به گزارش الف، روز ۱۳ آبان ماه یادآور سه واقعه تاریخی و مهم است؛ تبعید امام خمینی(ره) در سال ۴۳، کشتار دانش آموزان در سال ۱۳۵۷ و تسخیر سفارت آمریکا در سال ۱۳۵۸. به دلیل همین مناسبت ها ۱۳ آبان به روز دانش آموز و روز ملی مبارزه با استکبار جهانی معروف شده است.
اعتراض امام به کاپیتولاسیون و تبعید به ترکیه
کاپیتولاسیون یا حق قضاوت کنسولی بر اساس حقی است که به اتباع خارجی در کشور میزبان داده می شود مبنی بر اینکه در محاکم خود آن مملکت محاکمه نشوند، بلکه در محاکم مربوط به دولت خود محاکمه گردند. این قانون ریشه در دوران استعمار دارد و کشوری ضعیف که فاقد استقلال سیاسی است این حق را به دولت قدرتمندی که با آن رابطه ای نابرابر دارد اعطا می کند. همچنین ممکن است کشوری که در جنگ شکست خورده باشد حق قضاوت کنسولی را بدلیل فشار کشور مقابل پذیرفته باشد. مانند اتفاقی که در معاهده ترکمنچای رخ داد و بعد از شکست ایران، روسیه این امتیاز را قاجاریه گرفت.
- بیشتر بخوانید:
در زمان محمدرضا شاه و اوایل دهه ۴۰ نیز پیشنهاد آمریکایی ها به پهلوی ها برای اعطای مصونیت قضایی به مستشاران نظامی و دیگر اتباع این کشور مورد قبول واقع شد. این لایحه در مهر ماه ۱۳۴۲ در کابینه اسدالله علم به تصویب رسید و در مرداد ماه ۱۳۴۳ برخلاف رویه قانونی ابتدا در مجلس سنا و سپس در مهرماه همان سال در مجلس شورای ملی به تصویب رسید. اتفاقی که مورد اعتراض امام خمینی(ره) قرار گرفت.
امام در سخنرانی تاریخی خود در شهر قم درباره این موضوع گفتند:« ... قانونی در مجلس بردند؛ در آن قانونْ اولًا ما را ملحق کردند به پیمان وین؛ و ثانیاً الحاق کردند به پیمان وین [تا] مستشاران نظامی، تمام مستشاران نظامی امریکا با خانواده هایشان، با کارمندهای فنی شان، با کارمندان اداری شان، با خدمه شان، با هر کس که بستگی به آنها دارد، اینها از هر جنایتی که در ایران بکنند مصون هستند! اگر یک خادم امریکایی، اگر یک آشپز امریکایی، مرجع تقلید شما را در وسط بازار ترور کند، زیر پا منکوب کند، پلیس ایران حق ندارد جلوی او را بگیرد! دادگاههای ایران حق ندارند محاکمه کنند، بازپرسی کنند، باید برود امریکا! آنجا در امریکا اربابها تکلیف را معین کنند!...».
این سخنرانی موجب شد که در ۱۳ آبان ماه، ماموران ساواک به منزل امام در قم حمله کنند و ایشان را دستگیر و به ترکیه تبعید کنند.
شهادت تعدادی از دانش آموزان و دانشجویان در سال ۱۳۵۷
سال های ۱۳۵۶و ۱۳۵۷ سال های اوج گیری مبارزات مردم و انقلاب اسلامی ایران علیه محمدرضا شاه پهلوی بود. در ۱۳ آبان سال ۱۳۵۷ تظاهرات دانش آموزان و دانشجویان در دانشگاه تهران انجام شد که در جریان آن بر اساس آمار ۵۶ نفر شهید و صدها نفر زخمی شدند. این نوجوانان و جوانان در محوطه دانشگاه مورد حمله ماموران مسلح شاهنشاهی قرار گرفتند.
صبح روز ۱۳ آبان ۱۳۵۷، دانشآموزان در حالی که مدارس را تعطیل کرده بودند، به سمت دانشگاه تهران حرکت کردند تا مانند همه اقشار مردم ایران در ایفای نقش عمل کنند و صدای اعتراض خود را به گوش همگان برسانند. دانشآموزان داخل دانشگاه شدند و به همراه دانشجویان و گروههای دیگری از مردم در زمین چمن دانشگاه اجتماع کردند. ساعت یازده صبح، ماموران، ابتدا چند گلوله گاز اشکآور در میان این جمعیت خروشان پرتاب کردند؛ اما، اجتماع کنندگان صدای خود را رساتر کردند و در این هنگام تیراندازی آغاز شد و جوانان و نوجوانان بیگناه، یکی پس از دیگری، در خون خود غلتیدند.
امام خمینی(ره) در پیامی به این مناسبت فرمودند: « عزیزان من! صبور باشید که پیروزی نهایی نزدیک و خدا با صابران است. خود و فرزندان نسل آتیه را سرفراز کنید که ایران امروز جایگاه آزادگان است؛ و سستی و هراس به خود راه ندهید؛ که نمیدهید، و به وسوسههای شیطانی بستگان دستگاه ظلم گوش فرا ندهید. شما ملت ایران، و همت و شجاعت شما زبانزد جهانیان و سرمشق آزادیخواهان است. من از این راه دور چشم امید به شما دوختهام و آنچه در قدرت دارم در خدمت به شما که به حق است نثار میکنم؛ و صدای آزادیخواهی و استقلال طلبی شما را به گوش جهانیان رسانده و میرسانم. و از خداوند تعالی سلامت و عظمت شما ملت نجیب بزرگ را خواهانم».
این روز به همین دلیل روز دانش آموز نامگذاری شده است.
