یونسکو با ازدیاد و تقویت مناسبات آموزشی، علمی و فرهنگی دو هدف کاملاً پیوسته را تعقیب می کند:

1. توسعه، که ورای تقاضای سادة پیشرفت مادی، باید به طیف گسترده ای از خواستهای انسان پاسخ گوید، بدون آنکه میراث نسلهای آینده را به خطر افکند.

2. برقراری فرهنگ صلح، بر اساس آموزش مسؤولیت شهروندی و مشارکت کامل در فرایندهای دموکراتیک. برای اینکه صلح پایدار، صادقانه و مورد قبول همه برقرار شود، در دیباچة اساسنامة یونسکو آمده است کشورهای امضاء کنندة این اساسنامه مصمم‌اند که دستیابی کامل و برابر به آموزش، پی جویی آزاد حقیقت عینی، تبادل آزاد اندیشه‌ها و دانسته‌ها را برای همگان تضمین کنند و روابط بین مردم خود را توسعه بخشند و افزایش دهند تا با درک متقابل و بهتر به شناختی دقیق‌تر و حقیقی تر از آداب و رسوم یکدیگر برسند.

عرصه‌های فعالیت یونسکو که عبارتند از:

آموزش، علوم طبیعی، علوم اجتماعی و انسانی، فرهنگ، ارتباطات و اطلاعات.در این مقاله سعی بر آن داریم تا اقدامات و نقش بخش فرهنگی یونسکو که یک حوزه آن درمورد میراث فرهنگی ست ، در کشور عراق مورد بررسی قرار دهیم.

جنگ و ناآرامی‌ای که در چند سال گذشته گریبان‌گیر عراق بوده، علاوه بر نابود کردن زندگی اهالی این مناطق جنگ‌زده، میراث فرهنگی- تاریخی این کشور را هم با چالش‌های بزرگی روبه رو کرده.

از سویی، افراد گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) مقادیر زیادی از آثار تاریخی این کشور را منهدم کرده‌اند، و از سوی دیگر قاچاقچی‌ها غنایم تاریخی بازمانده را استخراج می‌کنند و می‌فروشند.

همچنین  بسیاری از آثار تاریخی به سرقت رفته، از اروپا و آمریکا سر درآورده‌اند، و توسط مجموعه‌دارها خریداری شده‌اند.

طبق گفته یونسکو، سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی سازمان ملل متحد، میلیون‌ها دلار در این بازار غیرقانونی صرف قاچاق و خریداری آثار باستانی عراق می‌شود.

گروهک های تروریستی همچون داعش، سلفی های جهادی اند که با توجه به مبانی اندیشه ای شان، آثار هنری را به این دلیل از بین می برند که در تعبیر سختگیرانه آنها از اسلام، مجسمه ها، بت ها و حرم ها، به منزله بت پرستی هستند. نتیجتا این که تخریب آثار باستانی در عراق، عمدی و بخاطر مسائل ایدئولوژیکی سلفی هاست.

سازمان یونسکو ، با توجه به رسالتی که دارد در صدد توقف این خرابکاری ها توسط داعش و دیگر گروه ها و سپس بازسازی و احیای میزاث فرهنگی عراق می باشد. به همین منظور هم یونسکو از جامعه جهانی درخواست دارد تا برای بازسازی و احیای آثار باستانی عراق همه به کمک هم بیایند و یک اقدام دسته جمعی برای این کار انجام شود.

بررسی اقدامات یونسکو در عراق:

الف) نشست ها و کنفرانس ها و قراردادها

1)کنفرانس جهانی حفاظت از میراث جهانی در مناطق آزادشده عراق در مقر اصلی یونسکو برگزار شد که در نهایت به برنامه عملیاتی فوری، میان مدت و طولانی مدت برای محفاظت از محوطه‌های باستانی چند هزار ساله، موزه‌ها، میراث مذهبی و شهرهای تاریخی در عراق تاکید داشت. نکته جالب این است که در این کنفرانس، دبیر کل یونسکو معتقد بود که میزان خسارت در عراق خیلی زیاد است و شاید دهه ها سال برای بازسازی آن وقت ببرد.

