قریب یک‌سال از عمر دولت دوازدهم می‌گذرد و هنوز هم مهمترین موضوع برای حسن روحانی و تیم سیاست‌ خارجی‌اش « برجام» است؛ در دوره 4 ساله دولت یازدهم و از همان زمان تبلیغات ریاست‌جمهوری روحانی گفت «باید با کدخدا ببندیم» اما اکنون و بعد از گذشت حدود 5 سال و گره زددن تمام مشکلات کشور اعم از سیاسی اقتصادی و حتی آب به برجام کدخدا از آن خارج شده است.

از آنجا که تقریبا سیاست خارجی دولت دوازدهم هم به نوعی با برجام گره خورده است، موضووع برجام و خروج آمریکا از آن را با فؤاد ایزدی کارشناس مسائل آمریکا به گفت‌وگو نشستیم.

*طرف مقابل به این یقین رسید تیم ایرانی از پای میز مذاکره بلند نمی‌شود

ایزدی با بیان اینکه در سیاست خارجی دولت در رابطه با برجام ما دو مشکل راهبردی داشتیم، اظهارداشت: در زمانی که برجام مذاکره می‌شد طرف مقابل به این یقین رسید که تیم ایرانی از پای میز مذاکره بلند نمی‌شود؛ این موضوع را از کجا فهمیدند؟ از اظهارات برخی از مقامات ارشد دولت و اینکه آقای روحانی در همان زمان که مذاکرات داشت انجام می‌شد، گفت حتما به توافق می‌رسیم. 

این کارشناس مسائل آمریکا تصریح‌کرد: حتماً به توافق می‌رسیم در نگاه طرف مقابل یعنی دولت ایران به شدت به برجام نیاز دارد و از این گره زدن وضعیت اقتصادی کشور به برجام، طرف مقابل پیامی را دریافت کرد.

*تعریف‌های اغراق‌آمیز از برجام کردند

وی بر همین اساس به تعریف‌های اغراق‌آمیز و بسیار گسترده نسبت به برجام در آن دوران اشاره و اضافه‌کرد: طرف مقابل احساس کرد با توجه به این سرمایه‌گذاری و اهمیتی که دولت روی برجام دارد که ایران حتما باید به توافق برسد، از این جهت ایران امکان این را ندارد که از پای میز مذاکره بلند شود و یا اگر از پای میز مذاکره بلند شود دوباره بازمی‌گردد. 

ایزدی با بیان اینکه این مشکل راهبردی در زمان مذاکرات بود و نتیجه‌ آن متنی شد که مشکلات ساختاری زیادی داشت، افزود:‌ در نهایت در متن برجام بند 36 و 37 را می‌بینید که هدفش حل اختلاف و مکانیزم شکایت است اما به دلایلی که گفته شد از این بندها خیلی نمی‌توانیم استفاده کنیم؛ انتهای شکایت ایران از طرف مقابل مکانیزم ماشه است که درنهایت می‌تواند تحریم سازمان ملل را برگرداند. 

کارشناس مسائل آمریکا یادآور شد: این پیامی که داده شد که حتما ما به توافق خواهیم رسید نتیجه‌اش این شد که طرف مقابل احساس کرد ایران از میز مذاکره بلند نمی‌شود و این مشکل راهبردی اصلی در زمان مذاکره بود. 

*روحانی قبل از خروج ترامپ گفت با اروپا برجام را ادامه می‌دهد

وی در ادامه این گفت‌وگو به یک مشکل راهبردی دیگر در ماه‌های گذشته اشاره کرد و گفت: در دوره ترامپ و زمانی که طرف مقابل تهدید به خروج کرد دولت و باز هم آقای روحانی در راس این ادبیات بود که اعلام کرد اگر آمریکا از برجام خارج شود ایران در برجام می‌ماند و با اروپا ادامه می‌دهد؛ آقای روحانی در سفر به خراسان رضوی و در کنفرانس مطبوعاتی گفت که ایران با اروپا برجام را ادامه می‌دهد و روز بعد ترامپ اعلام خروج کرد و چند روز هم زودتر نظرش را بیان کرد. 

ایزدی در پاسخ به این سؤال که چرا اینگونه شد؟ اظهارداشت: چون گزینه مطلوب برای آمریکا این بود که ایران در برجام باشد و آنها نباشند تا دستش برای تحریم، فشار و گسترش فعالیت‌های ضد ایرانی باز باشد؛ برجام در نهایت توافق خوبی برای آمریکا بود اما می‌خواست مطمئن شود که اگر از برجام خارج شود تا به آن گزینه مطلوبش برسد ایران می‌ماند.

