خبرآنلاین نوشت: خاورمیانه منطقه‌ای بسیار پرتنش است و در تمامی دوره های تاریخی جنگ یا تحول منفی منطقه ای در این کشورها وجود داشته است. یک دلیل مهم برای این تنش ها وجود منابع نفت و گاز طبیعی در این منطقه است که باعث هجوم نیروهای مختلف برای تصاحب ان شده است. از طرف دیگر اقتصادهای نفت خیز هم آسیب پذیر تر هستند، زیرا اقتصادشان وابسته به یک کالا است و افت قیمت نفت یا تنش در بازار می تواند روی اقتصاد انها تاثیر بگذارد. به همین دلیل است که صندوق بین المللی پول در گزارش اخیر خود در مورد رشد پایین اقتصادی و تبعات منفی آن در خاورمیانه و شمال افریقا هشدار داده است.
طبق این گزارش در سال ۲۰۱۷ میلادی نرخ رشد اقتصادی خاورمیانه و شمال افریقا به همراه افغانستان و پاکستان برابر با ۲.۶ درصد خواهد بود؛ در حالی‌که در سال گذشته اقتصاد این منطقه با سرعت ۵ درصد رشد کرده بود. نصف شدن نرخ رشد اقتصادی در این منطقه می تواند تبعات مخربی روی بازار کار و اشتغال و در نتیجه فضای اجتماعی در کشورها داشته باشد. اما دلیل این مساله چیست؟
چرا نرخ رشد کمتر می شود؟
صندوق بین المللی پول دو عامل را برای افت نرخ رشد افتصادی منطقه در سال جاری ذکر می کند. اول وضعیت اقتصادی ایران و افت نرخ رشد اقتصادی ان در سال جاری.
این کشور در سال ۲۰۱۶ میلادی با سرعت بسیار بالایی رشد کرده بود. برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی علیه ایران فضا را برای کار و کسب درآمد با ثبات‌تر کرده بود و این کشور توان افزایش تولید و صادرات را بدست آورده بود. ولی وضعیت در سال جاری تغییر کرد. از یک طرف تنش های سیاسی بین ایران و امریکا و تهدیدهای امریکا مبنی بر برهم زدن برجام وجود دارد و از طرف دیگر ایران بعد از تجربه رشد تولید در سال ۲۰۱۶ میلادی و عدم جذب سرمایه های کلان در صنعت نفت، توان افزایش معنادار تولید و صادرات نفت را ندارد.
طبق گزارش های موجود اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۶ میلادی با سرعت ۱۲.۵ درصد رشد کرد که اصلی ترین دلیل ان افزایش صادرات نفت بود. اما در خوش بینانه‌ترین حالت سرعت رشد اقتصادی ایران در سال جاری به ۳.۵ درصد می‌رسد و در سالهای ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ میلادی هم این کشور رشدی بین ۳.۸ تا ۴.۱ درصد را تجربه خواهد کرد. البته این پیش‌بینی‌ها بر مبنای حفظ شرایط کنونی و عدم برهم خوردن توافق هسته‌ای ایران و کشورهای غربی است . زیرا ایران با استفاده از منافع همین توافق است که توانسته وارد بازارهای بین‌المللی نفت شود و درآمد حاصل از فروش نفت خود را دریافت کند.
تهدیدهای پی در پی رییس جمهوری تازه امریکا مبنی بر خروج از توافق هسته ای باعث شده است تا سرمایه گذاران خارجی تردید بیشتری برای ورود به ایران داشته باشد و فاکتور ریسکی که در تصمیم سرمایه گذاری خود لحاظ می کنند، بزرگتر شود. در نتیجه سرعت ورود سرمایه گذاران خارجی به بازارهای پر پتانسیل ایران و حتی شمار سرمایه گذاران در این بازار کمتر خواهد بود.
دومین مساله هم به وضعیت بازار نفت باز می گردد. کشورهای صادر کننده نفت به رهبری عربستان سعودی برای ممانعت از کاهش قیمت نفت اقدام به کاهش تولید کردند. کاهش تولید نفت در این کشورها در شرایطی که قیمت نفت هم در سطح بالایی قرار نداشت، باعث کاهش درامد و سوداوری این کشورها شد و در نتیجه زمینه را برای افت نرخ رشد اقتصادی کشورهای خاورمیانه فراهم کرد . کشورهایی که اغلب اقتصادهای وابسته به نفت دارند و تحولات بازار نفت در اقتصاد انها به خوبی نمایان است.
اقتصاد دنیا در سال ۲۰۱۸ چه وضعیتی خواهد داشت
انتظار می رود اوضاع در سال ۲۰۱۸ میلادی اندکی بهبود پیدا کند. در این سال رشد اقتصادی خاورمیانه و شمال افریقا به ۳.۵ درصد می رسد. البته این پیش بینی در شرایطی محقق می شود که تقاضا در کشورهای وارد کننده نفت افزایش یابد و کشورهای صادر کننده نفت هم تولید خود را بیشتر کنند.
البته وزیر نفت عربستان سعودی در ماه گذشته اعلام کرد در صورتیکه روسیه با کشورهای اوپک همکاری کند، کشورش آمادگی لازم برای تمدید توافق کاهش تولید نفت تا انتهای سال ۲۰۱۸ میلادی را دارد . مساله ای که می تواند بازهم فشاری دیگر به اقتصادهای نفت خیز وارد کند و بازار نفت را نیز متاثر سازد.
