«چند سخنرانی از تِد»

مترجم: احمد نیازاده

ناشر: قطره، چاپ اول 1396

130 صفحه، 9500 تومان

 *****

حالا دیگر همه TED را می‌شناسند؛ یعنی برخی از سخنرانی‌های آن را دیده‌اند، با آن خنده‌های بی‌معنای حاضران برای لطیفه‌های بی‌مزه دانشمندان سخنران. اما اصل ماجرا چیست؟  TEDچیست؟

TED مخفف Technology, Entertainment, Design است؛ یعنی تکنولوژی، سرگرمی، طراحی. در ابتدا یک سازمان غیرانتفاعی آمریکایی بود که فعالیت خود را از سال 1984 آغاز کرد. شعار آن این است: «ایده‌ها ارزش گسترش دارند». هدف اصلی نیز آن است که صاحب‌نظران و کارشناسان برجسته، در قالب یک سخنرانی کوتاه، اندیشه‌های گوناگون جدید را به آگاهی عموم مردم برسانند. در ابتدا دامنه موضوعات سخنرانی‌ها همان سه حوزه تکنولوژی، سرگرمی و طراحی بود، اما امروزه تقریبا همه چیز را در بر گرفته است؛ فیزیک، فلسفه، روان‌شناسی، ورزش، مدیریت، تجارت، حیوانات، تعلیم و تربیت و صدها حوزه متنوع دیگر. این گسترش مرهون تلاش‌های کریس اندرسن انگلیسی است که در سال 2001 این سازمان را از موسس و پایه‌گذار آمریکایی‌اش، ریچارد مانول ورمن، خریداری کرد. امروزه بنیاد غیرانتفاعی Sapling متکفل این فعالیت‌ها است. همچنین، قبلا محل اصلی فعالیت و ارائه سخنرانی‌ها آمریکا بود، اما از چند سال پیش کانادا مقر اصلی آن است. البته فعالیت‌های تِد محصور در کانادا نیست و در سراسر جهان سخنرانی‌های آن برگزار می‌شود، حتی در چند شهر ایران! افرادی که به عنوان سخنران دعوت می‌شوند طیف گوناگونی از شخصیت‌ها هستند. برخی از آنان مشهور هستند و باعث شهرت تِد شدند؛ برای مثال کسانی همچون برندگان جایزه نوبل، بیل کلینتون، بیل گیتس، ریچارد داوکینز، لری پیج و سرگئی برین.

طبیعی است که در این سی‌وسه سال هزاران سخنرانی برگزار شده باشد. این هم طبیعی است که همه سخنرانی‌ها در یک سطح نباشند؛ برخی بهتر و جالب‌تر و پرمخاطب‌تر بوده‌اند. به همین دلیل فهرستی ارائه شده است که در آن بهترین‌ها معرفی شده‌اند. در این کتاب نه مورد از فهرست "سخنرانی‌هایی که باید دید" آمده است. شاید برای علاقمندان دانستن این مطلب جالب باشد که رتبه اول سخنرانی‌های تِد از میان چند هزار مورد کدام است؟ خود سازمان تِد این رتبه‌بندی را انجام داده است.

"آیا مدارس باعث مرگ خلاقیت می‌شوند؟" رتبه اول را به خود اختصاص داده است. چه بسا به این دلیل که پاسخ این پرسش مثبت است! همه از مدرسه‌ها شکایت دارند، از تنبل‌ترین دانش‌آموزان تا کوشاترین دانشمندان. ولی معلوم نیست چرا نسل این اشیاء مخرب نه‌تنها منقرض نمی‌شود، بلکه روزبه‌روز مثل باکتری‌ها بیشتر تکثیر می‌شود. "زبان بدن می‌تواند بگوید چگونه انسانی هستید" در رتبه دوم قرار دارد. به هر حال همه انسان‌ها دوست دارند با نمایشی خاص و بدون تعریف و تمجید از خود، توجه مثبت دیگران را به خود جلب کنند. این سخنرانی هم تقریبا چنین چیزی را آموزش می‌دهد. "نیروی آسیب‌پذیری" و "خطر نگاه تک‌بعدی" نیز پرمخاطب بوده‌اند. به این دلیل که اولی توضیح می‌دهد چگونه از ضعف و نقص‌های خود می‌توانیم برای محبوبیت نزد دیگران استفاده کنیم و دومی نشان می‌دهد چیزی را که ساده به نظر می‌رسد، ساده در نظر نگیریم و آن را در حد یک هیولا خطرناک بدانیم. علاوه بر این چهار سخنرانی، پنج مورد دیگر نیز وجود دارد.

یکی از جذابیت‌های سخنرانی‌های تِد آن است که ارائه‌دهندگان می‌توانند به هر شکل و شیوه بی‌مزه یا بی‌نمکی که صلاح می‌دانند، مطالب خود را بیان کنند، اما باید حداکثر در هجده دقیقه صحبت‌های خود را تمام کنند. در همین زمان کوتاه دیوید کریستین تاریخچه جهان را از بیگ‌بنگ تا امروزه روایت می‌کند. این بازه زمانی 7/13 میلیارد سال است. هیر هر که دکترای بیوفیزیک از هاروارد دارد و دو پایش را در کوهنوردی از دست داده است، چگونگی ساخت و به‌کارگیری پاهای مصنوعی جدید را توضیح می‌دهد؛ اندام‌هایی که نه‌تنها می‌توان با آن‌ها راه رفت و دوید، بلکه می‌توان با آن‌ها به کوه رفت و رقصید. یک معمار اهل شیلی از فلسفه خاصش در زمینه معماری می‌گوید؛ این‌که مردم را در روند معماری به کار می‌گیرد و با مشارکت آنان ساختمان‌ها را طراح می‌کند و می‌سازد. بدین وسیله هم نتیجه و کارایی بهتر است و هم در منابع مالی صرفه‌جویی می‌شود. خانم شاعر جوانی هم از شعر و اثر آن بر انسان و زندگی می‌گوید. بدیهی است "باید درباره بی‌عدالتی صحبت کنیم" سخنرانی پرطرفداری باشد؛ زیرا همه مورد بی‌عدالتی واقع شده‌اند و خود را در این جهانِ بی‌رحم مظلوم می‌دانند.

همه سخنرانی‌ها پس از ارائه روی سایت تِد بارگزاری می‌شوند و همگان در سراسر جهان می‌توانند به صورت مجانی آن‌ها را تماشا کنند. اما کمتر کسی می‌داند که حضور در سالن و مشاهده زنده سخنرانی‌ها شش هزار دلار هزینه دارد. با توجه به قیمت ناقابل دلار در ایران، این مبلغ می‌شود بیست‌وچهار میلیون تومان؛ یعنی پول یک خودوری داخلی ناقابل. هزینه حضور برای دیدن این نه سخنرانی معادل قیمت یک خودروی خارجی خفن است. لذا ارزش دارد که این کتاب با این قیمت اندک خریداری شود.