به گزارش الف؛ پایگاه خبری "میدل ایست آی" در گزارشی با اشاره به انتشار گزارش های مختلف در مورد قریب‌الوقوع بودنِ گزاره عادی سازی روابط رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی با میانجی گری دولت بایدن، به طور خاص این معادله را معامله ای روی هوا توصیف کرده که در عین اینکه قریب الوقوع و قطعی به نظر می رسد، به قدری با چالش های جدی و اساسی رو به رو است که حتی تحقق آن را نمی توان پایدار و باثبات در نظر گرفت. 

پایگاه خبری میدل ایست آی در گزارش خود می نویسد: «همزمان با سفر اخیر یکی از وزرای کابینه رژیم اسرائیل به عربستان سعودی، بار دیگر، حدس و گمانه زنی ها در مورد قریب الوقوع بودن امضای توافق عادی سازی روابط سیاسی و دیپلماتیک میان اسرائیل و عربستان سعودی، افزایش یافته است. بسیاری بر این باورند که این توافق حاصل خواهد شد با این حال، مساله اصلی این است که چه کشوری قرار است در نقش معمارِ این رویداد ظاهر شود؟ البته که در این رابطه به طور خاص به آمریکا اشاره می شود. 

یک مکتب فکری به این نکته اشاره دارد که جو بایدن رئیس جمهور کنونی آمریکا می خواهد دلال اصلی برقراری ارتباط میان اسرائیل و عربستان باشد و اساسا این مساله را در صورت وقوع، دستاوردی بزرگ برای خود در بحبوحه نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال 2024 آمریکا می داند. واقعیت این است که بایدن چیز زیادی برای عرضه به رای دهندگان آمریکایی ندارد. بایدن همچنین مایل نیست که عربستان سعودی بیش از این ها به چین نیز نزدیک شود. 

البته که برخی نیز به این نکته اشاره می کنند که بایدن شدیدا نگران گرایشات تازه در دولت عربستان نظیر تمایل سعودی ها به حرکت به سمت دستیابی به توانمندی های اتمی و به طور خاص غنی سازی اورانیوم توسط ریاض است. در جبهه مقابل، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر کنونی رژیم اسرائیل نیز فقط و فقط می خواهد اعتبار عادی‌سازی روابط اسرائیل با یکی از کشورهای ثروتمند عربی را برای خود و دولتش کسب کند. 

در عین حال، این معادله در صورت تحقق می تواند تا حد زیادی دستورکارِ کلان‌تر عادی سازی روابط اسرائیل با دیگر کشورهای عربی-اسلامی را نیز هموار کند. البته که اگر روابط اسرائیل با عربستان در دوره نتانیاهو عادی‌سازی شود، نخست وزیر کنونی اسرائیل این شانس را خواهد داشت تا حواس افکار عمومی داخلی اسرائیل را از توجه به پرونده های متعدد حقوقی علیه خود و البته اعتراضات گسترده در اراضی اشغالی منحرف سازد. 

البته که باید توجه داشت که میانجی گری دولت بایدن در چهارچوب گزاره عادی سازی روابط اسرائیل و عربستان، می تواند تا حد زیادی روابط سرد نتانیاهو با بایدن را نیز که چیزی قریب به 9 ماه طول کشید تا این دو با هم ملاقات رو در رو داشته باشند، بهبود خواهد بخشید. 

در جبهه دیگر، عربستان سعودی و به طور خاص ولیعهد این کشور، محمد بن سلمان نیز اهداف مختلفی را در قالب عادی سازی روابط با اسرائیل، هدفگذاری کرده اند. به عنوان مثال، عربستان به دنبال خرید تسلیحات پیشرفته آمریکایی و یک توافق جدید امنیتی با آمریکا است و تاکید کرده که واشینگتن باید زمینه را برای دستیابی ریاض به انرژی هسته ای نیز فراهم سازد. بن سلمان در دستیابی به آنچه مطلوبش است، صبر پیشه کرده است. ویژگی که حداقل او از زمان حضورش در قدرت، چندان نمودی را از آن در خود و رفتارهایش نشان نمی داد. 

بن سلمان با چشم اندازهایی نظیر برگزاری انتخابات در کشورش، قرار گرفتن تحتِ فشارهای ائتلاف های رقیب سیاسی، و همچنین چشم انداز محکوم شدن به زندان رو به رو نیست. او هیچ عجله ای ندارد که مثلا به توافقی کور با اسرائیلی ها برسد. انتقادی که بسیاری آن را علیه امارات و بحرین مطرح می کنند و معتقدند آن ها خیلی مُفت، خود را تسلیم اسرائیل کردند. 

