شهروند در ادامه نوشت: «امروز نتایج کنکور دکترا اومد، این بنده حقیر سراپا تقصیر با رتبه ۸ در هیچ دانشگاهی از دانشگاه‌های این سرزمین پذیرفته نشدم. البته تا جایی که خبر دارم، سه رتبه تکرقمی پذیرفته نشدند.» توییت‌هایی که هرکدام کامنت‌های فراوانی را به خود اختصاص می‌دادند و بعضی‌ها هم از تجربیات مشابه‌شان می‌گفتند. «من با رتبه سه هیچ‌جا قبول نشدم. هفت مصاحبه دادم تا بروم با چهار استاد گپ بزنم اما متاسفانه هیچ سوال علمی هم نشد. بعضی از دانشگاه‌ها مصاحبه مثل دید و بازدید عید نوروز بود. بعضی اساتید انتخاب‌شان را قبل از مصاحبه انجام می‌دهند و با بقیه تنها خوش‌وبش می‌کنند.» البته بودند افرادی که رتبه آزمون را تنها ملاک معرفی به دانشگاه می‌دانستند و تاکید فراوانی بر زیرمجموعه‌های مصاحبه داشتند. «رتبه کنکور دکترا فقط بلیت ورود به جلسه مصاحبه است و بعد از آن در پذیرش نهایی کارکرد ندارد. فقط این موارد تعیین‌کننده‌اند: معدل، محل تحصیل، کارشناسی و کارشناسی ارشد مقالات، مدرک زبان و نمره آن. سنجش و پذیرش دانشجوی دکترا قانونی دارد مصوب ۹۵، برای همین اعمال سلیقه دانشگاه‌ها خلاف قانون است.»
علیرضا سلیمی، دبیر کمیسیون آموزش و تحقیقات در گفت‌وگو با «شهروند» هم مصاحبه را یکی از فاکتورهای مهم می‌داند و می‌گوید: «پذیرش دانشجو در مقطع دکترا فرمتی دارد که عملکردها براساس آن صورت می‌گیرد که یکی از آنها مصاحبه علمی است و به‌عنوان یکی از فاکتورهای مهم و اساسی در پذیرش مقطع دکترا به حساب می‌آید.»
دبیر کمیسیون آموزش و تحقیقات با قایل‌بودن حق اعتراض برای دانشجویانی که مصاحبه موفقی داشته‌اند، ادامه می‌دهد: «در واقع اصل اساسی مصاحبه علمی است و اگر دانشجویی با وجود مصاحبه علمی موفق پذیرش نشده، باید اعتراض کند و بی‌شک به اعتراضاتی از این جنس رسیدگی خواهد شد. نکته قابل تامل که باید بر آن تاکید داشت، این است که صرفا نمره مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد نمی‌تواند ملاک تعیین‌کننده‌ای برای پذیرش دانشجویان در مقطع دکترا باشد.»
البته سلیمی سلیقه عمل‌کردن را کتمان نمی‌کند: «دلیل این مساله هم سلیقه‌ای عمل‌کردن بعضی از دانشگاه‌ها در دادن نمره در این مقاطع است، اگرچه نمی‌توان این واقعیت را هم انکار کرد که بعضی از دانشگاه‌ها در بعضی گروه‌ها و رشته‌ها جانبدارانه عمل می‌کنند و از آنجا که فرد مورد نظر در مقطع کارشناسی ارشد دانشجوی‌شان بوده، طرفداری‌هایی صورت می‌گیرد.»
محمدباقر عبادی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات هم اعتراضات را موضوعی همیشگی می‌داند: «اعتراضات همیشه بوده و هست. در سال‌های گذشته ما فراز و فرودهای زیادی در پذیرش دانشجویان مقطع دکترا داشته‌ایم. در برهه‌ای طبق قانون دست دانشگاه‌ها برای پذیرش دانشجویان این مقطع باز گذاشته شد و زمانی تنها آزمون ملاک پذیرش قرار گرفت که در هر دو مورد اعتراضاتی وجود داشت. به‌عنوان مثال زمانی که معیار سنجش آزمون قرار گرفت، اساتید و دانشگاه‌ها به این مساله اعتراض داشتند و دلیل این اعتراض را انتخاب دانشجو با توجه به ذائقه علمی‌شان عنوان می‌کردند و بر این باور بودند که پذیرش دانشجو براساس آزمون دست آنها را در انتخاب بسته است، البته استنادشان بر این باور بیشتر دانشگاه‌های دنیا بود که در این مقطع به هیچ‌عنوان آزمونی برگزار نمی‌کنند و معیارشان را آزمون و گروه درنظر می‌گیرند، اگرچه دانشجویان به این شیوه اعتراض داشتند.»
