به گزارش فارس، قرآن کریم در آیات متعددی به دوران آخرالزمان اشاره کرده است دورانی که شیعیان جهان منتظر منجی عالم بشریت حضرت مهدی(عج) بوده و سایر مردم نیز در آن به دنبال مصلح جهانی هستند.

ما در این نوشتار به بیان دو آیه از آیات قرآن کریم مبنی بر آیه 5 سوره مبارکه «قصص» و آیه 33 سوره «توبه» براساس تفسیر نور حجت‌الاسلام محسن قرائتی پرداخته‌ایم که به نحوی به موضوع آخرالزمان و مهدویت اشاره دارد.

آیه 5 سوره مبارکه «قصص»

«وَنُرِیدُ اَن نَّمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُواْ فِی الْاَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ اَئِمَّهً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ»؛‌ و ما اراده کرده‏‌ایم بر کسانی که در زمین به ضعف و زبونی کشیده شدند، منّت گذاریم و آنان را پیشوایان و وارثان (روی زمین) قرار دهیم.

نکته‌ها:

کلمه «منّت» در این‏جا به معنای نعمت بزرگ و با ارزش است، نه منّت زبانی که بازگو کردن نعمت به قصد تحقیر دیگران باشد و مسلّماً کار زشت و ناپسندی است.

شکی نیست که هرگاه اراده‏ الهی بر تحقق امری تعلق گیرد، آن مسئله قطعاً عملی خواهد شد و هیچ مانعی نمی‌‏تواند سدّ راه آن شود، قرآن کریم می‌‏فرماید: «اِنَّمَا اَمْرُهُ اِذَا اَرَادَ شَیئًا اَنْ یقُولَ لَهُ کُنْ فَیکُونُ»؛ همانا فرمان اوست که هرگاه چیزی را اراده کند که باشد، پس آن چیز خواهد بود و محقّق خواهد شد.

با این‏که همه نعمت‏‌ها از جانب خداوند است و بندگان در هر نعمتی رهین منّت او هستند، لیکن او در خصوص چند نعمت، تعبیر به منّت فرموده که طبعاً از اهمیّت بالای آنها حکایت دارد، از جمله:

الف: نعمت اسلام. «کَذلِکَ کُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَیْکُمْ»
ب: نعمت نبوّت. «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَی الْمُوْمِنِینَ اِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا»
ج: نعمت هدایت. «بَلِ اللَّهُ یَمُنُّ عَلَیْکُمْ اَنْ هَداکُمْ»
د: نعمت حاکمیّت مومنان. «وَ نُرِیدُ اَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْاَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ اَئِمَّهً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ»
در روایات بسیار، حضرت مهدی‏ علیه‌السلام و حکومت آن بزرگوار در آخرالزمان مصداق اتمّ این آیه معرفی شده است.

مسئله حاکمیّت مستضعفان بر زمین، با عبارات و بیان‏‌های مختلفی در قرآن آمده است:

الف: «وَعَدَ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْاَرْضِ»؛ خداوند به کسانی که ایمان آورده و کار شایسته انجام داده‌‏اند، وعده خلافت در زمین ‏را داده است.

ب: «وَلَقَدْ اَهْلَکْنَا الْقُرُونَ مِن قَبْلِکُمْ لَمَّا ظَلَمُوا ... ثُمَّ جَعَلْنَاکُمْ خَلَائِفَ فِی الْاَرْضِ»؛ بعد از آنکه اقوام ستمگر پیشین را هلاک کردیم... شما را جانشینان زمین قرار دادیم.

ج: «اَنَّ الْاَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصّالِحُونَ»؛ بندگان صالح، وارث زمین می‏‌شوند.

د: «وَاَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِینَ کَانُوا یُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الْاَرْضِ وَمَغَارِبَهَا»؛ ما مستضعفان را وارث شرق و غرب زمین گرداندیم.

ه : «لَنهْلِکَنَّ الظلِمِینَ» * «وَ لَنُسکنَنَّکُمُ الاَرْض مِن بَعْدِهِمْ»؛ ما ستمگران را نابود وبعد از آن شما را ساکن زمین می‌‏گردانیم.