این کنفرانس یک نقطه عطفی بود که باعث شد هم مردم عراق و هم جامعه جهانی متوجه شوند که جوامع درگیر جنگ بر روی میراث فرهنگی  داخلی هم  تاثیر گذار است.

نتیجه عملی این  کنفرانس این شد که طرح کاری فوق العاده‌ بلند مدت و میان مدت برای حفظ مکان‌های باستانی و آثار باستانی در عراق تدوین کردند  و ماموریت این کمیته هماهنگی و حمایت از طرح‌های متعددی در دو سطح ملی و بین المللی برای ترمیم میراث فرهنگی عراق شد.

این طرح چند محور دارد. برخی از این محور‌ها عبارتند از: افزایش آگاهی‌ها در سطح جهانی و ملی در مورد وضعیت میراث فرهنگی عراق، ارائه کمک‌های فنی به نهادهای فرهنگی عراقی برای بالا بردن ضریب ایمنی موزه‌ها و محوطه‌‌ها، آموزش متخصصان عراقی در امر حفاظت و مرمت آثار صدمه دیده، رصد کردن و پایش آثار در معرض تهدید و همچنین تدوین برنامه‌ای برای ارزیابی دقیق خسارت‌ها و مستند کردن آسیب‌ها

2) قرارداد همکاری سازمان یونسکو و عراق برای حفظ و مراقبت از سایت بین‌المللی شهر سامرا ـ که از آن به عنوان یکی از میراث‌ بزرگ فرهنگی اسم برده می‌شود ـ اقدام دیگر سازمان یونسکو می باشد. این قرارداد همکاری قرار است در آینده بخش‌های دیگری از میراث و گنجینه هنری و فرهنگی کشور عراق را در بر گیرد. براساس این قرارداد در اولین قدم، مرمت مسجد بزرگ سامرا و منار الملویه در دستور کار دو طرف قرار دارد. از سال 2007 به این سو، سازمان یونسکو این مکان را در فهرست «میراث جهانی در حال نابودی» قرار داده و از خطر از بین رفتن آن صحبت می‌کند. هدف در این قرارداد این بود که وقتی داعش و گروه های انتحاری میراث فرهنگی و مذهب را نوک حمله خویش قرار داده اند پس اقدامات ما نیز باید وجوه فرهنگی قوی داشته باشد.

قرارداد تازه همکاری مشترک یونسکو و عراق در قدم اول شامل یک برنامه کاری 18 ماهه می‌شود. طی این مدت کار مرمت سایت سامرا با همکاری نیروهای تکنیسین بومی و قابلیت‌های داخلی صورت می‌گیرد. تبادل اطلاعات و تجربیات در این مدت، نقش مهمی را در این پروژه بازی می‌کند. در عین حال، تربیت و تعلیم باستان‌شناسان، متخصصان و آرشیتکت‌ها هم مورد توجه سازمان یونسکو است. سازمان‌دهندگان طرح در کنار این کارها افزایش آگاهی اهالی محل درباره میزان اهمیت محافظت از منابع تاریخی و باستانی به عنوان محافظت از هویت فرهنگی را هم در دستور کار خود دارند. باور عمومی این است که افزایش آگاهی اهل محل، عامل بسیار مهمی برای حفظ میراث فرهنگی و باستانی به حساب می‌آید و از سوی دولت عراق هم بودجه مناسبی در نظر گرفته شده است.

ب) اقدامات عملی انجام شده و در حال اجرا و در دستورکار

1) یونسکو قصد دارد تا با تمهیداتی برای جلوگیری از خسارت بیشتر بر روی میراث فرهنگی عراق، اطراف این آثار را حفاظ بکشد تا در فرصتی بتواند با همکاری کشورها و خود عراق، آن ها را مرمت کند. حتی خود دولتمردان عراق هم که هنوز درگیر مقابله با داعش و گروهگ های انتحاری و مسئله تجزیه کردستان هستند، حفاظت از میراث فرهنگی عراق در دستور کار آنان قرار دارد. البته یونسکو ، بازسازی آثار باستانی سامرا را در اولویت خویش قرار داده است.

