گوهریسنا انزانی- متخصص روانشناسی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه هراس خاص اختلالات اضطرابی هستند که با ترس، اضطراب شدید و آشفتگی رفتاری همراه است، اظهار کرد: ترس نوعی پاسخ هیجانی به تهدید واقعی یا خیالی قریب‌الوقوع است که با فوران انگیختگی، خودمختاری ضروری برای جنگ یا گریز، افکار مرتبط با خطر قریب‌الوقوع و رفتار گریز همراه است اما اضطراب پیش‌بینی تهدیدات آتی است که با تنش ماهیچه‌ای و آماده‌باش بودن در مقابل خطرات و رفتارهای احتیاطی و اجتنابی همراه می‌شود.
وی با بیان اینکه ترس یا اضطراب چشمگیری که به دلیل ترس از موضوع یا موقعیت خاصی در افراد بروز می‌یابد هراس خاص یا فوبیا نام دارد، گفت: هراس خاص اغلب تا شش ماه یا بیشتر طول می‌کشد که در کارکرد اجتماعی و شغلی فرد نقص چشمگیر ایجاد کند. معمولا فوبیا در کودکان قبل از ۱۸ سال به‌صورت گریه و زاری، سفت کردن اندام یا چسبندگی ظاهر می‌شود. کودکان اغلب در صورت قرار گرفتن در موقعیتی که موجب هراس‌شان می‌شود احساس ترس و اضطراب می‌کنند. فرد از این موقعیت فعالانه اجتناب می‌کنند و یا آن را با ترس و اضطراب شدید تحمل می‌کند.
این روانشناس ادامه داد: اغلب افرادی که دارای فوبیاهای خاص هستند به‌طور متوسط از «سه» موضوع یا شی می‌هراسند. براساس تحقیقات انجام شده حدود ۷۵ درصد افرادی که دارای هراس خاص هستند از بیش از یک موقعیت یا شی می‌ترسند، با این وجود میزان ترس و اضطراب ابراز شده در فرصت‌های مختلف در مواجهه با موقعیت مورد نظر متفاوت است. به طوری‌که ممکن است در مواقعی فعالانه از آن موقعیت اجتناب کنند یا اگر نتوانند از آن موضوع موردنظر اجتناب کنند آن موقعیت یا شرایط موجب برانگیخته شدن ترس و اضطراب شدید در آن‌ها می‌شود که در این حالت شرایط زندگی خود را به گونه‌ای تغییر می‌دهند که از آن موقعیت هراس‌آور اجتناب می‌کنند.
به گفته وی، در اغلب مواقع ترس یا اضطراب فرد نسبت به خطر واقعی ناشی از آن موقعیت خاص بسیار بیشتر است، البته این افراد از هراس خود و بروز واکنش‌های نامتناسب خود آگاه هستند، با این وجود همچنان از آن موضوع می‌هراسند. به نظر می‌رسد برآورد شیوع ۱۲ ماه هراس خاص در کشورهای آسیایی، آفریقایی و آمریکای لاتین به‌طور کلی پایین‌تر از ۲ تا ۴ درصد است. همچنین زنان بیش از مردان تحت تاثیر قرار می‌گیرند و نسبت آن دو به یک است اما برخی هراس‌ها در مردان بیشتر است.
این روانشناس درباره علت شکل‌گیری فوبیا در انسان‌ها اظهارکرد: هراس خاص در مواردی ظاهر می‌شود که رویداد خاصی برای فرد اتفاق افتاده است یا رویدادی آسیب‌زا را برای دیگران مشاهده کرده یا انتقال اطلاعات گسترده از طریق شبکه‌های اجتماعی موجب ترس او شده است. با این وجود بسیاری از مبتلایان هراس خاص نمی‌توانند دلیل مشخصی برای آغاز هراس خود بیابند.
انزانی با اشاره به اینکه براساس پژوهش‌ها هراس‌های خاص اغلب در اوایل کودکی و قبل از ۱۰ سالگی برای اولین بار ظاهر می‌شوند و در سنین بزرگسالی به هراس‌های دیگر تبدیل می‌شوند، گفت: هراس خاص اغلب در دوران ۷ تا ۱۱ سال بروز می‌یابد و چنانچه هراس خاص در همان دوران کودکی درمان نشود، در دوران بزرگسالی به شکل‌های دیگر نمایان خواهد شد. حمایت افراطی والدین، از دست دادن والدین و جدایی آنان، آزار و اذیت جسمی و جنسی موجب اختلالات اضطرابی می‌شود.
بنابر اظهارات وی و براساس پژوهش‌های انجام شده، برخی از هراس‌های خاص ریشه در ژنتیک دارد. طبق پژوهش احتمال خودکشی مبتلایان به هراس خاص ۶۰ درصد بیش از افراد فاقد این اختلال است. هراس خاص اغلب با طیفی از اختلالات روانی دیگر به ویژه افسردگی همراه است به طوری‌که افرادی که دچار اختلال هراس خاص هستند اغلب دچار اختلالات اضطرابی، افسردگی و دوقطبی و اختلالات مرتبط با مواد یا اختلالات نشانه جسمانی و شخصیتی به‌ویژه اختلال شخصیت وابسته خواهند بود.
