پژوهشگران با مطالعه و ردیابی هزاران مولکول مختلف از افراد ۲۵ تا ۷۵ ساله، دو موج عمده از تغییرات مرتبط با سن را یک بار در حدود ۴۴ سالگی و بار دیگر در ۶۰ سالگی شناسایی کردهاند. آنان میگویند پیر شدن در واقع به صورت عمده در این سنین خاص رخ میدهد.
پروفسور مایکل اسنایدر، متخصص ژنتیک در دانشگاه استنفورد و نویسنده ارشد این مطالعه، در این باره میگوید: «ما فقط در طول زمان به تدریج تغییر نمیکنیم. در حقیقت بعضی تغییرات به صورت دفعی و چشمگیر رخ میدهند.»
وی اضافه کرد: «به نظر میرسد اواسط دهه ۴۰ زندگی، مانند اوایل دهه ۶۰، زمان تغییرات چشمگیر بوده و صرف نظر از اینکه به چه دستهای از مولکولها نگاه میکنید این مسئله در مورد کلیت همه آنها صادق است.»
پژوهشگران در این تحقیق نمونههای آزمایشگاهی از خون، مدفوع، پوست و مخاط دهان و بینی ۱۰۸ داوطلب را که هر چند ماه یک بار برایشان ارسال میشد برای حدود ۷ سال مورد پیگیری قرار دادند. آنان سپس ۱۳۵ هزار مولکول مختلف آرانای (شامل پروتئینها و متابولیتها) و میکروبها (شامل باکتریها، ویروسها و قارچهای ساکن در روده و روی پوست شرکتکنندگان) را تجزیه و تحلیل کردند.
به گفته محققان، فراوانی بیشتر مولکولها و میکروبها در طول زمان تغییر عمدهای نمیکرد و دگرگونیها زمانی رخ میداد که افراد در اواسط دهه ۴۰ و اوایل دهه ۶۰ زندگی خود بودند.
دکتر اسنایدر در این خصوص میگوید: «شدت گرفتن پیری در اواسط دهه ۴۰ زندگیها غیرمنتظره بود. در ابتدا تصور میشد که این نتیجه تغییرات قبل از یائسگی در زنان است که نتایج را برای کل گروه تغییر میدهد. اما دادهها نشان داد که تغییرات مشابهی نیز در مردان در اواسط دهه ۴۰ زندگی آنها حادث میشود.»
دکتر شیائوتائو شن، محقق در دانشگاه فناوری نانیانگ سنگاپور و از نویسندگان این مطالعه، نیز در این باره گفت: «این نشان میدهد که اگرچه یائسگی یا قبل از یائسگی ممکن است در تغییرات مشاهدهشده در زنان در اواسط دهه ۴۰ زندگی نقش داشته باشد، اما احتمالاً عوامل مهم دیگری نیز بر این تغییرات در مردان و زنان تأثیر میگذارند.» محققان میگویند علائم پیری در دو بازه زمانی مشخص در طول زندگی بارز میشود.
موج اول تغییرات شامل مولکولهای مرتبط با بیماریهای قلبی عروقی و توانایی متابولیسم کافئین، الکل و لیپیدها بود. موج دوم تغییرات اما مولکولهای دخیل در تنظیم ایمنی، متابولیسم کربوهیدرات و عملکرد کلیهها را در بر میگرفت.
دانشمندان میگویند مولکولهای مرتبط با پیری پوست و ماهیچه در هر دو زمان تغییر کردند. تحقیقات قبلی نشان داده بود که افزایش سن ممکن است در سن ۷۸ سالگی اتفاق بیفتد، هرچند مطالعه جدید نتوانست این را تایید کند چرا که مسنترین شرکت کنندگان ۷۵ سال سن داشتند.
این الگو با شواهد قبلی مطابقت دارد که نشان میدهد خطر ابتلا به بسیاری از بیماریهای مرتبط با افزایش سن به صورت تدریجی افزایش نمییابد، بلکه این اتفاق به صورت دفعی و با شدت بالا اتفاق میافتد. همچون خطر ابتلا به آلزایمر و بیماریهای قلبی عروقی که پس از عبور از۶۰ سالگی افزایش شدیدی نشان میدهند.
بیشتر بخوانید: مطالعه هاروارد نشان میدهد که این رژیم غذایی خاص میتواند پیری مغز را کندتر کند
تغییر در متابولیسم الکل نیز میتواند ناشی از افزایش مصرف در اواسط دهه ۴۰ زندگی افراد در مواجهه با یک دوره استرسزا از زندگی باشد. به گفته نویسندگان، افزایش ورزش و فعالیت بدنی در دورههای از دست دادن سریعتر عضله میتواند به مقابله با پیری در این برهههای حساس زمانی کمک کند.
دکتر اسنایدر در این خصوص میگوید: «من معتقدم که باید سعی کنیم تا زمانی که هنوز سالم هستیم، سبک زندگی خود را تنظیم کنیم.» نتایج مطالعات تازه در نشریه علمی «Nature Aging» منتشر شده است.
تغییرات سبک زندگی و بهبود دورهی سلامتی
این پژوهش نشان داده است که مولکولها و میکروبهای مرتبط با پیری در نقاط خاصی از زندگی کاهش مییابند. با این حال، مطالعات بیشتری نیاز است تا مشخص شود آیا این تغییرات مولکولی در گروههای مختلف افراد نیز رخ میدهد یا خیر.
پژوهشگران معتقدند که پیری امری اجتنابناپذیر است، اما با ایجاد تغییرات سبک زندگی میتوان برخی از ریسکهای مربوط به بیماریهای مرتبط با پیری را کاهش داد.
تغییرات تغذیهای برای بهبود سلامت مغز
هرچند افزایش مصرف کتونها برای مغز در میانسالی مفید است، اما اصلاحات غذایی دیگر نیز میتوانند نقش مهمی در کند کردن روند پیری مغز داشته باشند:
۱. کاهش قندهای ساده
قندهای فرآوریشده موجب افزایش ناگهانی انسولین میشوند و در بلندمدت به مقاومت انسولینی نورونی دامن میزنند. حذف نوشابه، شیرینی، آبمیوههای مصنوعی و نان سفید از برنامه غذایی توصیه میشود.
۲. افزایش مصرف اسیدهای چرب امگا ۳ (Omega-3 Fatty Acids)
امگا ۳ بهویژه در ماهیهای چرب مانند سالمون و ساردین یافت میشود و به تقویت ارتباطات عصبی و کاهش التهاب کمک میکند.
۳. افزایش مصرف آنتیاکسیدانها
مواد غذایی حاوی آنتیاکسیدان مانند زغالاخته، انار، چای سبز و شکلات تلخ از نورونها در برابر آسیب رادیکالهای آزاد محافظت میکنند.
۴. مصرف کافی پروتئین با کیفیت بالا
پروتئینهای حیوانی یا گیاهی با کیفیت به بازسازی سلولهای مغزی و عملکرد درست انتقالدهندههای عصبی کمک میکنند.
بیشتر بخوانید: یافته جدید دانشمندان: این غذاها میتوانند به مبارزه با پیری مغز کمک کنند