2)  یک ضعف عمیق عراق این است که مردم محلی و جنگ‌زده اشیاء باستانی را از زیر خاک بیرون می‌آورند و به دلالان محلی به قیمت نازل می‌فروشند. سپس این اشیاء در سراسر جهان توسط دلالان کارکشته، به مجموعه‌داران متمول عرضه می‌شود. تنها در یک قلم از این معاملات، ۳۵ میلیون دلار به صندوق جنگ ستیزه‌جویان «داعش» ریخته شده. سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) به فکر چاره و تدبیری است.

غارت آثار فرهنگی و محوطه‌های باستانی در عراق به شکل بسیار گسترده در جریان است. این غارت‌ها یا توسط این گروه‌های مسلح انجام می‌شود که برای تهیه سلاح دست به قاچاق عتیقه می‌زنند و یا توسط مردم فقیری که معیشت خود را به سبب جنگ از دست داده و چاره‌ای برای گذران زندگی ندارند. اما آن‌که در ‌‌نهایت از این امر سود می‌برد گروه‌های تبهکار و مافیای قاچاق عتیقه در سطح بین‌المللی است. برای مقابله با این امر برنامه‌هایی در چند سطح در حال اجراست: در سطح بین المللی کشورهای همسایه عراق و سوریه باید به شدت از هرگونه نقل و انتقال غیر قانونی آثار عتیقه جلوگیری کنند. در لبنان و ترکیه تاکنون چند محموله بسیار با ارزش توقیف شده است. همچنین به کمک تصاویر ماهواره‌ای، محوطه‌هایی که در معرض بیشترین غارت هستند شناسایی می‌شود تا نسبت به ظهور اشیایی از آن محوطه‌ها در بازار هشدار‌های لازم داده شود.

آثار فرهنگی فقط شامل محوطه‌های باستانی و اشیاء عتیقه نیست. اتفاقاً آثاری که با زندگی امروز مردم پیوند خورده در جریان جنگ‌ها حساسیت بیشتر دارد. تخریب آثار مذهبی یا آثاری که پیوندهایی با احساسات ملی و قومی دارند یا دارای ارزش‌های نمادین هستند می‌تواند آتش اختلافات و جنگ را شعله‌ور‌تر کند. این دقیقاً اتفاقی است که اکنون در عراق در حال رخ دادن است. یونسکو و سازمان‌های همکار آن از جمله ایکوموس اکنون حساسیت ویژه‌ای روی این مکان‌ها دارند. نگرانی‌‌ها فقط برای محوطه‌‌ها و تپه‌های باستانی نیست، بلکه سئوال اصلی آن است که چگونه نگذاریم گروه‌های مسلح با تخریب عمدی آثار فرهنگی و مذهبی، گروه‌های دیگر را به تلافی‌جویی ترغیب کنند تا جنگ گسترده‌تر شود.

خسارات وارده به آثار باستانی عراق از جانب گروه های تکفیری و انتحاری

عراق زادگاه برخی از استثنایی‌ترین فرهنگ‌ها و تمدن‌های بشری هستند. از پیش از تاریخ تا همین دوران معاصر، این کشور سهم مهمی در پیشبرد بخشی از فرهنگ منطقه و فرهنگ و هنر جهانی داشته‌است. اتفاقات اخیر ضربه جبران‌ناپذیری وارد کرده است که مشخص نیست تا چه میزان بتوان آن را ترمیم کرد. البته میراث فرهنگی عراق از تهاجم سال ۲۰۰۳ و حتی پیش از آن از زمان جنگ اول خلیج فارس نیز به شدت آسیب دیده بود. منتها در چند سال اخیر، برخی از موزه‌‌ها بازسازی شده و روند آموزش و به‌روز کردن دانش و فن‌آوری متخصصان عراقی با کمک‌های بین‌المللی در جریان بود. جنگ و نا‌آرامی نه تنها به آثار صدمه زده، بلکه به سازمان‌های مسئول حفاظت از آثار فرهنگی نیز صدمه وارد کرده است و ساختار آن‌ها را از هم پاشیده است.

برای ارزیابی دقیق میزان خسارت‌ها، لازم است آرامش و آتش بس حکمفرما ود. اما برآوردهای حدودی نشان می‌ دهد جهان با یکی از فجایع فرهنگی در دهه‌های اخیر رو به رو شده است. هزاران ساختمان تاریخی به کلی از بین رفته‌اند، موزه‌ها آسیب دیده‌اند و برخی از بی‌همتا‌ترین محوطه‌های باستانی به شکل بی‌رحمانه‌ای غارت شده‌اند.