درخواست های قالب توجه

محمد بن سلمان ولیعهد عربستان به طور خاص نگاهی ویژه به این مساله دارد که احتمال بازگشت ترامپ به کاخ سفید در پی برگزاری انتخابات 2024 آمریکا وجود دارد. در این نقطه، او که روابط سردی را با بایدن و دولت او دارد، از خود می پرسد که چرا باید به وی قبل از برگزاری انتخابات مذکور، یک پاس گل بزرگ بدهد؟ 

همین مساله سبب شده تا او درخواست های قالب توجهی را از دولت بایدن به عنوان پیش‌شرط عادی سازی روابط کشورش با اسرائیل مطرح کند و به نوعی بایدن را امتحان کند که برای کسب آنچه که مطلوب وی است، حاضر است تا چه اندازه پیش رود؟ 

در این چهارچوب، اگر دولت بایدن با امضای یک توافق امنیتی جدید با عربستان موافقت کند و زمینه را برای دستیابی عربستان به فناوری صلح آمیز اتمی فراهم سازد و تسلیحات پیشرفته را نیز در اختیار ریاض قرار دهد، آنگاه عربستانِ بن سلمان نیز حاضر است تا روابط خود را با اسرائیل عادی سازی کند و با دولت بایدن همکاری کند. اگر هم که دولت بایدن با درخواست های سعودی ها مخالفت کند، عربستان با صبر سعی خواهد کرد تا در سال های آینده به انچه می خواهد برسد و البته که در شرایط کنونی نیز با گزینه های در دسترس خود، پالس‌های معناداری را به واشینگتن ارسال خواهد کرد. 

با این همه، مولفه فلسطین نیز در بحبوحه طرح مسائل مختلف در مورد پیشرفت توافق ابراهیم و وارد شدن عربستان به این توافق نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. توافق ابراهیم به این دلیل که به حقوق ملت فلسطین بی اعتنا بود و در این زمینه، دولت های عربی نیز هیچگونه تعاملی با فلسطینی ها نداشته اند، نوعی شوک را برای این ملت تداعی کرده است. 

بحرین و امارات در زمان امضای توافق ابراهیم، به این نکته اشاره داشتند که اسرائیل باید روند شهرک سازیهای خود در کرانه باختری را متوقف سازد. نتانیاهو اگرچه در زمان امضای توافق ابراهیم با این درخواست موافقت کرد، با این حال، در ادامه، کابینه تندرو وی به کل قید تعهدات خود را زد و حتی روند تصرف اراضی فلسطینی در کرانه باختری و شهرک سازی در آن ها را تسریع و تشدید نیز کرده است. 

تحولات معنادار

عربستانی ها تاکنون بارها مدعی شده اند که انتظار دارند در روند عادی سازی روابط با اسرائیل، تغییر و تحولات معناداری در زندگی ملت فلسطین نیز ایجاد شود و آن ها از امیتازات خوبی بهره‌مند شوند. با این حال، عربستان هنوز مشخص نکرده که منظور آن از این موضع گیری چیست و انتظار دارد چه تغییراتی در این رابطه به وقوع بپیوندند. 

مساله فلسطین و به طور خاص مسجد الاقصی برای عربستان که خود میزبان اماکن مقدس جهان اسلام همچون مکه و مدینه است بسیار مهم است و حکام عربستانی نمی توانند در این رابطه بی تفاوت باشند. درست به همین دلیل عربستان سعودی مجبور است که در صورت هرگونه توافق احتمالی با اسرائیل جهت عادی سازی روابط خود، امتیازات معنادار و ملموسی را برای ملت فلسطین نیز کسب کند. فلسطینی ها نیز امیدوارند که عربستان سعودی به شعارهای خود در مورد تعهدش نسبت به حقوق ملت فلسطین وفادار باشد و امتیازات عینی را برای آن ها کسب کند. 

در این میان، باید توجه داشت که اکنون افراطی ترین دولت در تاریخ رژیم اسرائیل در قدرت است و چهره های محوری این دولت نظیر وزیر دارایی آن(بزالل اسموتریچ) و وزیر امنیت داخلی این رژیم(ایتامار بن گویر)، فقط و فقط  به نابودی ملت فلسطین راضی هستند و حاضر نیستند کمترین امتیازی را به آن ها بدهند. این افراد حتی برای تحقق این هدف حاضرند تا ائتلافی که دولت نتانیاهو بر آن استوار است را فروبپاشند اما امتیازی به فلسطینی‌ها ندهند. 

عربستان و اسرائیل به خوبی می دانند که اگر بخواهند به نحوی باثبات به عادی سازی روابط خود اقدام کنند، بایستی ترتیبی دهند تا مساله فلسطین و ظلمی که اسرائیل به فلسطینی ها روا می دارد و رویه های آپارتایدی این رژیم علیه ملت فلسطین، برای همیشه خاتمه یابد. البته که دولت آمریکا نیز باید این مساله را درک کند. در غیراینصورت، هرگونه توافقی، ماهیتی مقطعی خواهد داشت و چندان هم برای هیچکدام از طرفین توافق، قابل اتکا نیست.»

لینک:

https://www.middleeasteye.net/opinion/saudi-israel-normalisation-deal-architect-will-who