به گزارش الف؛ به تازگی انتخابات ریاست جمهوری ترکیه که برخی از ناظران و تحلیلگران آن را مهمترین انتخابات سال 2023 جهان ارزیابی می کنند، برگزار شد و بر اساس آن، "رجب طیب اردوغان" با کسب 49.5 درصد و "کمال قلیچدار اوغلو" با کسب 44.89 درصد آرا، به دور دوم انتخابات راه یافتند. قرار است دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، در تاریخ هفتم خرداد ماه برگزار شود. از این رو، تحلیل و تفسیرهای مختلفی از سوی ناظران و تحلیلگران در مورد انتخابات ترکیه و معانی و سناریوهای محتمل در قالب آن مطرح شده و می شود. 

در کنار این ها، بسیاری نیز با اشاره به نتایج نظرسنجی های مختلف در ترکیه که پیش از برگزاری دور اول انتخابات انجام شده بودند و تقریبا اغلب ان ها از پیشتاز بودن کمال قلیچدار اوغلو در رقابت با اردوغان حکایت داشتند، سعی در توضیح و واکاوی دلایل غلط بودن و ضعف این نظرسنجی ها در پیش بینی درستِ نتیجه نهایی انتخابات ریاست جمهوری ترکیه داشته اند. با این همه، اینطور به نظر می رسد که در مورد نتایج نهایی این انتخابات، به طور خاص بایستی 2 نکته مهم را مد نظر داشت. 

1: حضور ریشه‌دار "اردوغانیسم" در معادلات سیاسی-اجتماعی ترکیه را فراموش نکنیم

توجه داشت باشیم که "حزب عدالت و توسعه" و شخص رجب طیب اردوغان، بیش از دو دهه است که قدرت را در ترکیه در کنترل داشته‌اند. اردوغان و حزب متبوعش پس از زلزله ویرانگر سال 1999 ترکیه که در قالب آن ورشکستکی و ضعف عملکرد احزاب جریان اصلی ترکیه نمایان شد، این فرصت را پیدا کردند تا خود را به مثابه پاک ترین و کارآمدترین گزنیه، به افکار عمومی ترکیه ارائه کنند و قدرت در این کشور را به دست بگیرند. 

در تمامی دو دهه اخیر و حتی قبل از آن، حزب عدالت و توسعه به طورخاص در زمینه فعالیت های اجتماعی و فرهنگی در ترکیه، اقدامات و برنامه های زیادی را عملیاتی کرده و به نوعی با تار و پود معادلات اجتماعی و فرهنگی دراین کشور، قبل از اینکه بخواهیم از تفوق موقعیت آن در عرصه سیاسی سخن بگوییم، در هم‌تنیده شده است.

جالب است که اکنون نیز اردوغان و اردوغانیسم، در پی وقوع زلزله مهیب اخیر در ترکیه و طرح انتقادات گسترده علیه خود، تا حد زیادی شاهد تضعیف پایگاه و موقعیت حمایت مردمی از خود بوده اند. با این همه، باید توجه داشته باشیم که اردوغانیسم و تحرکات حزب عدالت و توسعه در ترکیه و نفوذ آن در لایه های مختلف عرصه حکمرانی در این کشور، تا حد زیادی این گزاره که حتی با شکست اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، پرونده وی و حزب متبوعش بسته خواهد شد را به گزاره ای بی‌اعتبار تبدیل کرده است. 

از این منظر، پیروزی قلیچدار اوغلو در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، لزوما به این معنا نخواهد بود که وی می‌تواند در حوزه های مهمی نظیر اقتصاد و یا سسیاست خارجی ترکیه، هر کاری که می خواهد را انجام دهد و مثلا به صورت یکباره و قالب توجهی به سمت غرب متمایل شود. کما اینکه حتی اگر وی بخواهد چنین کند، به دلیل سیاست ها و برنامه های گسترده و ریشه‌دارِ اردوغان در حوزه های مذکور، خودِ دولت احتمالی او مجبور به پرداخت بهایی سنگین خواهد شد و تا حد زیادی دچار مشکل و مانع می گردد. 

در این زمینه، خودِ اردوغان و حزبش یعنی عدالت و توسعه که اتفاقا در انتخابات پارلمانی ترکیه نیز آرا خوبی را کسب کرده اند، در صف اول ایجاد چالش برای دولت احتمالی قلیچدار اوغلو و سیاست های وی در حوزه های حساسی نظیر اقتصاد و سیاست خارجی خواهند بود. از این منظر، به بیان ساده می توان گفت که پاک کردنِ تاثیرات حضور 20 ساله اردوغان و حزب عدالت و توسعه در صدر هرم قدرت سیاسی در ترکیه، کار چندان راحتی برای فردی نظیر قلیچدار اوغلو و متحدانِ همراه با وی(در صورت پیروزی نهایی آن ها در انتخابت ریاست جمهوری ترکیه) نخواهد بود.

2: شانس اردوغان برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه بیشتر است

پس از برگزاری دور اول انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، بسیاری از ناظران و تحلیلگران به بررسی و ارزیابی نتایج حاصله پرداخته و می پردازند. در این رابطه به طور خاص، این نکته آشکار شده که اردوغان برای پیروزی در دور اول انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، به چیزی در حدود 270 هزار رای نیاز داشته است. این در حالی است که این میزان برای رقیب اصلی وی یعنی قلیچدار اوغلو که چیزی در حدود 5 درصد کمتر از وی رای آورده، به مراتب بیشتر است. 

حال در این فضا، با توجه به اینکه دور اول انتخابات ریاست جمهوری ترکیه شاهد 1 میلیون 36 هزار و 565 رای باطله بوده و احتمال دارد که این میزان رای، میان دو نامزد اصلی دور دوم انتخابات ترکیه تقسیم شود و در عین حال، فردی نظیر "محرم اینچه"، رهبر حزب مملکت ترکیه که پیش از برگزاری دور اول انتخاب از شرکت در انتخابات مذکور به دلیل تهدیداتی که علیه او مطرح شده بود خودداری کرد با این حال، توانست حدوا 240 هزار رای را به خود اختصاص دهد و شواهد جدی در مورد شانس بالای ائتلاف وی با اردوغان وجود دارد، می توان گفت اردوغان از شانس و امکان بیشتری جهت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در مقایسه با قلیچدار اوغلو برخوردار است. 

باید بدانیم که فردی نظیر "سینان اوغان" که توانست در دور اول انتخابات ترکیه 5.17 درصد آرا را به خود اختصاص دهد، به صراحت تاکید کرده که با شرایطی دست به ائتلاف با قلیچدار اوغلو خواهد زد. مثلا وی گفته که به برخی احزاب کُردی نباید هیچ امتیازی از سوی قلیچدار اوغلو داده شود. رویکردی که اگر بنا باشد از سوی وی عملیاتی شود، ریزش 10 درصدی آرا او را به دنبال خواهد داشت. 

مساله ای که بار دیگر بر این گزاره که شانس اردوغان در قیاس با قلیچدا اوغلو در قالب انتخابات ریاست جمهوری ترکیه برای کسب پیروزی در این انتخابات بیشتر است، صحه می گذارد.