گروه تروریستی داعش طی ویدئویی که پخش کرد ، یک سایت بزرگ و جهانی آثار باستانی در شهر تاریخی هاترا در استان نینوا در عراق را تخریب کرده است. همچنین اشیاء تاریخی ارزشمند را در این آثار باستانی که توسط یونسکو به ثبت جهانی رسیده است را با استفاده از اسلحه مورد هدف قرار داده اند.

تکفیری‌های داعش معتقدند که آن‌ها این سایت را نابود کردند چون مردم آن مکان را مورد پرستش قرار می‌دهند. این گروه تروریستی همواره دین خود‌ساخته‌ و انحرافی خود را به عنوان پوششی برای فعالیت‌های غیر انسانی و مرگبار این گروه در عراق و سوریه، که در آن هزاران غیر نظامی و نیروی امنیتی کشته‌ شده‌اند، مطرح کرده است.همچنین پس از سقوط موصل بدست داعش در 9 ژوئن2014 (20خرداد1393)، فیلمی یک دقیقه‌ای از این گروه در فضای مجازی منتشر شد که مزدوران این گروه را در حال تخریب آثار موزه این شهر نشان می‌داد. یک هفته پس از آن دوباره فیلمی هفت دقیقه‌ای در فضای مجازی منتشر شد که انفجار و تخریب کامل شهر باستانی نیمرود، از شهرهای باستانی آشوریان، در 30 کیلومتری جنوب موصل را به تصویر کشید. همزمان مقامات بسیاری در سازمان علمی- فرهنگی آموزش ملل متحد (یونسکو) ،این اقدام داعش را جنایت علیه بشریت خواندند و از شورای امنیت سازمان ملل خواستار صدور قطعنامه‌ای در این خصوص شدند و چنین قطعنامه‌ای نیز صادر شد، با این همه کمی بعد تنها کاری که مسئول دفتر یونسکوی عراق- اکسل پلاته- توانست انجام دهد این بود که ابراز امیدواری کند در دراز مدت نیروهای مردمی بتوانند قدری روند این تخریبها را کندترکنند.

غارت ميراث فرهنگی پیش از داعش

درباره علل و انگیزه داعش از تخریب این آثار و انتشار تصاویر آن در فضای مجازی فرضیه‌های جالبی مطرح شده، از جمله اینکه داعش ابتدا بدل این آثار را ساخته یا برایش ساخته اند و از تخریب آنها تصویر برداری کرده و آثار اصلی را به قیمت‌های گزاف‌تر فروخته است و یا اینکه گروه داعش به لحاظ ایدئولوژیک نیاز به تخریب آثار فرهنگی- هنری پیشینیان داشته و از آن در جهت ترغیب توده همسو با ایده خود و ایجاد وحشت در دل مخالفان، بهره می‌برد. اما حقیقت ماجرا این است که باندهای کهنه کار قاچاق آثار هنری و اشیاء عتیقه از مدتها قبل از داعش درصدد سرقت این آثار در عراق بوده‌اند . یعنی درست از آخرین روزهای حکومت صدام در سال 2003 و پس از اشغال عراق بدست نیروهای آمریکایی که موزه بغداد به تاراج رفت. اگرچه تعدادی از آن آثار به تدریج بازیافته و جای نخست خود بازگردانده شدند. تا آنکه در مارس 2015، موزه بغداد با نمایش 3 تالار از 18 تالارش به روی بازدیدکنندگان بازگشائی شد، با این حال برخی از ارزشمندترین این آثار از جمله مجسمه‌های عاجی آشوریان، تندیس‌ها و مهر‌های استوانه‌ای سومریان و نقش برجسته جواهر نشان شیر نیمرود،هنوز هم یافت نشده‌اند.
 در تمام این مدت، و البته به عبارت دقیق‌تر تا پیش از غارت و تخریب موزه موصل بدست داعش، غالب کارشناسان چه کارشناسان نظامی و چه باستان شناسان و کارشناسان هنری، نیروهای آمریکایی را مسئول اصلی تراژدی موزه بغداد می‌دانستند.