مراد از مستضعفان در این آیه، با توجه به مجهول بودن فعل «استضعفوا»، کسانی هستند که خود در این امر نقش نداشته و استکبار آنها را به استضعاف کشیده باشد.

پیام‌ها:

 1- حکومت جهانی مستضعفان و حمایت از مظلومان تاریخ، اراده و خواست الهی است. «نُرید»

 2- در حکومت خودکامه طاغوتی، نیروهای کارآمد به ضعف کشانده می‏‌شوند. «استضعفوا»

 3- آینده از آنِ مستضعفان است. «نجعلهم ائمّه...»

 4- امامت، همچون بعثت، نعمت ویژه‏‌ای است که خداوند بر مردم منّت می‌‏نهد. در مورد بعثت پیامبر می‏‌فرماید: «لقد منّ اللّه علی المومنین اذ بعث فیهم رسولاً»؛ در این‏جا می‌‏فرماید: «نمنّ... نجعلهم ائمّه».

آیه 33 سوره «توبه»

«هُوَ الَّذِی اَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَی‏ وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ‏»؛ او کسی است که پیامبر خود را با هدایت و دین حقّ فرستاد، تا آن را بر همه‏ دین‏‌ها پیروز گرداند، هر چند مشرکان ناراحت باشند.

این آیه به همین صورت، علاوه بر این سوره در دو سوره‏ دیگر نیز آمده است: سوره‏ فتح، آیه‏ 28 و سوره‏ صف، آیه‏ 9.

نکته‌ها:

گرچه اسلام از نظر منطق و استدلال همیشه پیروز بوده است، امّا این آیه، غلبه‏ ظاهری و وعده حاکمیت اسلام بر جهان را بیان می‏‌کند. چنانکه در آیات دیگری نیز «ظَهَر» به معنای استیلا یافتن آمده است، مثل: «اِنْ یَظْهَرُوا عَلَیْکُمْ یَرْجُمُوکُمْ»؛ اگر بر شما غالب شوند، سنگسارتان می‏‌کنند. و درباره‏ کفار آمده است: «اِنْ یَظْهَرُوا عَلَیْکُمْ لا یَرْقُبُوا فِیکُمْ اِلًّا وَ لا ذِمَّهً»؛ اگر بر شما غالب شوند، هیچ عهد و پیمانی را مراعات نمی‏‌کنند.

از یک سو این آیه تاکنون تحقق نیافته است و از سویی دیگر خداوند وعده‏ حاکمیت کلی اسلام را داده و وعده‌‏اش دروغ نیست، در نتیجه همان گونه که در روایات بسیاری آمده است، این آیه به ظهور حضرت مهدی ‏علیه‌السلام اشاره دارد.

مساله‏ حضرت مهدی‏ علیه‌السلام و قیام جهانی ایشان، در روایات بسیاری از طریق شیعه و اهل‏ سنت آمده و در اغلب کتب حدیثی عامه نیز مطرح شده و از مسلمات اعتقادی مسلمانان است. هرچند برخی از جمله وهابیت به دروغ این عقیده را مخصوص شیعه دانسته‌‏اند.

امام باقر(ع) فرمودند: زمانی خواهد آمد که هیچ کس باقی نخواهد ماند، مگر اینکه به رسالت حضرت محمّدصلی الله علیه وآله اقرار خواهد کرد.

در مورد حاکمیت دین در سراسر گیتی، احادیث بسیاری است؛ از جمله از حضرت علی‏ علیه‌السلام روایت شده است که در زمان ظهور امام زمان‏(عج)، هیچ خانه‌‏ای و هیچ قریه‏‌ای نخواهد بود، مگر آنکه اسلام وارد آن خواهد شد، چه بخواهند، چه نخواهند. و صدای اذان هر صبح و شام در هر قریه‌‏ای شنیده خواهد شد.

پیام‌ها:

1- محور و پایه‏ دین اسلام، حق است. «دین‏ الحقّ» (همه‏ ادیان ‏آسمانی حقّند، ولی به خاطر پیدایش تحریف در آنها، حقّانیت آنها مخدوش شده است)

2- حقّ بر باطل پیروز است. «لیظهره»

3- اراده و حرکت خود را با اراده‏ الهی هماهنگ سازیم، وگرنه محو و نابود خواهیم شد. «لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ»