صبح نو نوشت: قبلاً یک سوله متروکه بود اما حالا به یکی از سایت‌های مهم غنی‌سازی تبدیل شده که دانشمندانش ظرفیت آن را به تولید یک میلیون سو رسانده‌اند؛ توانی که برجام آن را محدود کرده و پلمب‌های آژانس قسمت‌های مختلف این سایت را به حالت «استندبای» برده است.

روز دوشنبه با جمعی از اهالی رسانه به بازدید سایت هسته‌ای نطنز رفتیم که نامش مزین به نام شهید هسته‌ای احمدی روشن است. قرار بود در این روز سایت نطنز خبرساز باشد؛ خبری در راستای دفاع از حقوق هسته‌ای کشورمان و اقدام متقابل در برابر بدعهدی‌ها و کارشکنی‌های طرف غربی در توافق هسته‌ای.تدابیر امنیتی و حفاظتی برای ورود به سایت به‌دلیل حمله احتمالی و آنان که نمی‌توانند پیشرفت کشور را ببینند، بسیار شدید بود؛ خطراتی که موجب شد تاسیسات غنی‌سازی در راستای اهداف دفاعی پدافند غیرعامل به اعماق زمین برود. مشاهده سانتریفیوژهای نسل یک تا ۸ ساخت دانشمندان ایرانی، بسیار غرورانگیز بود؛ دستاوردهایی که علی‌رغم همه محدودیت‌ها و خرابکاری‌ها دشمنان را به قدری نگران کرده که امروز در نام توافق هسته‌ای غل و زنجیر بر آن زده‌اند. 

آماده بودن زیرساخت‌های رسیدن به یک میلیون سو 

ساختمان غنی‌سازی نخستین مقصد ما برای بازدید بود؛ ساختمانی که به قول دانشمندان هسته‌ای‌مان ظرفیت و توانایی رسیدن به 190 هزار سویی که خواسته رهبر عزیزمان است را دارد. خرداد 97 بود که برای دومین‌بار رهبر انقلاب دسترسی به 190 هزار سو را گوشزد کردند. ایشان در یک فرمان هسته‌ای مسوولان سازمان انرژی هسته‌ای را موظف کردند که ‌سرعت آمادگی‌های لازم را برای رسیدن به ۱۹۰ هزار سو (البته فعلاً در چارچوب برجام) فراهم آورند که علی‌اکبر صالحی این‌گونه فرمان هسته‌ای را پاسخ داد که «زیرساخت‌های نطنز برای یک میلیون سو آماده شده است.»

هم‌اکنون پنج هزار ماشین در این ساختمان در حال تولید هستند که امکان نصب 24 هزار ماشین دیگر وجود دارد؛ البته دستگاه‌های که امروز فعال هستند، خیلی کمتر از حد توانایی هسته‌ای ماست اما محدودیت‌های برجامی امکان فعالیت ماشین‌های بیشتر را نمی‌دهد و حتی بعد از این توافق هسته‌ای بسیاری از ماشین‌ها جمع‌آوری شده‌اند. 

مسوولان سایت می‌گویند بدون اینکه ما احتیاج به سایت جدید داشته باشیم، می‌توانیم در همین سایت با نصب نسل دوم دستگاه‌ها، ظرفیت تولید را افزایش دهیم و حتی به یک میلیون سو برسیم. برهمین اساس ساخت پنج نیروگاه دیگر جزء برنامه‌های میان‌مدت سایت نطنز است که به توان یک میلیون سو برسیم.

اما «سو» چیست؟ واحد «سو» کیلوگرم است و معمولاً حجم تولید اورانیوم غنی‌شده (تا یک درصد خلوص معین) را در طول یک سال نشان می‌دهد؛ برای مثال منظور از ظرفیت حدود «6هزار سو» آن است که صنعت هسته‌ای یک کشور بتواند در یک سال، حدود هزار کیلو اورانیوم غنی‌شده با درصد خلوص چهار درصد تولید کند. هرچند برخی از این دستگاه‌ها از نسل اول هستند؛ اما به گفته مسوولان سایت با استفاده از دستگاه‌های نسل دوم می‌توان به این هدف رسید. 
در ادامه مسیر بازدید به دستگاه‌های خلع رسیدیم؛ دستگاه‌هایی حساس و تعیین‌کننده که بارها با خرابکاری دشمنان در روند غنی‌سازی مشکل ایجاد کردند؛ اما دانشمندان هسته‌ای توانستند با بومی‌کردن این دستگاه‌ها جلوی این خرابکاری‌ها را بگیرند. 

دوربین‌های کنترل‌کننده آژانس!

آنچه در این قسمت جلب توجه می‌کرد، دوربین‌های کنترل‌کننده آژانس بود تا تمامی فعالیت‌های هسته‌ای ما را زیر نظر داشته باشد! این دوربین‌ها  آفلاین هستند و فریم به فریم تمامی اتفاقات را ثبت می‌کنند. به‌طور مثال عکس می‌گیرند که مخزن‌ها چه زمانی باز یا بسته می‌شوند؛ البته به گفته مسوولان این عکس‌ها از سایت بیرون نمی‌رود و فقط ماموران آژانس که برای بازدید می‌آیند آن‌ها را بررسی می‌کنند. 

اما این تنها محدودیت‌های اعمالی از سوی آژانس نبود. در طول مسیر بازدید، پلمب‌هایی که به برخی از دستگاه‌ها زده شده بود نیز آزاردهنده بودند؛ پلمب‌های محدودکننده که آن دستگاه بیشتر از حد تعیین‌شده تولید یا غنی‌سازی نکند.