 آثار به غارت رفته از چند تمدن
آثار غارت شده از تمدن پارتیان در شهر باستانی هترا (الحضر) در 290 کیلومتری شمال بغداد نیز، بسیار تأسف برانگیز است. از آنجا که پارتیان مردمان هر ساتراپ (ایالت) را در آداب و رسوم خود آزاد می‌گذاشتند ، آثار شاخص، به ویژه مجسمه‌ها و تابوت‌های اشکانی، در تاریخ هنر بسیار ویژه و انگشت شمار هستند. 

از مهم‌ترین تمدن‌های پیشا- هخامنشی که به ویژه در عراق مورد تخریب و غارت واقع شدند، تمدن‌های آشوری و سومری هستند. غیر از تخریب و غارت شهر باستانی نیمرود و موزه موصل، تخریب محوطه باستانی خراساباد و کاخ ساراگون دوم مربوط به قرن 7 پیش از میلاد، در 15 کیلومتری شرق موصل فاجعه دیگری برای آثار به جای مانده از آشوریان به حساب می‌آید. همچنین تخریب شهر باستانی ماری، از قدیمی‌ترین شهرهای جهان با قدمتی 5000 ساله، متعلق به تمدن سومر در ساحل غربی رود فرات، نزدیک مرز عراق و سوریه از بزرگترین فجایع داعش در این سرزمین‌های باستانی محسوب می‌شود.
همراه اینها، هزاران قطعه تخریب شده و به سرقت رفته از دیگر تمدن‌ها، تندیس‌ها و مجسمه‌های اکدی، قطعاتی از تمدن‌های ایرانی پیشاهخامنشی بخصوص تمدن ماد، ظروف نقره‌ای ساسانی که در تاریخ هنر بسیار ارزشمندند، ظروف سفالین دوران اسلامی بخصوص از دوره عباسی و هزاران نسخه خطی از کتاب‌های دوران اسلامی که یا سوزانده شدند یا از موزه‌ها و مقبره- موزه‌های عراق به سرقت رفتند نیز قابل بیان است.

مقصد آثار به سرقت رفته کجاست  

 در اواخر آوریل 2003یعنی 3 هفته پس از اشغال بغداد توسط نیروهای آمریکایی،رادیو صدای آلمان از احتمال دست داشتن نظامیان آمریکایی و خبرنگاران همراه آنها در سرقت موزه‌های عراق (بصره و بغداد) خبر داد. در نهایت پس از انتقادها و فشارهای بین‌المللی به دولت وقت ایالات متحده، این دولت یک واحد پلیس فدرال (FBI) را مأمور کرد تا رد اشیاء مسروقه را از موزه‌های عراق گرفته و آنها را بازگردانند که البته نتایج  نداشت. اما پس از اشغال موصل بدست داعش، چند کشور بعنوان مسیر و مقصد اشیاء عتیقه و آثار باستانی به سرقت رفته در کانون توجه قرار گرفته‌اند از جمله ترکیه، ایتالیا، بریتانیا و ایالات متحده. 

ویتالی چروکین، نماینده روسیه در سازمان ملل و چند مقام سیاسی دیگر، بارها از غارت آثار تاریخی عراق و سوریه و داد و ستد آن در شهرهای مرزی ترکیه گفته‌اند و از شهر گازی آنتپ (غازیان تپه) بعنوان بزرگترین مرکز خرید و فروش این آثار نام برده‌اند و این در حالی است که هر روز آثار بیشتری از این سرزمین‌ها که بخش مهمی از هویت فرهنگی- هنری تمدن‌های بزرگ و جهانی همچون تمدن اسلامی می‌باشند، سر از حراج‌های اینترنتی و کلکسیون‌های شخصی در شهرهای لندن، نیویورک و چند شهر دیگر به ویژه در ایالات متحده در می‌آورند. 

تا اکنون ۱۲ هزار محل باستانی در عراق ثبت شده اند که حدود ۱۸۰۰ محل در مناطق تحت تصرف داعش قرار دارند.

