«عباس عراقچی» که به دعوت همتای چینی و به منظور ادامه مشورت های سیاسی بین دو کشور در خصوص برجام به پکن سفر کرده است روز شنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: اینکه کشورهای اروپایی کماکان جدیت دارند که اینستکس را به عنوان یک ساز و کار تجاری برای حفظ روابط اقتصادی با ایران داشته باشند و در حقیقت روشی را ادعا کنند که ایران بتواند به رغم تحریم های آمریکا با کشورهای اروپایی تبادل تجاری داشته باشد فی نفسه ارزشمند است و این اراده نیز کماکان باقی است.
وی اظهار داشت: هر چند کشورهای جدیدی از اتحادیه اروپا به ساز و کار اینستکس به عنوان سهامدار می پیوندند ارزشمند است اما کارایی این مکانیزم و ساز و کار آن بحث دیگری است.
او گفت: کشورهای اروپایی بدون اینکه وارد یک تجارت معقول با ایران شوند و در حوزه های مختلف خودشان را درگیر کنند تا تجارت راه بیافتد طبیعتا کاری برای اینستکس نخواهند کرد ما امیدواریم پیوستن ۵ کشور جدید به این ساز و کار، یک انرژی جدید به اینستکس بدهد و منجر به عملیاتی شد هرچه بیشتری آن شود.
بلژیک، دانمارک، سوئد، فنلاند، نروژ و هلند روز جمعه در بیانیه‌ای مشترک ضمن حمایت از برجام اعلام کردند در فرایند پیوستن به اینستکس برای تجارت با ایران هستند این کشور بر اهمیت حفظ و اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که میان ایران و پنج قدرت جهانی بسته شده، تاکید کردند.
در این بیانیه آمده است: توافق هسته‌ای (برجام) به اتفاق آرا به تایید شورای امنیت سازمان ملل رسید و عنصری مهم در رژیم منع گسترش (هسته‌ای) جهان است و نقشی عمده در ثبات منطقه‌ای دارد.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در ادامه افزود: اینستکس مراحل آخر عملیاتی شدن را می گذراند و با پیوستن کشورهای جدید، تعداد سهامداران اینستکس به ۸ کشور افزایش یافته است و امیدواریم این ساز و کار بتواند وضعیت عملیاتی جدی تری به خود بگیرد.
عراقچی اظهار کرد معتقد هستم حتی در شرایط تحریم، اینستکس می تواند نزدیک به ۲۰ درصد روابط اقتصادی ایران را پوشش دهد و در محله بعدی به وضعیت بهتری هم برسیم.
روابط تجاری ایران و چین احتیاجی به اینستکس اروپایی ندارد
معاون سیاسی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در ادامه اینستکس را یک ساز و کار اروپایی معرفی کرد و گفت: اگرچه کشورهای اروپایی اعلام کرده اند بعد از عملیاتی شدن و جا افتادن این ساز و کار، آن را بر روی کشورهای غیر اروپایی هم باز خواهند کرد ولی روابط اقتصادی ایران و چین احتیاجی به اینستکس اروپایی ندارد چون در حقیقت ساز و کارهای تهاتر مالی و تهاتر کالایی خود را با چین قبلا طراحی کردیم.
او گفت: اینستکس یک ساز و کار تهاتری است که می تواند بین ایران و هر کشور دیگری یا هر مجموعه کشورهای دیگر هم شکل بگیرد این ساز و کار را با چین و روسیه و برخی کشورهای دیگر هم داریم.
عراقچی اظهار کرد اینکه کشورها از دلار آمریکا فاصله بگیرند و با استفاده از ارزهای محلی شروع به تجارت و همکاری های اقتصادی با یکدیگر به ویژه ایران کنند قدم بسیار مهمی است که برداشته شده است.
معاون سیاسی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بیان کرد روابط اقتصادی و همکاری های تجاری بین المللی ما هر روز یک شکل جا افتاده تر و باثبات تری بعد از شوک هایی که وارد شد به خود می گیرد اگرچه یک تبعات اولیه داشت اما با ساز و کاهایی که طراحی کردیم به یک وضعیت باثبات در اقتصاد رسیدیم.
