روزنامه جوان نوشت: گویا سال به سال وضعیت نمرات درسی دانش‌آموزان ایرانی بدتر می‌شود. تحلیل امتحانات نهایی نشان می‌دهد که نمرات دانش‌آموزان با افت همراه شده‌است. نتایج امتحانات نهایی سال ۱۴۰۲ حکایت از افت دو نمره‌ای دانش‌آموزان دارد؛ امتحاناتی که نتایج آن به عنوان یکی از شاخص‌های مهم در بررسی عملکرد و کیفیت آموزش و پرورش کشور شناخته می‌شود و حالا افت نمرات دانش‌آموزان در این امتحانات برای بار دیگر از وضعیت نامناسب کیفیت در آموزش و پرورش کشور پرده برداشته است.
بسیاری از دبیرستانی‌ها می‌گویند که انگیزه کافی برای اینکه درس‌هایشان را تمام و کمال یاد بگیرند، ندارند. از طرفی آن‌ها می‌پرسند که چرا باید چندین سال از عمرشان را صرف یادگیری حفظیات دروسی کنند که از همین حالا می‌دانند تأثیری در آینده‌شان ندارد. عمده دانش‌آموزان دوره متوسطه می‌گویند که قصدشان از ادامه تحصیل این است که فقط در امتحانات شرکت کنند، یک نمره قبولی بگیرند تا دوران مدرسه را به اتمام برسانند؛ موضوعی که به وضوح تأثیرش را در نتایج امتحانات نهایی ۱۴۰۲ نشان داده‌است. البته این در شرایطی است که امتحانات نهایی سال تحصیلی گذشته به صورت مفهومی و بسیار سخت طراحی شده‌بود و در همان روزهای برگزاری آزمون نیز دانش‌آموزان از آن گلایه کرده و گفتند که قادر به پاسخگویی بسیاری از سؤالات نبودند.
رخ‌نمایی بی‌کیفیتی آموزش
هر چند بارها و بارها درباره اُفت نمرات دانش‌آموزان در امتحانات نهایی صحبت شده و این موضوع از سوی مسئولان وزارت آموزش و پرورش هم مورد تأیید قرار گرفته‌است، اما برای نخستین‌بار قاسم احمدی لاشکی، معاون حقوقی و امور مجلس وزارت آموزش و پرورش از افت دو نمره‌ای معدل دانش‌آموزان در امتحانات نهایی خرداد امسال خبر داده که بار دیگر فاجعه بی‌کیفیتی آموزش را به رخ کشیده‌است.
از سوی دیگر محسن زارعی، رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش با اشاره به اینکه در امتحان نهایی امسال فقط یک دانش‌آموز پسر رشته تجربی در کشور موفق به کسب معدل ۲۰ شد، گفت: «در مجموع افت نمرات دانش‌آموزان را شاهد بودیم، سال گذشته میانگین نمرات در شاخه نظری ۱۱.۶۲ و امسال به ۱۰.۰۲ رسید.»
او درباره دلایل افت نمرات امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲ گفت: «راهبرد مطالعه دانش‌آموزان صحیح نیست و در مطالعه دروس به مفاهیم مهم، کلیدواژه‌ها و حفظ کردن توجه داشتند. متأسفانه نظام ارزشیابی چهارگزینه‌ای، روش مطالعه دانش‌آموزان را به سمت حافظه‌محوری سوق داده و شرایط به گونه‌ای شده‌است که دانش‌آموز می‌گوید من دروس را مطالعه کردم، اما در حقیقت به حفظ مطالب اکتفا کرده و یادگیری مبنا نبوده، این روند باعث شده‌است عملکرد او خوب نباشد، در حالی که در خرداد ۱۴۰۲ سؤالات امتحانات نهایی استنباطی بود.»
رشته انسانی مردود شد!
تحلیل نتایج امتحانات نهایی نشان می‌دهد که نمرات دانش‌آموزان در بازه زمانی چهار ساله یعنی از سال ۹۸ تا ۱۴۰۲ با افت همراه است؛ میانگین کشوری نمرات دانش‌آموزان علوم انسانی در امتحانات نهایی خرداد امسال ۸.۵۷ بوده است!