یونسکو از «پاکسازی فرهنگی» و «جنایت جنگی» در عراق سخن می گوید اما این  سازمان  نمی تواند برای حفاظت از آثار باستانی ارتش گسیل کند. اما می تواند با شرکاخصوصا با دولت عراق در محدود کردن یا در بهترین صورت در جلوگیری کردن از تعرض و تخریب میراث فرهنگی همکاری کند. هم اکنون اقدام در منطقه برای یونسکو بسیار مشکل است، سازمان ملل متحد هیچ پرسنلی را در مناطق تحت کنترل گروه های تروریستی ندارد.

رئیس یونسکو از رهبران سیاسی و مذهبی منطقه، شورای امنیت سازمان ملل متحد و دیوان کیفری بین المللی درخواست کمک و همکاری کرده است و خواسته یونسکو این است که دیوان کیفری بین المللی این اعمال را همان گونه که هستند جنایت جنگی تلقی و مجرمان را تحت تعقیب قرار دهد همچنین از رهبران سیاسی و مذهبی خواسته است  تا این جنایت ها را فاقد توجیه مذهبی یا سیاسی معرفی کنند .همچنین یونسکو معتقد است می توان با توسل به جامعه بین الملل، شورای امنیت، جامعه آکادمیک و جامعه عراق، قدرت نرمی را بوجود آورد که در کوتاه مدت و بلند مدت قادر خواهد بود با تخریب آثار باستانی مقابله کند.

اکنون یونسکو  چند مرکز و آثار باستانی دیگر در معرض خطر آنی را پیش بینی کرده است و معتقد است شمار چنین مراکز و آثاری در منطقه هزاران است. بدیهی است ما نگران عمده ترین آنها هستیم، مثلا شهر هترا، اهرام ثلاثه در مصر یا محل تولد بودا در لومبینی نپال. تهدید به نابودی آثار باستانی حقیقتا قابل توجه است، شهر نمرود و شهر باستانی در سامره میراثی جهانی و از مهمترین مراکز باستانی در عراق هستند.

مدیر سازمان علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد، یونسکو، تخریب شهر باستانی نمرود در شمال عراق توسط گروه داعش را محکوم می کند و معتقد است تخریب آگاهانه میراث فرهنگی به منزله «جنایت جنگی» است.

همچنین بونسکو مصمم است برای مستند کردن و حفظ میراث فرهنگی، عراق هر کاری را لازم است انجام دهد و رهبری جنگ علیه قاچاق آثار فرهنگی را، که مستقیما به تامین هزینه های تروریسم کمک می کند، بر عهده بگیرد.

یونسکو  همچنین از تمام رهبران سیاسی و مذهبی در منطقه در خواست دارد علیه این اقدامات داعش برخیزند و برای نابودی میراث فرهنگی بشری، هیچ توجیه سیاسی یا مذهبی وجود ندارد.

نتیجه گیری:

نقشUNESCO در حفاظت از میراث فرهنگی عراق قدیمی است و دارای تمرکز بر اجرای فعالیتهایی که از آن فاصله دارند اقدامات حفاظتی و فنی  فوری کمک  برای حصول اطمینان از پایداری مدیریت گنجینه های فرهنگی آن شامل می شود.

پس از جنگ 2003، و به عنوان یک نتیجه از تخریب و غارت از میراث فرهنگی عراق، نقش یونسکو در رسیدگی به نیازهای اضطراری بسیار مهم بود. این نقش بیشتر با سازمان ملل متحد تثبیت شد قطعنامه 1483 شورای امنیت، که تصمیم گرفت که همه کشورها عضو باشند اقدامات لازم را جهت تسهیل ایمن انجام داد.

بازگرداندن دارایی های فرهنگی عراق، ایجاد ممنوعیت تجارت یا انتقال چنین اقلام و درخواست کمک یونسکو در اجرای این تصمیم از دیگر اقدامات یونسکو در این امر بود. این کمیته بین المللی هماهنگی برای حفاظت از میراث فرهنگی عراق با ماموریت مشاوره ایجاد شد در مورد اقدامات مناسب برای بهبود و تقویت همکاری بین المللی برای حفاظت از میراث فرهنگی عراق. دفتر یونسکو برای عراق نیز بود که در سال 2003 تاسیس شد، و از آن زمان به بعد طیف فعالیت ها را اجرا کرده است

و پروژه هایی که به تدریج تکامل یافتند برای رفع نیازهای فوری به مدت طولانی چشم انداز.

