استطاعت جسمی و روانی عبارت است از برخورداری از سلامتی جسمانی و روانی در حدی که فرد بتواند اعمال و مناسک فرضیه الهی حج را با آگاهی و در شرایط ویژه زمانی و مکانی آن به طور کامل انجام دهد.
2 شرط اساسی «استطاعت مالی و «استطاعت جسمی و روانی» در واجب شدن فرضیه حج برای هر فرد مسلمان وجود دارد که اگر هر کدام از این 2 شرط حاصل نشود این فرضیه از دوش فرد مسلمان ساقط و تکلیف از وی برداشته می‌شود از این روی، قطعی کردن ثبت‌نام در کاروان و اعزام به حج تمتع منوط به تایید استطاعت پزشکی و اعلام بلامانع بودن انجام سفر حج توسط پزشک معتمد مرکز پزشکی حج و زیارت می‌باشد.
معاینات پزشکی زائران به 3 منظور اصلی انجام می‌گیرد:
الف: احراز و تایید استطاعت جسمی و روانی متقاضیان سفر حج تمتع.
ب: برنامه‌ریزی برای حفظ استطاعت جسمی و روحی زائران تا پایان سفر.
ج: آشنایی کامل پزشک معتمد مرکز پزشکی حج و زیارت به عنوان مسئول سلامت زائران با وضعیت سلامتی و مشکلات جسمانی و روانی آنان به منظور برنامه‌ریزی درمانی برای آنان قبل از شروع سفر و همچنین ارایه خدمات درمانی در طول سفر.
پزشک معتمدی که با شرایط ویژه‌ای انتخاب و کلیه مراحل و مناسک حج را با ویژگی‌های زمان و مکانی آن می‌شناسد، بعد از ثبت‌نام متقاضیان در کاروان، معاینات پزشکی را انجام داده و در صورت لزوم نسبت به اخذ مشاوره‌های تخصصی، آزمایشات تکمیلی و اخذ نظر کمیسیون‌های پزشکی اقدام می‌کند و در نهایت با در نظر گرفتن شرایط جسمی و روانی زائران محترم از یک سو و شرایط فرضیه حج از سوی دیگر، در مورد وجود یا عدم وجود استطاعت آنان برای سفر حج تمتع اظهارنظر می‌کند.
زائرین باید در معاینات پزشکی کلیه مشکلات و بیماری‌های خود را به صورت کامل و صادقانه با پزشک معرفی شده در میان بگذارند. زیرا عدم ارائه اطلاعات کافی و صحیح به ایشان منجر به عواقب بسیار خطیر و بعضاً چاره‌ناپذیر در طول سفر برای شما و مجموعه هم‌کاروانی‌ها خواهد شد و حتی می‌تواند منجر به بازگشت آنها به کشور بدون انجام اعمال و مناسک حج شود.
زائران می‌بایست پس از اعلام از سوی کاروان، یا هماهنگی قبلی به پزشک معرفی شده مراجعه و با طی کردن روند معاینات، تاییدیه لازم را جهت قطعی کردن ثبت‌نام خود در کاروان اعزام به حج تمتع اخذ کنند. با عنایت به این که یکی از مهمترین پیش‌شرط‌های بهره‌مندی از فرصت عظیم حج، داشتن امنیت فکری از احتمال ابتلا به بیماری‌های همه‌گیر هنگام اقامت در اماکن مقدس می‌باشد، زائران محترم لازم است بعد از پایان معاینات پزشکی و اخذ تاییدیه و همچنین بعد از اعلام کاروان، جهت انجام واکسیناسیون علیه بیماری مننژیت به یکی از «مراکز واکسیناسیون حجاج» مراجعه و پس از دریافت واکسن، کارت مربوطه را به کاروان تحویل دهند.
چنانچه زائران ظرف 2 سال گذشته نوع جدید واکسن مننژیت را تزریق کرده‌اند نیازی به تزریق مجدد واکسن نیست و صرفا می‌بایست کارت زرد رنگ آن را تحویل کاروان دهند.