عبادی در پاسخ به این سوال که آیا قوانین موجود در مورد پذیرش دانشجو نیاز به بازنگری دارد یا خیر، می‌گوید: «واقعیت امر این است که در برهه‌های مختلف ما تغییراتی را در قوانین داشته‌ایم و در هر دوره‌ای اعتراضاتی را شاهد بودیم. در ۷-۶سالی که در مجلس حضور داشتم، تغییرات بسیاری را در این قوانین داشته‌ایم. ما حتی تجربه دخیل‌نبودن سازمان سنجش را در این مقوله تجربه کرده‌ایم، زمانی ۵۰درصد آزمون تاثیرگذار بود و دوره‌ای این تناسب ۷۰ به ۳۰ بود و در همه اینها ما شاهد اعتراضات بودیم. واقعیت امر این است که قانون و قانونگذاری مثل داروست و همیشه به آن ایراداتی وارد است، مانند داروی کلیه که برای معده مضر است!»
این عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات راه‌حل را ارایه راهکارهایی برای کاهش این اعتراضات می‌داند: «در حال حاضر مجلس در قوانین مربوطه درصد بالایی برای نمره آزمون در نظر گرفته است و با وجود این هنوز اعتراضات وجود دارند. به همین دلیل راهکارهایی که می‌توانند از این اعتراضات بکاهند، اهمیت می‌یابند؛ به همین منظور هر کسی هر راهکاری دارد، می‌تواند ارایه بدهد تا کمیسیون آموزش و تحقیقات آن را بررسی کند و در صورت مناسب‌بودن از آن بهره ببرد.»
اعمال سلیقه تا کجا؟
یکی از دانشجویان معترض در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید که نخستین تجربه کنکور مقطع دکترا را امسال داشته و توانسته رتبه ۶۰ حقوق بین‌الملل را کسب کند؛ اما در مصاحبه‌ها پذیرفته نشده و این در حالی است که سال‌های گذشته رتبه ۵۵ همین رشته پذیرش شده است. او که نمی‌خواهد نامی از او برده شود، نکته قابل تامل دیگر را تقاضای بیش از ظرفیت عنوان می‌کند. این دانشجو برای مصاحبه مراجعه کرده اما از آنجا که رشته کارشناسی او حقوق نبوده به صورت ضمنی پرونده‌اش کنار گذاشته شده است و در مصاحبه سوالات حقوقی مد نظر قرار نگرفته است. او داشتن مقاله و سوابق علمی را در بعضی موارد تاثیرگذار نمی‌داند: «بسیاری از دانشجویانی که برای مصاحبه آمده بودند با داشتن ۱۰-۲۰ مقاله در پرونده نمی‌توانستند با قطعیت از پذیرش‌شان مطمئن باشند؛ چون هستند اساتیدی که در مورد دانشجویان‌شان ملاحظاتی را مد نظر قرار می‌دهند و این اتفاق جدیدی در پذیرش دانشجویان دکترا نیست چون بعضی از اساتید از دانشجویانی که قاطعانه از نظرات علمی‌شان دفاع می‌کند خوششان نمی‌آید و بر این باورند که کارکردن با دانشجویانی که روی نظریات‌شان تا این حد پافشاری دارند، سخت است.»
رتبه ۴۶ جامعه‌شناسی هم در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید که او هم امسال طعم گس پذیرفته‌نشدن را چشید و این در حالی است که بعضی‌ها رتبه آزمون و گروهی مصاحبه و سوابق علمی را تاثیرگذار می‌دانند، در حالی است که رتبه ۴۶جامعه‌شناسی امسال با داشتن چندین مقاله، کتاب و سوابق علمی خوب نتوانسته پذیرش بگیرد؛ به طوری که با استناد به صحبت‌های خودش در مصاحبه چهره شناخته‌شده‌ای برای اساتید بوده است و در مقابل به گفته او، رتبه ۱۲۰ این رشته با داشتن تنها یک مقاله پژوهشی پذیرش شده است.
