به گزارش تسنیم، روابط میان آمریکا و چین طی چند دهه گذشته فراز و فرودهای زیادی را پشت سر گذاشته است. از زمان جهش اقتصادی و نظامی چین از دهه 70 و 80 میلادی تا به امروز همواره ترکیبی از رقابت- همکاری، تنش و یا تقابل میان این دو ابرقدرت وجود داشته است.

روسای جمهور آمریکا به ویژه به دلیل وزنه سنگین پکن در اقتصاد سیاسی جهان در بیشتر مواقع استراتژی همکاری در عین رقابت را با این غول شرق آسیا ترجیح داده‌اند. اما دونالد ترامپ چهل و پنجمین رئیس جمهور آمریکا از زمانی که قدرت را در اختیار گرفته است استراتژی تقابل و تشدید تنش را در قبال پکن در دستور کار قرار داده است.

ترامپ از اوایل سال 2017 حملات خود را به بهانه‌های مختلف از جمله مسائل اقتصادی و منطقه‌ای مانند کره شمالی علیه چین آغاز کرد و در ژانویه و جولای 2018 علیه برخی کالاهای چینی به ارزش 34 میلیارد دلار تعرفه 25 درصدی وضع کرد.

آمریکا همچنین در ماه آگوست علیه 16 میلیارد و سپس در ماه سپتامبر علیه 200 میلیارد دلار از کالاهای دیگری که از چین وارد می‌کند تعرفه 10 درصدی اعمال کرده است.

دولت چین سریعا آمریکا را به راه اندازی جنگ تجاری و اتخاذ سیاستهای حمایتی که برخلاف قوانین سازمان تجارت جهانی است متهم کرد و رفتار واشنگتن را با اعمال تعرفه بر روی 60 میلیارد دلار از کالاهای صادراتی آمریکا به این کشور پاسخ داد.

تحلیلگران معتقدند که سیاستهای اقتصادی آمریکا علیه چین باعث به راه افتادن یک جنگ تجاری تمام عیار خواهد شد که ترکشهای آن کل اقتصاد جهان و رشد آن را در سالهای آتی تحت تاثیر قرار خواهد داد.

  با این حال ترامپ نه تنها از تهدیدهای خود علیه چین کم نکرد بلکه هفته گذشته تحریمهایی را علیه بخش توسعه تجهیزات نظامی ارتش چین تصویب کرد، اقدامی که با واکنش شدید چینی‌ها مواجه شد. پکن بلافاصه در اعتراض به تحریمهای آمریکا علیه بخش نظامی چین سفیر واشنگتن در این کشور را فراخواند و سپس سفر یک هیات ارشد نظامی به آمریکا را لغو کرد.

 ترامپ پیش از این نیز در مواردی وارد چالش امنیتی با چین شده بود. برگزاری رزمایش نظامی مشترک با ژاپن در دریای چین جنوبی و همچنین گفتگوی تلفنی با رئیس جمهور تایوان از همین موارد بود.

گفتگوی تلفنی یک رئیس جمهور آمریکا با رئیس جمهور تایوان از زمان جیمی کارتر رئیس جمهور اسبق آمریکا بی سابقه بوده است و با اعتراض شدید چیینیها مواجه شد؛ چرا که اصل پذیرش چین واحد از سوی آمریکا را زیر سوال می‌برد.

ترامپ احتمالا به خوبی می‌داند که چینیها نسبت به توسعه توان نظامی خود و همچنین مساله تایوان و دریای چین جنوبی بسیار حساس هستند. در واقع اینطور می‌توان گفت که حکومت چین شاید در برابر مسائل اقتصادی وارد تقابل مستقیم نشود و سیاست مماشات را در برابر ترامپ در پیش بگیرد اما در زمینه مسائل دفاعی و امنیتی به هیچ وجه کوتاه نخواهند آمد چرا که یکی از ستونهای رشد اقتصادی افسارگسیخته پکن طی چند دهه گذشته توان بالای نظامی این کشور بوده است.

دلایل افزایش فشارهای واشنگتن علیه پکن

همانطور که خود ترامپ در توئیترش بارها اذعان کرده است، یکی از عوامل اصلی برای هرگونه حل و فصل بحران میان آمریکا و کره شمالی نقش چین است. در همین راستا ترامپ در دیدار با شی جینپینگ رئیس جمهور چین از وی خواسته بود که در حل مساله اتمی شبه جزیره کره به آمریکا کمک کند و پیونگ یانگ را به پای میز مذاکره بیاورد. کیم جونگ اون در ماه مارس به پکن سفر کرد و بعد از دیدار با رئیس جمهوری چین از آمادگی خود برای خلع سلاح اتمی خبر داد و مقدمات دیدار تاریخی وی با ترامپ در سنگاپور فراهم شد.

