«چرا مینویسم؟»
(جستارهای ادبی و سیاسی)
نوشته جورج اورول
ترجمه کیارش درگاهی
انتشارات ققنوس، چاپ اول، ۱۴۰۴
۱۵۵ صفحه، ۱۵۰ هزار تومان
****
جورج اورول را عموما با دو شاهکار مهمش یعنی قلعه حیوانات و ۱۹۸۴ می شناسند، اما اورول در طول دوران فعالیت خود به عنوان یک نویسنده، به صورتی حرفه ای نیز با نشریات همکاری داشت. از این رو علاوه بر آثار داستانی، نوشته های ادبی، گزارش های روایی درباره حوادث سیاسی و اجتماعی و همچنین نقدهای ادبی و هنری و جستارهایی با مضامین متنوع نیز در کارنامه دارد. کتاب «چرا مینویسم: جستارهای ادبی و سیاسی» نیز در این دسته قرار می گیرد.تلاش مهم اورول در این دسته از آثارش آن بود که بتواند از طریق نوشتن جستار، نقد و یادداشتهایی درباره سیاست، تاریخ، ادب و هنری به خلق آثاری ادبی نایل آید کاری که اغلب براین باورند که تنها از طریق خلق آثار داستانی امکان پذیر است.
اورول در بخشهایی از این کتاب نوشته است: «جنگ اسپانیا و سایر وقایع حد فاصل سالهای ۱۹۳۶ تا ۱۹۳۷ تأثیری غیرقابل انکار بر من داشت و از آن زمان به بعد دیگر فهمیدم کجا ایستادهام. از سال ۱۹۳۶ به بعد تکتک جملاتی که در آثار جدیام به نگارش درآوردهام، مستقیم یا غیرمستقیم برضد تمامیتخواهی و در دفاع از سوسیالیسم مردمسالارانه در محدوده درک خودم بوده است. اعتقاد به اینکه در چنین زمانهای میتوان از نوشتن درباره چنین موضوعاتی پرهیز کرد بیمعنی است. همه به صورتهای گوناگون مشغول این کارند. موضوع صرفاً انتخاب یک جبهه و چگونگی پیشروی به سوی آن است. هر چه هم شخص از جهتگیریهای سیاسی خود آگاهتر باشد، بخت بیشتری در انجام فعالیتهای سیاسیاش، بدون قربانی کردن کمال زیباییشناسانه و اندیشمندانه خود خواهد داشت.
در ده سال گذشته، بیشتر از هر چیز کوشیده ام سیاسینویسی را به هنر مبدل کنم. همیشه نقطه آغازم نوعی احساس جانبداری است، احساس بیعدالتی. وقتی نگارش کتابی را آغاز میکنم، به خود نمیگویم: «میخواهم اثری هنری خلق کنم.» مینویسم چون میخواهم دست به افشای دروغی بزنم، مینویسم چون پی به حقیقتی بردهام که میخواهم نظرها را به سویش جلب کنم و اولین دغدغهام یافتن گوش شنواست. با اینحال اگر تجارب زیباییشناختی در کار نبود، نه از پس نگارش کتاب برمیآمدم، نه حتی مقالهای طولانی برای مجله. اگر کسی به خود زحمت تحلیل کارهایم را بدهد، درمییابد که حتی اگر آن اثر چیزی نباشد جز تبلیغات محض، باز هم مؤلفههایی را در خود جای داده که از نظر سیاستمدارانِ تمامعیار بیربط جلوه میکند. من قادر نیستم و نمیخواهم جهانبینیای را که در کودکی به دست آوردم رها کنم. تا زمانی که جان در بدن دارم و از سلامت برخوردارم شور و اشتیاقم به سبک نگارش پابرجاست؛ عاشق لایه بیرونی زمین میمانم و از جمادات و خردهاطلاعات بیفایده لذت خواهم برد. سرکوب این بخش از وجودم حاصلی ندارد. رسالتم آشتی دادن بیزاریها و علایق بنیادینم با فعالیتهای اساساً عمومی و غیرفردیای است که این زمانه بر همهمان تحمیل میکند.»
این کتاب از تازه ترین عناوینی است که در مجموعه خواندنی پانورامای نشر ققنوس به بازار آمده است . مجموعه پانوراما سری کتابهایی از انتشارات ققنوس است که گزیدههایی از آثار ادبی برجسته جهان را در قالب کتابهای پالتویی (کوچک و قابل حمل) ارائه میدهد. این مجموعه با هدف دسترسی آسانتر خوانندگان به ادبیات فاخر و برجسته جهان و در عین حال، ارائه آثار در حجم و زمان کمتر برای مخاطبان ایجاد شده است. کتابهایی که حجم آنها عموما به گونه ای است که در چند نشست کوتاه قابل خواندن باشند و یا اینکه خواننده امکان به همراه داشتن و خواندن آنها را در حین فعالیت های روزانه داشته باشد.
ناشر در معرفی مجموعه پانوراما در پشت جلد کتاب نوشته است: به رغم ضرباهنگ سریع زندگی امروز، اوقات ما پر است از فراغتهای کوتاه و فرصتهای طلایی. اتاق انتظار پزشک و صف بانک و وقتهایی که توی تاکسی و مترو میگذرانیم میتواند وقف سرک کشیدن از پنجرهای کوچک به جهان عجیب شاهکارهای ادبی شود. نیز، بارها اتفاق افتاده که تلاش کردهایم مطالعه یکی از این شاهکارها را آغاز کنیم، اما به دلیل هیبت اثر، نداشتن زمان کافی یا همگام نشدن با حال و هوای داستان از این کار بازماندهایم. در این مواقع دسترسی به گزیدهای خوشخوان و مناسب از آثار نویسنده میتواند جرئت و شوق مطالعه نوشتهای را در ما برانگیزد که خواندنش در ابتدا کاری شاق به نظر میرسید. پانوراما همین هدف را دنبال میکند، جهاننمایی وسیع که به آسانی در دسترس عموم مخاطبان قرار میگیرد.
کتابهای مجموعه پانوراما در واقع ترجمه آثار سری کتابهای جیبی هستند که در توسط انتشارات معتبر گالیمار در فرانسه چاپ میشوند. نام اصلی این مجموعه Folio ۲€ است که ناشر به دلیل انحصار نام مجموعه، به ققنوس اجازه نداده ترجمه فارسی کتابها تحت عنوان نام اصلی مجموعه چاپ شود. هدف از انتشار چاپ کتابهای پانوراما، به تعبیر ناشر این است که «خواندن گزیدهای از آثار، به مراتب بهتر از نخواندن آنهاست.»
«کودکی یک رئیس»، «مرگنامه»، «بانو آمالیا»، «ابریشمی گلبرجسته»، «پدرم»، «رستوران نقاشی»، «فلسفه زندگی زناشویی»، «جنایت»، «مسافرخانه سرخ»، «خواندن در توالت»، «سرزمین غریب»، «گربه مادرم»، «فِدِر یا شوهر متمول»، «آزمایش دکتر اکس»، «تابستان»، «تربیت اصولی» و «یکی مثل تو» عناوین اینمجموعه هستند که پیشتر منتشر شدهاند.
