درگذشت مبارز صدیق و مجاهد خستگی ناپذیر، دکتر احمد توکلی اندوهبار است.ارتباط من با او به دوران مسئولیت در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نامه پر مهر و پرمعنایی که از وی دریافت کردم، باز می گردد. نامه ای که بر پیشانی اش این آیه نقش بسته بود:«لایکلف الله نفسا الا ما اتاها» و در ادامه به مضمون حدیث «رفع» می رسید.
رفتار احترام آمیز و فروتنانه مدیر مسئول «الف» در دیدارهای بعدی با جوانی سی و یکی دو ساله که در آغاز دهه ۹۰ مسئولیت مطبوعات داخلی را به عهده داشت، برای این روزهایم هم درس و هم مایه شرمساری است.
احمد توکلی افزون بر فعالیت های سیاسی، از بنیانگذاران روزنامه «رسالت» در دهه ۶۰ و مؤسس روزنامه «فردا» در اواسط دهه ۷۰ بود که با وجود دوران کوتاه انتشار ، سبکی نو در روزنامه نگاری تحلیلی پدید آورد؛ شعار تبلیغاتی روزنامه پیش از انتشار این بود:«فردا روز دیگری است». فردا روزنامهای برای نخبگان بود، بدون آگهی، بدون صفحه ورزشی و حوادث، ، تماما سیاه و سفید که به جای عکس، از کاریکاتورها و تصاویر گرافیکی استفاده می کرد.
به جای نقل خبر از خبرگزاری ها تقریبا همه اخبارش اختصاصی بودند. از کاربرد القابی چون دکتر، مهندس و … برای مسئولان احتراز می جست. اولین رسانه ایرانی بعد از انقلاب بود که با سخنگوی کاخ سفید مصاحبه اختصاصی کرد.
سردبیری روزنامه را علیرضا شمیرانی و دبیری گروه سیاسی آن را مهدی فضائلی به عهده داشت. اقدام ارزشمند مؤسسان « فردا» کادرسازی پیش از تأسیس این روزنامه بود. در دانشگاههای تهران از دانشجویانی که مایل به همکاری بودند، دعوتی عام و فراگیر صورت گرفت. سپس کلاسهای فشرده اصول روزنامهنگاری، نگارش و ویرایش و تاریخ معاصر با حضور چهره هایی چون حسین قندی، هادی خانیکی و یونس شکرخواه که بعضا با احمد توکلی، همفکری سیاسی نیز نداشتند، برگزار شد. این دانشجویان پیکره نیروی انسانی روزنامه را تشکیل دادند.
«الف»، دیگر میراث معنوی احمد توکلی، از نخستین پایگاه های خبری ایرانی بود که مسیر تعامل برخط با مخاطبان را برگزید و اجازه داد تا ذیل هر مطلب اظهار نظر کنند.
نوع مبارزه احمد توکلی با فساد که به تأسیس سازمان مردم نهاد « دیده بان شفافیت» انجامید، « عدالت اندیش» بود، نه« رقابت اندیش»؛ چرا که فساد ستیزی را سیاسی نمی کرد و از آن ابزاری برای حذف رقبا نمی ساخت.
احمد آقا گرچه در اواخر عمر به دلیل کسالت، بسیاری از دوستان و دوستداران خود را به فراموشی سپرد؛ اما تاریخ انقلاب و جامعه رسانه ای همواره خاطره پاک او را زنده نگاه خواهد داشت.
*نماینده مدیران مسئول رسانه ها در هیات نظارت بر مطبوعات و خبرگزاری ها
