حقیقت این است که تلفات انسانی ناشی از شرور "طبیعی" در طول تاریخ بسیار کمتر از تلفاتی است که شرور "انسانی" ببار آورده اند!

میلیون‌ها انسان در جنگ‌هایی که آتش آن از شرارت طبع آدمی زبانه کشیده، تلف شده اند یا در ایران خودمان در حال حاضر تلفات انسانی ناشی از تصادفات قابل پیشگیری رانندگی به اندازه ای بزرگ است که تلفات سیل و زلزله و بیماری های عارضی و واگیردار در برابر آن رقم ناچیزی است.

وانگهی اگر نه سیل می آمد، نه زلزله، نه آتشفشان و ... "طبیعتی" هم در کار نبود و لاجرم انسانی هم وجود نداشت که از "شرور" عالم بنالد. بماند که حتی تلفات این شرور هم تا حد قابل توجهی ناشی از بی تدبیری خود آدمی در طبیعت است و گرنه در اغلب مواقع نفس زلزله و سیل نیست که می کشد.

در هر حال طبیعت، مشغول کاری است که میلیون ها سال (به روایت علم جدید) یا هزاران سال (به روایت ادیان) ادامه دارد و انسان هم به عنوان یک موجود طبیعی مانند سایر موجودات دیگر زنده و غیر زنده، گاهی زیر دندان های آن جویده می شود و در هاضمه اش تحلیل می رود.

بنابراین توقع بی گزندی و حتی نامیرایی انسان بر اثر کردوکار طبیعت توهمی است که در اندیشه "مدرن" به ذهن انسان خطور کرده. مردمان پیشین با مرگ و بیماری و سایر شرور طبیعی کاملا پذیرا برخورد می کردند.

درست است که علم جدید توفیقاتی در کنترل برخی از شرور طبیعی قدیمی مانند بیماری ها یا زلزله و سیل به دست آورده اما این به معنای غلبه کامل بر تمام شرور ممکن طبیعی نیست و قدرت طبیعت همیشه از انسان بیشتر است.

امروز حتی در توسعه یافته ترین کشورها و " مدرن" ترین عقاید، با تلفات انسانی حوادث طبیعی به مثابه امری صد در صد قابل پیشگیری برخورد نمی کنند.

صد البته این ها همه به معنی نادیده گرفتن " مسوولیت" ها و " قصور" ها و حتی "تقصیر" هایی که متوجه کسانی است که می شد و می توانستند مانع تلفات و خسارت‌های بیشتری بشوند، نیست، اما بایدبه یادداشت که انسان در این کره خاکی فعال مایشاء و قادر مطلق نیست.