با روی کار آمدن جو بایدن، چارچوب سیاست خارجی آمریکا در حال تغییر است. یکی از موضوعات موردتوجه چگونگی احیای برجام است که مقامات مختلف دولت بایدن نسبت به آن موضع‌گیری داشته‌اند. از جمله آنتونی بلینکن، وزیر خارجه جدید آمریکا روز چهارشنبه 8 بهمن‌ماه در اولین نشست خبری خود اذعان داشت موضع رئیس‌جمهور جدید آمریکا بر این امر قرارگرفته که ابتدا می‌باید ایران به تعهدات خود در برجام بازگردد و سپس ایالات‌متحده همین اقدام را انجام خواهد داد و در ادامه می‌باید توافقی بلندمدت‌تر و مستحکم‌تر با ایران صورت گیرد.
با توجه به این پیش‌شرط مشخص است مقامات دولت آمریکا آن‌چنان‌که بایدوشاید یا حداقل فعلاً رغبتی ندارند تا به توافق هسته‌ای بپیوندند. از دیدگاه آنها احتمالاً همین تعلل و تأخیر در بازگشت برجام ممکن است دولت ایران را به اعطای امتیازات بیشتر مجبور سازد.
مسئله حائز اهمیت دیگر آن است که در روزها و هفته‌های اخیر برخی دیگر از کشورها نیز تلاش داشته‌اند تا پیش‌شرط‌هایی را برای مذاکرات احتمالی هسته‌ای بیان کنند. نکته جالب آنجاست که برخی کشورهای منطقه نیز به این صف پیوسته‌اند.
به‌عنوان‌مثال فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان روز 3 بهمن‌ماه در مصاحبه با العربیه به‌صراحت مدعی میشود یکی از ضعف‌های توافق برجام به دلیل عدم هماهنگی با کشورهای منطقه است و دولتهای اروپایی متوجه این ایراد شده‌اند.
مقامات فرانسوی نیز در هفته‌های اخیر در مقاطع مختلف با ایران هراسی به این مسئله اشاره داشته‌اند که در مذاکرات و رایزنی‌های احتمالی پیش رو حتماً می‌باید مقامات سعودی حضورداشته باشند و ریاض می‌باید بخشی از توافق آینده باشد.
امانوئل مکرون، روز 10 بهمن‌ماه در مصاحبه با شبکه العربیه ادعا می‌کند زمان دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای بسیار کاهش‌یافته است. از سوی دیگر رئیس‌جمهور فرانسه مدعی میشود یکی از نقاط ضعف توافق هسته‌ای 2015 این بود که قدرت‌های منطقه‌ای در آن حضور نداشته‌اند.
مکرون به‌صراحت از عربستان سعودی نیز نام می‌برد که می‌باید در مذاکرات آینده حضورداشته باشد.
در چارچوب سیاست ایران هراسی فرانسه، ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه نیز 28 دی‌ماه در گفت‌وگو با نشریه ژورنال دو دیمانش مدعی شده بود که ایران در مرحله دستیابی به قابلیت تولید سلاح هسته‌ای است.
فیلیپ اتینه، سفیر فرانسه در آمریکا هم روز در هفته اخیر در مصاحبه‌ای که با فارن پالیسی داشته از لزوم توافقی گسترده‌تر که شامل برنامه موشکی ایران میشود سخن گفته است.
دلایل حمایت فرانسه از عربستان برای ورود به مذاکرات
بدون شک اینکه چرا در چنین وضعیتی دولت فرانسه به‌صراحت از ورود عربستان سعودی به مذاکرات احتمالی در آینده سخن می‌گوید می‌باید واکاوی شود تا موضع مناسبی در قبال آن اتخاذ گردد. اگرچه سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران روز 11 بهمن‌ماه در واکنش به سخنان رئیس‌جمهور فرانسه ضمن اینکه مکرون را به خویشتن‌داری و پرهیز از موضع‌گیری‌های نسنجیده دعوت کرده بود، پیشنهاد وی را رد کرد و گفته بود «برجام یک توافق چندجانبه بین‌المللی است که توسط قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تأیید و تثبیت‌شده، و به‌هیچ‌وجه قابل‌مذاکره مجدد نبوده و طرف‌های آن‌هم مشخص و غیرقابل تغییر هستند».
سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین به یکی از دلایل تلاش پاریس برای ورود ریاض به مذاکرات اشاره می‌کند که «مقامات فرانسوی نگران فروش تسلیحاتی هنگفت خود به کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس هستند».
اما به نظر می‌رسد مصاحبه امانوئل مکرون با شبکه سعودی العربیه و هم‌زمان حمایت از مواضع حکام سعودی به دلایلی بیشتر از آن چیزی که وزارت امور خارجه به آن اشاره داشته، نیاز دارد. درواقع باید به این مسائل نیز توجه کرد که با کنار رفتن دونالد ترامپ که حامی سرسخت منافع رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی بوده آنها پیگیر شده‌اند تا حامیان خود را تغییر یا افزایش دهند. آیا دولت فرانسه که در مذاکرات هسته‌ای گذشته که منجر به برجام شد همیشه به‌عنوان پلیس بد معروف شده بود و مقامات آن کشور به‌ویژه لوران فابیوس با کارشکنی و سنگ‌اندازی، مواضع و دیدگاه‌های بسیار سخت‌گیرانه‌ای نسبت به ایران داشتند، دوباره فعال‌شده‌اند تا در همان چارچوب دولت ایران را تحت‌فشار قرار دهند.
البته نباید فراموش شود کشورهای اروپایی علی‌رغم ادعاهایی که مبنی بر استقلال از آمریکا داشته و دارند هرگز نتوانسته‌اند در غیاب آمریکا به‌عنوان یک محور و قطب ایفای نقش‌نمایند. این مسئله برخلاف انتظاری بود که برخی مقامات ایران در پی خروج آمریکا از برجام انتظار داشتند آنها برای انجام تعهداتشان شق‌القمر کنند. درواقع کشورهای اروپایی برخلاف وعده‌هایی که در پی خروج آمریکا از توافق هسته‌ای داده بودند هرگز نتوانسته‌اند کوچک‌ترین قدمی در راستای جبران خسارت‌های ایران بردارند و وعده‌هایی مانند ایجاد کانال مالی و اینستکس ابتر و عقیم ماندند. از سوی دیگر شرکتهای فرانسوی نیز که در پی امضای برجام وارد کشور شده بودند جزء اولین شرکت‌هایی بودند که بلافاصله بعد از کنار رفتن آمریکا از برجام ایران را به‌سرعت ترک کردند.
با نظر می‌رسد با توجه به چنین شرایطی ضرورت دارد دولت ایران موضع مقتدرانه‌ای در قبال سیاست مزورانه و فریبکارانه فرانسوی‌ها داشته باشد یا حداقل اینکه از آنها قطع امید کند و هر وقت بحث شراکت اقتصادی با کشورهای دیگر شد آنها را در اول صف قرار ندهند.