وی با تأکید بر اینکه هدف آمریکا این بود که ایران در برجام بماند، محدودیت هسته‌ای بماند و نظارت‌های گسترده بماند، تصریح کرد: وقتی این را مطمئن شدند که ایران در برجام می‌ماند آنها از برجام خارج شدند؛ این دفعه از کجا مطمئن شدند این را هم باز آقای رئیس‌جمهور گفت.

*آمریکا خارج شد چون احساس کرد می‌تواند توافق بهتری داشته باشد

وی با تأکید بر اینکه در نهایت اینکه برجام توافق خوبی برای آمریکایی‌ها بود، گفت: دلیل خروج آمریکا این بود که احساس کرد توافق بهتری را می‌تواند داشته باشد درواقع توافق خوب را به توافق بهتر تبدیل کند.

*توافق بهتر مدنظر آمریکا یعنی امتیاز دادن در حوزه موشکی و منطقه‌ای 

ایزدی در پاسخ به این سؤال که منظور از توافق بهتر چیست؟ اظهارداشت: یعنی امتیازهای گسترده‌ای که در رابطه با هسته‌ای جمع شد و دستاورد هسته‌ای که برای طرف مقابل داشت این‌ها باشند بعد در حوزه موشکی و منطقه هم امتیازهایی گرفته شود؛ اینکه قابلیت امتیاز در حوزه‌های دیگر  وجود دارد را باز مقامات دولت دوازدهم گفتند. 

کارشناس مسائل آمریکا ادامه داد: در واقع زمانی که گفته شد برجام 2 و 3 می‌خواهیم و برجام منطقه‌ای می‌خواهیم تفسیری که طرف مقابل از برجام 2 و 3 دارد این است که ایران امتیاز بیشتر را هم در این حوزه‌ها می‌دهد چون برجام یعنی مذاکره و مذاکره یعنی بده بستان، بده بستان یعنی قابلیت امتیاز دادن هم داریم و این منطقی برای طرف مقابل یعنی آمریکایی‌ها است که دولت رسماً اعلام می‌کند من می‌توانم امتیاز بیشتر به شما بدهم.

*هدف از فشار آمریکایی‌ها سرنگونی جمهوری اسلامی ایران است

وی ادامه داد: ترامپ احساس کرد قابلیت گرفتن امتیاز بیشتر هست و علاقمند بوده امتیاز بیشتر بگیرد از این رو از برجام خارج شد با این یقین که ایران در برجام می‌ماند؛ تفکری که طرف مقابل و آمریکایی‌ها دارند این است که فشار را با خروج از برجام یکی دو سال افزایش می‌دهند و هدف سرنگونی جمهوری اسلامی ایران است.

ایزدی با بیان اینکه ادبیات براندازی و سرنگونی توسط مقامات آمریکایی‌ ارائه می‌شود، اظهارداشت: از این رو تفکر منطقی این است که فشار را افزایش می‌دهند، دشمنی براندازانه که صحبت‌های رهبری هم بود اینجا سندیت پیدا می‌کند؛ اگر جمهوری اسلامی در یکی دو سال آینده سرنگون شد مساله حل شده و اگر هم سرنگون نشد ایران پای میز مذاکره می‌آید و امتیاز بیشتر با توجه به ضعفی که وجود دارد می‌توان گرفت.

*اینکه دولت نتواند ادبیات خودش را کنترل کند به نفع منافع ملی نیست

وی اضافه کرد: پس طرف مقابل از خودش یک منطقی دارد؛ منطق خروج این بود که آمریکا از برجام خارج شود و ایران می‌ماند و توافق بهتری حاصل می‌شود، اینکه ایران می‌ماند را هم مقامات دولتی ما گفتند اینکه دادن امتیاز بیشتر قابلیتش وجود دارد را هم باز مقامات دولت گفتند. 

ایزدی در پایان خاطرنشان کرد: هم در زمان مذاکرات و هم بعد از مذاکرات و در دوره ترامپ ما دو اشتباه راهبردی داشتیم که نیاز هست این اشتباهات با توجه به شرایطی که در کشور وجود دارد  اصلاح شود؛ اینکه دولت ادبیات خودش را نتواند کنترل کند در برابر طرف مقابل و اشتباهات این چنینی داشته باشد به نفع منافع ملی کشور نیست. 

*فارس