.... و اما هزینه‌های مصاحبه‌ها
احسان فیض‌آبادی، فعال سابق دانشجویی، پذیرفته‌نشدن دانشجویان را متوجه مقررات سنجش و پذیرش دانشجویان مقطع دکترا می‌داند: «در سنوات گذشته طبق قانون در آزمون دکترا، سهم آزمون ۳۰درصد و سهم مصاحبه و سوابق علمی ۷۰درصد بود، در چنین شرایطی رتبه آزمون تنها برای معرفی به دانشگاه کارکرد دارد. با این رویه قبول‌نشدن حتی رتبه‌های تکرقمی خیلی دور از ذهن نیست؛ چون در مصاحبه ملاک سوابق علمی، مقاله‌ها و... مد نظر قرار می‌گرفت؛ اگر چه در آزمون سال جاری این‌درصد ۵۰بوده است به این معنا که ۵۰درصد مختص آزمون است و ۵۰درصد به مصاحبه اختصاص داده می‌شود.»
فیض‌آبادی برخورد سلیقه‌ای و در نظر گرفتن بعضی ملاحظات اساتید در بعضی دانشگاه‌ها را امری متداول می‌داند و ادامه می‌دهد: «نباید این مساله را هم از یاد برد که بعضی از اساتید ترجیح می‌دهند که دانشجویانی را که در کارشناسی ارشد با آنها کار کرده‌اند، جذب کنند بنابراین مواردی بوده که داوطلبی با داشتن رتبه بهتر و سوابق علمی مشابه در مقابل دانشجویی با رتبه بالاتر، تنها به این دلیل که از دانشگاه دیگری بوده و اساتید آشنایی چندانی با او نداشتند، پذیرش نشده است. در حقیقت نمی‌توان برخورد سلیقه‌ای هیات‌های مصاحبه‌کننده در پذیرش دانشجویان دکترا را کتمان کرد.»
این فعال سابق دانشجویی سرنوشت هزینه‌های دریافتی برای مصاحبه را هم نکته‌ای قابل تامل می‌داند و می‌گوید: «نکته قابل تامل دیگر این است که داوطلبان ورود به مقطع دکترا برای حضور در مصاحبه هر رشته دانشگاه متحمل پرداخت هزینه قابل توجهی می‌شوند و معلوم نیست چرا این هزینه برای داوطلبان ورود به دوره‌های روزانه پرداخت شود و اساسا این هزینه قرار است در کجا خرج بشود و به هر جهت بررسی صلاحیت علمی و مصاحبه گرفتن و جوانب مختلف آن بخشی از وظایف آکادمیک دانشگاه‌ها است اما شاهد آن هستیم این اتفاق در سال‌های اخیر باب شده و در صورت عدم‌پذیرش هم این هزینه‌های دریافت شده به داوطلبان عودت داده نمی‌شود.»
در سال‌های گذشته، هزینه‌های دریافتی در مقطع کارشناسی ارشد برای دانشجویان مهاجر هم وجود داشت که از سال گذشته قانونی به تصویب رسید و این دانشجویان بورسیه می‌شوند. یکی از این دانشجویان «مهدی جعفری» است که سال گذشته رتبه یک زمین‌شناسی را از آن خود کرد اما به دلیل مشکلات مالی از انتخاب رشته انصراف داد؛ اگر چه اتفاقاتی باعث شد که وزارت علوم تصمیم بگیرد رتبه‌های تکرقمی و دورقمی کارشناسی ارشد را بورسیه کند. «پدرومادرم افغانستانی‌اند و خودم متولد ایرانم، بنابراین جزو مهاجران محسوب می‌شوم. دو سالی می‌شود که دانشجویان مهاجر تک‌ودورقمی بورسیه می‌شوند البته در مقطع کارشناسی ارشد چون طبق قانون این دانشجویان با وجود داشتن رتبه‌های خوب و قبولی در دانشگاه‌های روزانه مجبور به پرداخت شهریه شبانه بودند.»