به دنبال آسیب هایی که در موزه ملی عراق در سال 2003 رخ داد، یونسکو تقویت تلاش برای محافظت، حفظ و بازسازی میراث فرهنگی عراق، از جمله ترمیم آزمایشگاه های موزه ملی و کارگاه آموزشی و طرح های افزایش آگاهی برای مبارزه با ترافیک غیرقانونی اموال فرهنگی انجام شد .درخارج، همراه با ارائه خدمات حقوقی در موارد بازپرداخت و ارزیابی آسیب، از طریق وجوه از جمهوری چک، نروژ و لهستان.

در شناخت نقش حیاتی بالا بردن آگاهی برای حفاظت از فرهنگ میراث، نقاشی های تلویزیونی تولید شد

در خطرات قاچاق غیرقانونی دارایی های فرهنگی همراه با یک کتاب اطلاعاتی فیلم به منظور حساسیت به جوانان عراقی به

اهمیت حفاظت از فرهنگ آنها انجام شد .در فوریه 2006 و ژوئن 2007،  آثار فرهنگی با بمب گذاری هدف قرار گرفت

 که اولین آن حرم السكری در سامرا بود. اینها حملات نه تنها منجر به تخریب شد از قطعات ساختمان، اما همچنین کمک کرد

خشونت گسترده و فرقه ای خصومت مطابق با دیدگاه یونسکو است وفرهنگ را به عنوان یک منبع هویت ادغام می کند

و یک ابزار برای تقویت همبستگی اجتماعی،پروژه برای بازسازی السكاری حرم، در سال 2008 با بودجه از سال 2008 شروع شد که  اتحادیه اروپا و دولت عراق، با هدف رسیدگی به حرمایفای نقش می کنند

ترمیم در حالی که ترویج ملی مصالحه یونسکو نیز از فرهنگ حمایت می کند

حفاظت و مدیریت میراث در چندین سایت قابل توجه در عراق، با هدف کلی ترویج احترام است

تنوع فرهنگی و میراث و به عنوان یک عامل توسعه اقتصادی و اجتماعی است.

یک پروژه بزرگ در سال 2007 راه اندازی شد برای اجرای مرحله اول اربیل پروژه احیای Citadel، با بودجه

از دولت منطقه ای کردستان این پروژه اجرا شده است.

همکاری با کمیسیون عالی برای اربیل ارکستر، با هدف اطمینان از احیای پایدار ارگ، با اجرای حفاظت و اقدامات مدیریتی مطابق با بهترین شیوه ها در حالی که افزایش می یابد ظرفیت های ملی، به این ترتیب کمک به توسعه پايدار شهر مرحله دوم

از این پروژه در سال 2010 راه اندازی شد با یک طرح مدیریت برای منطقه بافر اربیل ارکستر با هدف ایجاد

دستورالعمل ها و مقررات مدیریت مرکز شهر تاریخی شهر اربیل انجام شد.

Citadel به عنوان میراث جهانی در سال 2014 معرفی شد.

تمرکز اصلی فعالیت های یونسکو تقویت ظرفیت در این کشور بوده است حفاظت و مدیریت سایت ها در عراق این شامل مارشالهای عراق است و وادی به عنوان سلم در نجف، هر دو در حال حاضر در لیست پیش بینی برای نامزدی میراث جهانی اند. یونسکو از طریق کمک های  مشترک تامین شد.

UNEP-UNESCO پروژه میراث جهانی روند ثبت نام به عنوان ابزاری برای ارتقاء مدیریت طبیعی و فرهنگی مارشال های عراق، که از طریق دولت ایتالیا و پروژه برای حفاظت از میراث فرهنگی نجف و ترویج دیدگاه بین المللی آن، تأمین مالی شده است توسط وزارت فرهنگ عراق .

ارتقای دیدگاه  در حوزه میراث فرهنگی عراق

در واقع یکی از اقدامات عمده در سال های اخیر یونسکو است. در داخل چارچوب پروژه نجف،  ارزیابی جامع از منحصر به فرد مجموعه دستنوشته ها انجام شد همراه با توسعه آموزش برنامه برای حفاظت از آنها. یک کتاب،نجف: دروازه حکمت نیز بوده است که منتشر شده، و حجم در تاریخ و توسعه شهر در حال آماده سازی است. علاوه بر این، اجرای پروژه تولید آنلاین و

دایره المعارف سلیمانیه چاپ شده است که از طریق کمک های مالی به صندوق های اعتباری ادامه دارد.