با این حال روند مذاکرات میان آمریکا و کره شمالی پس از دیدار میان رهبران دو کشور به خوبی پیش نرفت و خیلی سریع به سردی گرایید. ترامپ بلافاصله انگشت اتهام را به سمت چین نشانه رفت و مدعی شد که پکن مانند قبل به روند مذاکرات کره شمالی کمک نمی‌کند و در حال سنگ اندازی در این مسیر است، اظهاراتی که البته از سوی مقامات چینی رد شد.

از نظر تحلیلگران سیاست بین الملل، ترامپ در عرصه سیاست خارجی تا کنون دستاورد چشمگیری نداشته است. به همین جهت مذاکرات با کره شمالی و در نهایت خلع سلاح اتمی این کشور را یک فرصت بی نظیر برای نمایشگاه دستاوردهای خود تلقی می‌کند و در این مسیر به کمک و یاری چین نیاز دارد. کاخ سفید احتمالا به دنبال این موضوع است تا با تنگ تر کردن حلقه محاصره چین و گسترده تر کردن حوزه های فشار علیه این کشور پکن را وادار کند به کره شمالی در زمینه خلع سلاح اتمی فشار بیاورد تا بتواند پرونده کره شمالی را که با سروصدای تبلیغاتی زیاد به راه انداخته است به سرانجام برساند.

یکی دیگر از دلایل تشدید فشارهای ترامپ علیه چین وعده های انتخاباتی رئیس جمهور آمریکا است. ترامپ قصد دارد با اعمال تعرفه علیه کالاهای چینی به کاهش بیکاری و افزایش میزان صادرات آمریکا کمک کند، هرچند که بسیاری از ناظران اقتصادی معتقدند این سیاست در دراز مدت به ضرر خود آمریکا تمام خواهد شد.   

از دیگر اهداف آمریکا باید به این موضوع اشاره کرد که آمریکا ذاتا با افزایش توان اقتصادی و نظامی چین مشکل دارد و همه دولتهای آمریکا همواره به دنبال این موضوع بوده‌اند که با نفوذ اقتصادی و نظامی چین مقابله کنند و جلوی آن را بگیرند.

دلیل چهارم نیز شخصیت ماجراجویانه و نامتعادل ترامپ و میل وافر او به ایجاد تنش و بحران است. رئیس جمهور آمریکا طی دو سال گذشته با تمام دنیا خود را درگیر کرده است. ترامپ حتی به متحدان سنتی آمریکا نیز رحم نکرده است و بر سر مسائلی نظیر ناتو و تعرفه‌های اقتصادی با کشورهای اروپایی و کانادا وارد تنش شده است.

عواقب تنش آمریکا علیه چین

افزایش فشارهای آمریکا علیه چین در وهله اول باعث افزایش تنشها در شبه جزیره و منطقه شرق آسیا خواهد شد. بسیار بعید است که چینیها به باج خواهیهای آمریکا پاسخ مثبت دهند و ضمن عقب نشینی از مواضع خود، کره شمالی را قربانی زیاده خواهیهای ایالات متحده کنند. از این رو باید به مشکلات فعلی آمریکا برای خلع سلاح اتمی در شبه جزیره کره، مشکل چین را نیز اضافه کرد.

از سوی دیگر هرچقدر فضای تقابلی آمریکا علیه کشورهای دیگر بیشتر شود محورهای ضد آمریکایی که در سطح منطقه‌ای و بین المللی علیه این کشور وجود دارد تقویت خواهد شد. به عنوان مثال خروج آمریکا از برجام باعث تقویت روابط میان چین، ایران و روسیه شده است. تصمیم ترامپ برای خروج از توافق هسته ای حتی کشورهای اروپایی را نیز از آمریکا دور کرده تا جایی که فرانسه، انگلیس و آلمان به درخواست این کشور برای همراهی با تحریمهای واشنگتن علیه ایران پاسخ منفی داده‌اند. سیاستهای تقابلی واشنگتن علیه ترکیه باعث نزدیکتر شدن آنکارا به ایران و روسیه در زمینه بحران سوریه شده است. همچنین سیاستهای ترامپ در قبال اروپا باعث شکل گیری موجی از نارضایتی در میان سران فرانسه، آلمان و انگلیس شده است و کشورهای اروپایی را مجاب کرده است که فارغ از اتحادهایی نظیر ناتو به فکر یک نیروی مستقل از آمریکا برای دفاع از منافع خود بیفتند.

ترامپ قصد دارد با سیاست بحران آفرینیهای مکرر و گروکشی در مسائل بین‌المللی اهداف خود را در عرصه سیاست خارجی پیش ببرد، اما بعید است قدرتهای بزرگی نظیر چین، ترکیه، اتحادیه اروپا و ایران به راحتی در برابر این استراتژی نخ نما شده سر تعظیم فرود بیاورند.