تسخیر سفارت آمریکا
اما شاید مهم ترین اتفاقی که در ۱۳ آبان رخ داد به موضوع تسخیر سفارت آمریکا برگردد. سیزدهم آبان ۱۳۵۸ ساختمان سفارت امریکا در تهران به تصرف جمعی از دانشجویان معترض درآمد. در زمان دولت موقت مهدی بازرگان، دانش آموزان با هدف اعلام مخالفت با سیاست های آمریکا و استرداد محمدرضا شاه و اموال ملت ایران تصمیم به اشغال سفارت آمریکا گرفتند و به همین دلیل دانشجویان دانشگاه های مختلف تهران طی یک برنامه ریزی از دیوارهای سفارت بالا رفتند و آن را به تصرف درآوردند. دانشجویان بعدها برخی از اسناد جاسوسی سفارت آمریکا از انقلاب اسلامی دست یافتند و آن را منتشر کردند؛ البته بسیاری از مدارک و اسناد در ساعات اولیه حضور دانشجویان در جلوی سفارت توسط کارکنان آن از بین برده شدند.
در بحثها و بررسیهایی که صورت گرفته بود، جای شک و شبههای نبود که مرکز هدایت و پشتیبانی بسیاری از توطئهها و تحرکاتی که علیه نظام جمهوری اسلامی صورت گرفته و میگیرد، سفارت ایالات متحده امریکاست؛ در واقع آنجا چیزی جز یک مرکز جاسوسی و توطئهگری نبود، از سوی دیگر خاطره کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که منجر به تحکیم سلطه آمریکا بر ایران به مدت 25 سال شد، در حافظه تاریخی مردم ایران هنوز، تازگی داشت، به همین دلیل، دانشجویان نام و عنوانی لایق برای این محل در نظر گرفتند: «لانه جاسوسی امریکا»؛ باید گفت که سفارت آمریکا در تهران از زمستان ۵۷ تا پائیز ۵۸ به مرکز فرماندهی عملیات جاسوسی و خرابکاری علیه جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده بود.
بعد از این اتفاق آمریکا نیز به اقداماتی مانند قطع ارتباطات سیاسی، بلوکه کردن اموال ملت ایران و حمله نظامی به کشورمان مبادرت کرد که منجر به واقعه صحرای طبس شد.
از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران تا زمان تسخیر سفارت آمریکا در تهران دیپلماتهای آمریکایی مستقر در این سفارتخانه از هیچ تلاشی در جهت مقابله با نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران فروگذار نمیکردند؛ تماس با سرکردگان گروههای ضد انقلاب، حمایت از شبکههای کودتا و براندازی در داخل کشور و تامین مالی گروهکهای تروریستی در غرب و جنوب ایران که به انفجار لولههای نفتی و ایجاد ناامنی و بیثباتی در مناطق کردنشین مشغول بودند، از عملکردهای ماموران سیاسی فعال در ساختمان سفارت امریکا بود؛ این حقایق در اسناد لانه جاسوسی نیز آمده است.
امام در پیامی تسخیر سفارت را انقلاب دوم و بزرگتر از انقلاب اول نامیدند. امام خمینی در بخشی از این پیام عنوان کردند:« ... آن مرکزی هم که جوانهای ما رفتند گرفتند- آن طور که اطلاع دادند- مرکز جاسوسی و مرکز توطئه بوده است. آمریکا توقع دارد که شاه را ببرد به آنجا مشغول توطئه، پایگاهی هم اینجا برای توطئه درست کنند، و جوانهای ما بنشینند و تماشا کنند. باز ریشه های فاسد به فعالیت افتاده بودند که ما هم دخالتی بکنیم و جوانها را بگوییم که شما بیرون بیایید از آنجایی که رفتند. جوانها یک کاری کردند برای اینکه دیدند، آخر ناراحت کردند این جوانها را».
امام خمینی (ره) در سخنانی، از این اقدام حمایت کردند: «شما میبینید که الان مرکز فساد امریکا را جوانها رفتهاند گرفتهاند و امریکائیها را هم که در آنجا بودند، گرفتند و آن لانه فساد را بدست آوردند و امریکا هیچ غلطی نمیتواند بکند و جوانها مطمئن باشند که امریکا هیچ غلطی نمیتواند بکند.»
این واقعه که نمادی از استعمار ستیزی ملت ایران و نفی سلطه قدرت های استکباری بود، و اینگونه نام روز ۱۳ آبان برای همیشه در تاریخ ایران ماندگار شد؛ البته اولین پیام تسخیر لانه جاسوسی، شکست هیمنه و اُبهت ساختگی آمریکا بود، آمریکایی هنوز نپذیرفته است که حقوق اوّلیه ملت ایران را به رسمیت بشناسد. به همین مناسبت چنین روزی در تاریخ کشورمان بنام روز مبارزه با استکبار جهانی نام گرفت.
۱۳ آبان امسال مصادف با بازگشت تحریم های نفتی و بانکی علیه ایران بعد از خروج آمریکا از برجام نیز است. اتفاقاتی که موجب شد برخلاف رویه معمول و همیشگی حتی متحدان اروپایی واشنگتن نیز از قرار گرفتن در کنار آمریکا اجتناب کنند. بدون شک نشان دادن انسجام و همبستگی ملت در امروز می تواند خنثی کننده توطئههای ترامپ و ناامیدی وی در دست یابی به اهدافش باشد به همین دلیل ویژگی ۱۳ آبان امسال مضاعف است، زیرا آمریکاییها و رییس جمهورشان ترامپ احساس کردند که میتوانند با اهرم اقتصادی مسیر سیاسی و انقلابی جمهوری اسلامی را عوض کنند و به همین دلیل نیز آغاز تحریمها را در این روز قرار دادند.