میانگین کشوری نمرات دانش‌آموزان در امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲ رشته تجربی ۱۱.۲۳،
رشته ریاضی: ۱۰.۷۹، رشته انسانی: ۸.۷۵ و رشته معارف: ۱۰.۵۶ است. این در حالی است که مثلاً میانگین معدل دانش‌آموزان سال ۱۳۹۸ در رشته علوم تجربی، ۱۳.۷۷ بود که در سال ۱۴۰۲ به ۱۱.۲۳ رسیده‌است. همچنین در رشته علوم ریاضی، میانگین معدل دانش آموزان سال ۱۳۹۸، ۱۳.۲۸ و در سال ۱۴۰۲، ۱۰.۷۹ است. در رشته علوم انسانی نیز میانگین معدل دانش‌آموزان سال ۱۳۹۸، ۱۰.۷۶ بود که در سال ۱۴۰۲ به ۸.۷۵ رسید. حتی در رشته علوم و معارف اسلامی نیز میانگین معدل دانش‌آموزان سال ۱۳۹۸، ۱۲.۸۸ بود که در سال ۱۴۰۲ به ۱۰.۵۶ رسید.
انگیزه‌ای که نیست
نرگس ملک زاده، کارشناس آموزش بی‌انگیزگی دانش آموزان نسبت به آینده و درگیری آن‌ها با فضای مجازی را از عوامل مؤثر در افت نمرات دانش‌آموزان می‌داند. او در این رابطه به «جوان» می‌گوید: «بچه‌ها علاقه خود را به درس خواندن از دست داده‌اند، چراکه آن‌ها می‌دانند که اگر درس نخوانند هم می‌توانند به راحتی وارد دانشگاه شوند و فقط رقابت بر سر رشته‌های خاص و دانشگاه‌های مهم است، بنابراین تعداد کمی از دانش‌آموزان برای نشستن بر این صندلی‌های خاص تلاش می‌کنند و مابقی تمایلی به یادگیری همه دروس ندارند. در چنین شرایطی نباید توقع داشت که نتایج امتحانات بهتر از این باشد.»
او ادامه می‌دهد: «بیشترین افت نمرات امتحان نهایی مربوط به سال گذشته می‌شود که یکی از مهم‌ترین دلایل آن تغییر رویه سؤالات بوده‌است، موضوعی که در تابستان اعتراض دانش‌آموزان را به دنبال داشت و آن‌ها می‌گفتند که سؤالات خیلی سخت طراحی شده‌بود. حتی دانش‌آموزانی که ممکن بود نمره ۲۰ کسب کنند هم بعضاً نمرات کمی گرفتند.»
ملک‌زاده به آسیب‌های آموزش مجازی طی این چهار سال اخیر اشاره می‌کند و می‌گوید: «آموزش اینترنتی کیفیت قابل‌قبولی ندارد. دانش‌آموزانی که در دوران شیوع کرونا یا تعطیل بودند یا در کلاس‌های مجازی درس خواندند در نهایت وارد پایه دوازدهم شدند و سر جلسات امتحانات نهایی سال ۱۴۰۲ رفتند. آن‌ها به بدترین شکل ممکن درس خواندند و به سخت‌ترین شکل ممکن آزمون دادند! در چنین شرایطی اشکالات موجود در آموزش مجازی نیز مشخص شد.»
او ادامه می‌دهد: «برخی از دانش‌آموزان می‌بینند که اطرافیانشان که درس نخوانده‌اند، اما مهارتی بلد بوده و وارد بازار کار شده‌اند، بسیار موفق‌تر از کسانی هستند که به سراغ علم آموزی رفته‌اند. به همین دلیل آن‌ها می‌خواهند صاحب کسب و کار و منبع درآمدی برای خودشان باشند و هیچ علاقه‌ای به حفظ دروس ندارند. اصلاً آن‌ها دلیل اینکه به دانشگاه بروند و بابت آن هزینه کنند را هم نمی‌دانند، چراکه نمی‌دانند در نهایت می‌توانند شغل مرتبط با رشته‌دانشگاهی‌شان را پیدا کنند یا نه؟» این کارشناس آموزش تصریح می‌کند: «متأسفانه نظام آموزشی در کشور ما دانش‌آموزان را درگیر حفظیات می‌کند و قادر نیست به آن‌ها مهارتی یاد بدهد. حتی هدایت تحصیلی در مدارس نیز به بدترین شکل ممکن اجرا می‌شود. در چنین شرایطی دانش‌آموز راه موفقیت خود را از مدرسه نمی‌بیند و به دنبال مسیری غیر از درس خواندن در مدرسه می‌روند.»
