دولت «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا هفته گذشته از دکترین جدید هسته‌ای خود رونمایی کرد، سندی راهبردی که از سال ۲۰۱۰ میلادی به این سو دست‌نخورده باقی مانده بود و حالا هم به گونه‌ای مبهم و سوال‌برانگیز دستخوش تغییر شده است.

ابهام‌آمیزترین بخش این سند راهبردی، جایی است که کاربرد تسلیحات هسته ای را تنها در «شرایط فوق‌العاده» جایز می داند اما چارچوب معینی برای این شرایط به اصطلاح فوق‌العاده مشخص نمی‌کند و همین به پیچیدگی ماجرا می‌افزاید. از نکات قابل ملاحظه دیگر این سند می توان به استفاده از توان «حمله اول» (first strike) علیه مسکو یا حتی کشورهای به‌زعم آنها متخاصم غیرهسته‌ای اشاره نمود.

جهت رفع ابهامات دکترین هسته ای ترامپ، خبرنگار مهر گفتگویی باپروفسور«پل پیلار» رئیس سابق بخش تحلیل عملیات سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) انجام داد که متن کامل آن در زیر آمده است:

پیلار از اساتید دانشگاه «جرج تاون» است و تاکنون مسئولیت های متعددی را بر عهده داشته که از جمله آنها می توان به ریاست واحد تحلیل عملیات های سیا در شرق نزدیک، خلیج فارس و جنوب آسیا اشاره کرد. پیلار سابقه حضور در شورای اطلاعات ملی آمریکا را به عنوان یکی از اعضای اصلی آن نیز دارد.

*دکترین هسته ای جدید امریکا چند روز پیش منتشر شد. این سند از سال ۲۰۱۰ تاکنون تغییر نکرده و حالا هم به گونه ای مبهم و سوال برانگیز دستخوش تغییر شده است. دلایل تغییرات جدید آن چیست؟

دولت دونالد ترامپ سعی نموده بسیاری از مسایل را برجسته نموده و تصویری متفاوت از سایر پیشینیان خود از انجام امور حکومت مداری ارایه کند. بنابراین درست است که رئیس جمهور اوباما دارای دکترین هسته ای بود اما دونالد ترامپ معتقد است که دولت وی نیاز به یک دکترین هسته ای جدید دارد. با این وجود دولت ترامپ به برخی وقایع بیرون از مرزهای امریکا اشاره نموده که وجود آنها نیازمند نگاهی تازه به دکترین و تسلیحات هسته ای است. یکی از مهمترین این وقایع توسعه تسلیحات روسیه است که به نظر می رسد پیمان منع گسترش موشک های میان برد در اروپا را نقض می کند و واقعه دیگر ساخت زرادخانه هسته ای در کره شمالی است.

*مهمترین تفاوت دکترین جدید هسته ای آمریکا با دکترین پیشین چیست؟

دکترین جدید می خواهد زرادخانه های هسته ای امریکا به میزان قابل توجهی توسعه یافته و چندین تسلیحات جدید بین قاره ای توسعه یابد. این واقعیت باعث می شود روند طولانی مدت کاهش نیروهای تسلیحاتی امریکا برعکس شود.

*در دکترین جدید استفاده از تسلیحات هسته ای در شرایط «فوق العاده» مجاز است. برخی ابهامات در مورد این ماده وجود دارد. دقیقا چه شرایطی «فوق العاده» هستند؟

این ابهام عمدی بوده و منطبق با مفهوم استراتژیک طولانی مدتی است که بر اساس آن طراحی خطوط واضح می تواند یک دعوت به دشمن باشد تا هر اقدامی را در محدوده آن خطوط بدون ترس از مجازات انجام دهد. این مسئله موضوع استفاده اول از تسلیحات هسته ای در هر بحرانی را مجاز دانسته که موضوع بحث و جدل است. در طی دوران روابط سرد اتحاد جماهیر شوروی با امریکا در جنگ سرد نخست، سناریو پیش بینی شده در واقع حمله تهاجمی شوروی و متحدان آن در پیمان ورشو به اروپای غربی بود که مرتب آن را به حمله هسته ای تهدید می کرد. تصور معادل این سناریو در دنیای واقعی امروز بسیار سخت است.

*امریکا حمله اول را در ارتباط با روسیه مجاز می داند به این معنا که روح جنگ سرد بر دکترین جدید حکومت می کند. چرا امریکا این رویکرد را در پیش گرفته است؟

در واقع این یک داستان طولانی  است که به چند سال اول بعد از پایان جنگ سرد اصلی و گسترش ناتو به سمت شرق باز می گردد وبه یک موضوع اینرسی نهادی ( ترس یا خشم توسط روسها ) برای غرب تبدیل شد. با وجود اینکه دونالد ترامپ قول داد روابط امریکا با روسیه را ترمیم کند، به دلایل مختلف نتوانست گامی جهت عمل به وعده خود بر دارد . یکی از مهمترین دلایل دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری امریکا و دیگر انتخابات در غرب  بود. در واقع روابط دوستانه با روسیه از لحاظ سیاسی برای رئیس جمهور امریکا می تواند خطرناک باشد.

*دکترین جدید امریکا در ارتباط با ایران را چگونه ارزیابی نموده و نکات جدید در مورد ایران چیست؟

با توجه به دکترین هسته ای جدید که اخیرا منتشر شد، من فکر نمی کنم که ایران فاکتور مهمی در این دکترین باشد. هر چند برخی از مردم امریکا در مورد استفاده از تسلیحات هسته ای مستقیم علیه ایران صحبت کرده اند، این خواسته مطابق با سیاست هایی که در دکترین جدید مطرح شده است نیست. البته بخش مهمی از سیاست خارجی بزرگتر دولت ترامپ خصومت ناعادلانه علیه ایران و تهدید  به خروج از توافق هسته ای با ایران بوده است.

*«زیگمار گابریل» وزیر امور خارجه آلمان نگرانی عمیق خود را از دکترین هسته ای جدید امریکا ابراز نموده و می گوید استراتژی ترامپ سیگنال اشتباه ارسال می کند همانطور که در طی روزهای جنگ سرد ارسال کرده بود و چالش جدی برای اروپا ایجاد خواهد کرد. در واقع نگرانی های خاص اتحادیه اروپا چیست؟

اروپایی ها از وقوع جنگی که در آن سلاح های هسته ای مورد استفاده قرار گیرد هراس دارند. آنها نگران هستند از اینکه رئیس جمهور بی تجربه و عجول امریکا اولین رهبر بعد از جنگ جهانی دوم باشد که از چنین تسلیحاتی استفاده می کند. اروپایی ها متوجه هستند که امریکا تسلیحات جدید تاکتیکی و با عملکرد پایین را توسعه داده و احتمال استفاده از این تسلیحات افزایش می یابد. آنها معتقد هستند در هر جنگی با روسیه قلمرو آنها بیشتر از هر جای دیگری در اثر استفاده از تسلیحات هسته ای آسیب خواهد دید.