماتیک در یک بستر اجتماعی و فرهنگی خاص، می‌تواند بدون هیچ کلامی، تأثیرات عمیق‌تر و گسترده‌تری نسبت به یک سخنرانی داشته باشد. این پدیده به وضوح نشان می‌دهد که درک قدرت فرامعنایی نمادها و آیین‌ها، برای تحلیل دقیق پدیده‌های سیاسی و اجتماعی حیاتی است. بهترین رویکرد برای بررسی علمی این پدیده، ترکیبی از جامعه‌شناسی سیاسی، علوم ارتباطات و روان‌شناسی اجتماعی خواهد بود تا ابعاد نمادین، ارتباطی و رفتاری آن به طور جامع مورد تحلیل قرار گیرد، اما در اینجا سعی می کنیم از منظر جامعه شناسی سیاسی آن را مورد بررسی قرار دهیم.

ورود ناگهانی و پرشور رهبری که با ذوق و شوق مردم همراه بود، نشان از پیوند ناگسستنی مردم با ولایت و رهبری دارد. همچنین این حرکت که به نوعی نمایش قدرت و نفوذ است، این پیام را می‌رساند که رهبر با وجود غیبت دو روزه، همچنان با قوت و اقتدار در صحنه حضور دارد. حضور رهبر انقلاب در این فضا، به ویژه پس از غیبت کوتاه، حس نزدیکی عمیق‌تر و همدردی با مردم را القا می‌کند. برای حامیان، حضور ایشان در چنین فضای معنوی، الهام‌بخش و تقویت‌کننده روحیه است، به‌خصوص اگر نگرانی‌هایی بابت وضعیت جسمانی یا فعالیت‌های ایشان وجود داشت.

امروزه در فضای مجازی که شایعات به سرعت منتشر می‌شوند، غیبت دو روزه بالاترین مقام کشور می‌تواند به گمانه‌زنی‌های زیادی دامن بزند. حضور ایشان تمامی این شایعات را را نفی کرد. 

در بسیاری از مواقع، حرکات بدن، نگاه، حضور فیزیکی و جو عمومی پیامی قوی‌تر و تأثیرگذارتر از سخنرانی‌های طولانی دارد. سکوت ایشان در این لحظه، خود یک پیام پرقدرت است؛ پیامی از استحکام، آرامش و اعتماد به نفس. همین سکوت و صرف حضور، امکان تعابیر مختلفی را فراهم می‌آورد که هر گروهی (دوست یا دشمن) می‌توانند آن را به شیوه خود تفسیر کنند و این خود به نوعی قدرت نرم تبدیل می‌شود.

این حضور آنقدر اهمیت داشت که به سرعت رسانه های معتبر دنیا آن را انعکاس دادند، علاوه بر این دشمن صهیونیست که ایشان را تهدید کرده بود، هم نتوانست کاری انجام دهد، به هر حال این موضوع تأثیرات سترگی داشت.

بعد دیگر حضور رهبر انقلاب، حضور ایشان به عنوان یک نشانه یا نماد است که معانی متعدد اقتدار، سلامت، حضور و همبستگی را به مخاطبان داخلی و خارجی منتقل می‌کند. هیجان‌زدگی جمعی، سرایت‌پذیری عاطفی و کاهش حس فردیت در جمعیت حاضر و شعار دادن یکپارچه و پرشور نشان از نفوذ رهبر بر هیجانات، افکار و رفتارهای جمعی و چگونگی ایجاد حس همدلی و تعلق دارد. همچنین این حضور می‌تواند پیام‌های استراتژیکی برای دشمنان (نمایش انسجام و قدرت داخلی ایران) و دوستان (اطمینان‌بخشی از ثبات و رهبری قوی) در سطح منطقه‌ای و جهانی داشته باشد.