توانایی تولید 1800 ماشین IR6 در ماه

در ادامه بازدید به سالن مونتاژ رفتیم؛ سالنی که به گفته مسوولان سایت ظرفیت تولید 60 ماشین پیشرفته IR2 و IR6 را در روز دارد؛ اما به‌دلیل محدودیت‌های برجام نمی‌تواند این ماشین‌ها را تولید کند و امروز فقط ماشین‌های تحقیق و توسعه در این قسمت تولید می‌شود. 

ماشین‌های آماده‌باش

در ادامه بازدید به ماشین‌های دپوشده رسیدیم؛ ماشین‌هایی که برای اجرای مفاد برجام جمع‌آوری شده بودند تا تولید را محدود کنند. مسوولان سایت گفتند این دستگاه‌ها طوری جمع‌آوری شدند که هرزمان دستور آمد با کمترین زمان مجدداً راه‌اندازی شوند؛ بنابراین ماشین‌ها روی پالت و آماده‌باش هستند تا دستورات جدید هسته‌ای برسد. 

هرچند مسوولان هسته‌ای این را هم تاکید کردند اگر بخواهیم به 190 هزار سو برسیم باید از ماشین‌های پیشرفته‌تر استفاده کنیم، از این رو ان‌شاءالله دیگر نیازی به این دستگاه‌ها نیست و هر زمانی که لازم باشد با ماشین‌های نسل جدید کار را از سر می‌گیریم. 

قابلیت‌های بی‌استفاده

در ادامه به سالنی بسیار پیشرفته که ماشین ساخت سانتریفیوژ را به دور می‌رساند و بالانس می‌کند، رسیدیم که توانایی تولید و به‌سازی انواع ماشین‌های سانتریفیوژ را دارد؛ ظرفیتی که اما طبق برجام اجازه استفاده از آن وجود ندارد. 

آخرین مرحله بازدید، بخش پسماند بود. طراحی و ساخت و اجرای این مرکز از سال 1394 آغاز شد که عملیات پسماندداری مواد جامد پرتوزا، عملیات رفع آلودگی از ماشین‌های سانتریفیوژ از IR1 تا IR8 ، پمپ‌های خلأ و انواع شیرها، عملیات شست‌وشو و سرویس سیلندرهای خوراک‌دهی و جمع‌آوری UF6 ، آمایش خاک‌ها و حلال‌های آلی آلوده، خشک نبودن پسماندهای مرطوب و رفع آلودگی وسایل نقلیه آلوده در بخش‌های مختلف این مرکز با رعایت مسائل ایمنی و استاندارد انجام می‌شود.

تجهیزات اصلی مرکز شامل خردکننده صنعتی، دستگاه فشرده‌ساز، دستگاه برش، حوضچه‌های رفع آلودگی، پکیج بازیابی و تصفیه روغن، بسته‌بندی و ابزار دمونتاژ ماشین سانتریفیوژ و سایر تجهیزات فرایندی با هدف مدیریت پسماندهای غنی‌سازی در فاز اول تا آستانه غنی‌سازی به میزان 190 هزار سو طراحی، اجرا، نصب و راه‌اندازی شده است که این ظرفیت در آینده تا یک میلیون سو قابل افزایش است.

تأمین برق برای ظرفیت تولید یک میلیون سو

تأمین برق اما یکی از دغدغه‌های اصلی دانشمندان و مسوولان این سایت هسته‌ای بود. این سایت در ابتدا با مشکل تأمین برق مواجه بود، اما با راه‌اندازی پست برق 230 ولت، ظرفیت تولید یک میلیون سو نیز ایجاد شده است و توان افزایش ظرفیت هم دارد.

خبری آرام‌کننده

اما در میان پلمب‌ها و دوربین‌ها و دستگاه‌های جمع‌شده، خبر افزایش چهاربرابری تولید اورانیوم غنی‌شده 67/3 کمی التیام‌بخش بود که بدون افزایش تعداد دستگاه‌ها و با دستگاه‌های موجود از روز دوشنبه تولید اورانیوم چهار برابر شد. به‌طور مثال اگر در گذشته در هر ساعت 200 گرم اورانیوم غنی‌شده تولید می‌شد، حال این 200 گرم چهار برابر می‌شود. 

کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی که اهالی رسانه را در این بازدید همراهی می‌کرد، در نشست خبری اعلام کرد که: «با توجه ابلاغیه اخیر شورای عالی امنیت ملی و ریاست‌جمهوری مبنی بر عدم‌رعایت سقف 300 کیلویی UF6 در کشور و دستور رییس سازمان انرژی اتمی برای ایجاد زمینه‌های لازم، ظرفیت تولید محصول غنی‌سازی کشور بدون اضافه‌کردن سانتریفیوژ و زنجیره، به حدود چهار برابر افزایش یافت و اطلاعات طراحی در این خصوص به آژانس بین‌المللی ارائه شده است.»

وی عنوان کرد: ظرفیت چهار برابری، پیامی برای طرف مقابل است که قابلیت افزایش بیشتر وجود دارد و دیری نخواهد بود که از سقف ۳۰۰ کیلو عبور خواهیم کرد. چه بهتر که هرچه زودتر اگر می‌خواهند همین محدوده‌ها حفظ شود، کشورهای اروپایی اقدامات لازم را انجام دهند. او این خبر را هم اضافه کرد که ظرف چند هفته آینده به 300 کیلو خواهیم رسید.