یک پروژه برای کمک به دولت عراق به توسعه استراتژی گردشگری ملی بود همچنین با وجوه از اتحادیه اروپا.

علاوه بر پرداختن به میراث ساخته شده، در زمینه میراث نامشهود ارزیابی نیازها در منطقه کردستان همراه با ظرفیت سازی

کارگاه آموزشی در زمینه پیاده سازی از کنوانسیون برای حفاظت از میراث فرهنگی نامشهود چنین

فعالیت ها راه را برای بیشتر راه اندازی کرده اند اقدامات با هدف حفاظت از   میراث نامشهود متنوع عراق،

در حالی که میراث فرهنگی غنی عراق است ؛  انجام شد.

درگیری و ناامنی، با آخرین از ژوئن 2014 تا کنون افزایش یافت صدها باستان شناسی و مذهبی سایت ها، و همچنین موزه و دستنوشته مجموعه ها، به شدت مورد تهدید قرار گرفته شده اند

تهدید شده علاوه بر این، این وضعیت فعالیت های یونسکو را در محل کار متوقف کرده است

مناطق خطرناک، مانند موصل و سامرا که اجرای آن دو است پروژه های مرتبط قطع شده است. هر دو پروژه ها از طریق خود سودآوری تامین می شود بودجه در اعتماد با این وجود، نقش یونسکو تا به حال  همچنان پررنگ بوده است

هرگز به همان اندازه امروزه مهم نیست. در آغاز بحران کنونی،  به طور اضطراری پیشنهاداتی، پیشنهاد شده در طول کنفرانس عبارت بودند از:

• ممنوعیت تجارت غیر قانونی در آثار فرهنگیعراق از طریق یونسکو

قطعنامه 1483 شورای امنیت (2003)،و مطابق با توصیه های تیم نظارت بر تحریم سازمان ملل متحد شورای امنیت.

• ایجاد "فرهنگ محافظت شده مناطق اطراف سایت های میراث درعراق

• تصویب و اجرای کنوانسیون سال 1954 (لاهه) برای

حفاظت از اموال فرهنگی در رویداد منازعات مسلحانه و اضافی آن پروتکل هاجلسه کارشناس برای حفاظت از

میراث فرهنگی عراق در تاریخ برگزار شددر 17 جولای 2014، که در آن یک جلسه اضطراری است

طرح اقدام برای پاسخگویی به حفاظت از میراث فرهنگی عراق تصویب شد.

در تاریخ 3 دسامبر 2014، یونسکو برگزاری کنفرانس بین المللی در مورد میراث و تنوع فرهنگی در معرض خطر عراق و سوریه در مقر پاریس، با حمایت مالی از کویت وعربستان سعودی. این رویداد به هم پیوست ذینفعان از طیف وسیعی از بخش ها معتقدشدند که آثار فرهنگی جهان به طور یک پارچه ست امنیت، حل مناقشات، کمک های بشردوستانه کمک و سیاست ها و اقدامات توسعه در میان اقدامات خاص و  توضیحات بیشتر مفهوم "پاکسازی فرهنگی" به عنوان پیشنهادی توسط مدیر کل، به منظور تقویت مبانی حقوقی و فنی برای این مفهوم بود که از آن زمان، یونسکو فعالانه فعالیت داشته است و مشغول به پرداختن به قاچاق غیرقانونی است از اموال فرهنگی در اجرای آن قطعنامه 2199 شورای امنیت برای یونسکو آن را فعالانه حمایت می کند ودر حال کار با کشورهای عضو، هنربازار و نهادهای فرهنگی در سراسر جهان، درحال همکاری با اینترپل و قانون است سازمان های اجرایی در این چارچوب چالش انگیز، و از طریق پشتیبانی دریافت شده از ژاپن و نروژ، یونسکو دوباره شروع به کار کرد که در پاسخ به بحران کنونی از طریق پروژه های مربوط به میراث  فرهنگی در معرض خطر و آگاهی رسانی؛ بود.