«جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا قرار است با سران کشورهای تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان و ازبکستان در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک که در روزهای آتی برگزار می‌شود، دیدار و گفت‌وگو داشته باشد.
«حسن بهشتی پور» در گفت‌وگو با ایسنا در تحلیل خود از نشست بایدن با سران پنج کشور آسیای مرکزی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل اظهار داشت: باید به این نکته توجه داشت حتی اگر جنگ روسیه و اوکراین نبود، باز هم آمریکا منطقه آسیای مرکزی را بعد از فروپاشی شوروی با عنوان یکی از اولویت های سیاست خارجی خود قرار می داد.
وی تصریح کرد: دو عامل اهمیت آسیای مرکزی را برای آمریکا بیشتر از گذشته کرده اولا قدرت گرفتن چین است که رقیب جدی آینده ایالات متحده محسوب می شود. از سوی دیگر آسیای مرکزی مرزهای مشترکی با چین دارد و این مساله برای آمریکا بسیار مهم است از این جهت که در این منطقه حضور جدی و فضای رقابت گونه‌ای با چین داشته باشد.
شبکه خبری راشاتودی در گزارشی نوشت که این دیدار بین بایدن و سران این پنج کشور در حالی صورت می‌گیرد که یک اندیشکده حامی ناتو این نشست را فرصتی برای بایدن به منظور مقابله با تهدید چین و روسیه در منطقه آسیای میانه توصیف کرده و کاخ سفید نیز تاکید دارد که این نشست علیه هیچ کشوری نیست.
اندیشکده موسوم به «شورای آتلانتیک» این نشست را یک آغاز برای بایدن به منظور فشار بر این پنج کشور با هدف اجرای تحریم‌های سازمان ملل علیه روسیه و پیشنهاد کمک مالی برای سیاستمداران حامی غرب و نهادهای مردمی در منطقه می‌داند.
خروج نظامیان آمریکایی از پایگاه «ماناس»
بهشتی پور در ادامه خاطرنشان کرد: چینی‌ها در آسیای مرکزی حضور گسترده‌ای دارند به خصوص در قزاقستان به دلیل منابع نفتی و ازبکستان و تاجیکستان هم که دارای شرایط مخصوص به خود هستند. بنابراین یک بخش قضیه رقابت آمریکا با چین است و جنبه دیگر حمله روسیه به اوکراین و موضعی که کشورهای آسیای مرکزی اتخاذ کردند.
وی ادامه داد: اکثر کشورهای آسیای مرکزی موضع بی‌طرفی گرفتند و این موضوع خیلی مهمی است به‌طوری که قزاقستان صراحتا مواضع خود را اعلام کرد و توکایف رئیس‌جمهور این کشور در اجلاسی که در سن‌پترزبورگ برگزار شد و پوتین نیز حضور داشت به صراحت گفت در مورد جنگ روسیه و اوکراین موضع ما بی طرفی است و این مساله خیلی مهمی است.
این کارشناس مسائل اوراسیا در ادامه اظهار داشت: با توجه به تداوم جنگ روسیه و اوکراین، آمریکا نیز از این فضای بی‌طرفی استفاده کرد. البته آمریکا بعد از ۱۱ سپتامبر با تایید روس‌ها ۲ پایگاه نظامی در ازبکستان و قرقیزستان را تعطیل کردند. در نتیجه دومین هدف آمریکا در شرایط فعلی افزایش حضور و گسترش نفوذ در آسیای مرکزی است تا فشار بیشتری را به روس‌ها از طریق حیاط خلوت آن‌ها اعمال کند.
بهشتی پور همچنین بیان کرد: نکته دیگر توجه آمریکا به حضور در آسیای مرکزی اخیرا با برقراری ارتباط با ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان بعد از خروج آمریکا از افغانستان بیشتر شده است، در واقع آمریکایی‌ها این منطقه را به عنوان پایگاهی جدید دیده‌اند تا بتوانند تحولات این منطقه و همچنین افغانستان را در نظر داشته باشند، ازبکستان و تاجیکستان از جمله کشورهایی هستند که مرز مشترکی با افغانستان دارند.
وی یادآور شد: پیش از این نیز مقامات آمریکا و این پنج کشور آسیای مرکزی در سطح معاونان و وزرای خارجه نشست هایی داشته‌اند اما به نظر می رسد نتیجه و خروجی این دیدار ها در سطح سران این کشورها با شخص بایدن مشخص خواهد شد.
نشست مشترک وزیر خارجه آمریکا با همتایان خود از آسیای میانه
نمایندگان این پنج کشور آسیای میانه از ۲۰۱۵ با همتایان آمریکایی خود دیدار کرده‌اند اما نشست نیویورک نخستین باری است که سران این کشورها با هم در یک زمان حضور دارند و برای همین این فرصتی برای بایدن است تا با همگی آن‌ها دیدار داشته باشد.
«جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی کاخ سفید گفته که این گروه درباره مسائل مختلفی مانند امنیت منطقه‌ای، تجارت و ارتباطات و همچنین تغییرات آب و هوایی و اصلاحات در جریان برای بهبود حکمرانی و اجرای قانون صحبت می‌کنند.
سالیوان همچنین گفت: این نشست علیه هیچ کشوری نیست. این یک دستورکار مثبت است که ما می‌خواهیم از طریق این پنج کشور روی آن کار کنیم.
قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان اعضای کشورهای همسود، بلوک اوراسیایی جمهوری‌های شوروی سابق هستند.
در ضمن، قزاقستان به همراه قرقیزستان و ازبکستان اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی هستند که یک ائتلاف نظامی تحت رهبری روسیه محسوب می‌شود.