همکاری های اقتصاد و تجاری با کشورهای مختلف از جمله چین به یک وضعیت باثبات رسیده و روز به روز نیز بهتر می شود.
برگزاری کمیسیون مشترک برجام در وین
معاون سیاسی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مورد نشست هفته آینده کمیسیون برجام در وین نیز اظهار داشت کمیسیون مشترک برجام طبق برنامه از پیش تعین شده روز جمعه آینده برگزار می شود لذا لازم بود قبل از این کمیسیون، دستور کار این نشست را با دوستانمان در وزارت امور خارجه چین مرور و تلاش کنیم مواضع نزدیکتری در این کمیسیون داشته باشیم.
او گفت: در کمیسیون مشترک برجام که قرار است در سطح معاونان وزیر برگزار شود آخرین تحولات مربوط به اجرای برجام از جمله اقدامات ایران برای توازن‌بخشی به تکالیفش از سوی آنها مطرح و اقدامات آنها نیز در انجام تعهداتشان بررسی می‌شود.
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا اردیبهشت ماه سال گذشته به صورت یکجانبه و غیرقانونی کشورش را از برجام خارج کرده و تحریم‌های رفع شده به واسطه این توافق را علیه ملت ایران بازگرداند.
کشورهای اروپایی طرف برجام که تلاششان برای متقاعد کردن ترامپ برای باقی ماندن در برجام شکست خورده بود، ابتدا قانون مسدودساز اتحادیه اروپا را برای جلوگیری از خروج شرکت‌های اروپایی از ایران فعال کردند که کارآیی چندانی نداشت.
کشورهای اروپایی سپس اقدام به تأسیس سازوکاری برای انجام تبادلات مالی میان ایران و شرکت‌های اروپایی بدون نیاز به نظام مالی آمریکا ایجاد کردند که در بهمن ماه سال گذشته با تأسیس شرکت «اینستکس» عملی شد، اما تاکنون هیچ تراکنش مالی از طریق این ابزار انجام نشده است.
تهران نیز در مقابل، ناگزیر اقداماتی کاهنده بر پایه برخی بندهای مندرج در برجام انجام داده است. ۱۸ آبان‌ماه «بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی در نشستی خبری در محل تاسیسات غنی‌سازی شهید «مسعود علیمحمدی» (فردو) به تشریح آخرین اقدامات انجام شده در راستای اجرای گام چهارم کاهش تعهدات برجامی پرداخت.
وی با بیان اینکه گام چهارم بنا به دستور رئیس جمهوری برداشته شد که به ۱۰۴۴ سانتریفیوژ سایت فردو گاز تزریق شود، اظهار کرد: به تدریج ظرفیت غنی سازی در فردو طی روزهای آینده افزایش می یابد. با گازدهی سانتریفیوژها در فردو ظرفیت ۸ هزار و ۶۰۰ سویی به ۹ هزار و ۵۰۰ سو می رسد و نسبت به قبل از برجام فاصله زیادی نداریم.
اقدام های کاهنده ایران که در گام‌های اول و دوم، ابتدا از سقف ۳۰۰ کیلوگرم برای ذخایر اورانیوم غنی شده عبور کرد و سپس میزان غنای آن از ۳.۶۷ تعیین شده در برجام به ۴.۵ درصد افزایش یافت، در گام سوم با تحقیق و توسعه در زمینه سانتریفیوژهای جدید همراه بود. گام چهارم اما به تاسیسات فردو کشیده شد؛ تاسیساتی که بر پایه برجام هزار و ۴۴ ماشین سانتریفیوژ برای کارهای تحقیقاتی در تاسیسات هسته‌ای در آن فعالیت داشت، اما به این ماشین‌ها گازدهی انجام نمی‌شد.
ایران بارها اعلام کرده که اگر سایر طرف‌های باقی‌مانده در برجام تصمیم بگیرند تعهدات خود را مطابق با توافق اجرا کنند، گام‌های کاهش تعهدات برجامی ایران قابل بازگشت خواهد بود.