حضور رهبری در مراسم عزاداری، حتی بدون سخنرانی، یک نمونه عالی از اعمال قدرت نمادین است. در درجه اول، خودِ «حضور فیزیکی» ایشان پس از غیبت چند روزه، نمادی از سلامت و قدرت است. این نماد به طور خودکار شایعات مربوط به بیماری یا ناتوانی را خنثی می‌کند. این نه یک تکذیبیه کلامی، بلکه یک حضور اثباتی است.

حسینیه و مراسم عزاداری، نمادی از پیوند عمیق مردم با باورهای مذهبی، تاریخ و هویت جمعی‌شان است. حضور آیت الله خامنه ای در این مکان و زمان، به معنای هم‌زبانی و هم‌دلی با مردم در سطح عمیق‌ترین باورهاست. این اقدام، پیامی فراتر از سیاست‌های روزمره ارسال می‌کند و مشروعیت رهبری را در بنیادهای معنوی جامعه تثبیت می‌کند.

نشستن در جایگاه خود، بدون نیاز به سخنرانی، خود نمادی از اقتدار آرام، مطمئن و پایدار است. این رفتار نشان می‌دهد که رهبری نیازی به اثبات خود با کلام ندارد؛ حضورش به تنهایی کافی است تا پیام قدرت و ثبات را منتقل کند.

شور و شوق مردم و شعارهایی که سر می‌دهند، نشان‌دهنده این قدرت نمادین است. حضور رهبر، به عنوان یک نماد مشترک، حس همبستگی و وحدت را در میان حامیان تقویت می‌کند و آن‌ها را به ابراز احساسات جمعی وامی‌دارد. پاسخ رهبری معظم به این شور و احساس غیرقابل وصف، بلند کردن دست بود که روالی همیشگی است. صلابت و استواری همراه با قدرت و استقامت در این تصویر هم قابل شهود است. دست که به علامت تشکر بلند می شود نشانه استیلای بر دشمن زبون است. دست خداست که قدرت الهی خداوند را نشان می دهد، همان طور که در دیدارهای امام خمینی(ره) هم مشاهده می شد. تشکرهای زبانی و بفرمایید ها هم این صلابت را عیان می کرد. 

این حضور، پیامی از انسجام داخلی، سلامت رهبری و عدم تزلزل نظام است. دشمنانی که شاید روی غیبت و شایعات حساب کرده بودند، با این نمایش قدرت نمادین، با تصویری از یک نظام پایدار و رهبری قدرتمند مواجه می‌شوند. برای دوستان: این اتفاق، اطمینان‌بخش و تقویت‌کننده روحیه است. دوستان و هم‌پیمانان از این پیام ثبات، دلگرم می‌شوند.

حضور رهبر انقلاب در مراسم عزاداری، یک کنش نمادین است که در بستر فرهنگی و سیاسی خاص ایران، پیام‌های عمیق اقتدار، مشروعیت، همبستگی و ثبات را به طیف وسیعی از مخاطبان داخلی و خارجی منتقل می‌کند، بدون آنکه نیازی به بیان کلامی باشد.

نکته جالب پایان این مراسم توصیه‌ هوشمندانه معظم له به محمود کریمی برای خواندن شعر «ای ایران» بود، نکته اول اینکه ایشان به آقای کریمی دستور ندادند، بلکه فرمودند اگر خسته نمی شوی این را بخوان. ایشان با این حرف خود نشان دادند که یک رهبر اسلامی دستور نمی دهد، یک حس قلبی و یک عشق و ارادت بین مردم و ایشان برقرار است. آقای کریمی هم گفت ما برای شما می میریم آقاجان! این پیوند عمیق بین رهبر و مردم کدام کشور برقرار است؟! این خواسته فراتر از یک پیشنهاد ساده، راهبردی بود که وحدت ملی، دینداری و مقاومت را در بستر ارزش‌های عاشورایی تقویت کر،. نشان از حب به وطن و همبستگی و وحدت بین امام و ملت است.