حسین زاده علی_گروه تعاملی
در این سال ها که اقتصاد ایران درگیر پدیده دلارزدگی شده است و از افزایش دلارهای خانگی سخن می رود یکی از موضوعاتی که در مجادلات کارشناسان اقتصادی به صورتی شبه معمایی درآمده و محل اختلاف شده این است که دلیل این امر و تورم ناشی از آن، رفتار مردم است یا تصمیمات کلان اقتصادی حکمرانان؟!
آیا مردم با خرید و انباشت دلار به کمبود آن دامن می زنند و باعث گرانی و تورم ناشی از آن می شوند یا این تصمیمات اقتصادی مسئولان است که باعث می شود مردم برای حفظ قدرت اقتصادی خود به خرید و ذخیره کردن دلار روی آورند؟
طبیعی است پاسخی که به این پرسش داده می شود نقش تعیین کننده در راه حل های ارائه شده برای رفع مشکل تقاضای سیری ناپذیر دلار دارد.
براساس اظهارات رئیس کل بانک مرکزی سرقت مشهور از بانک ملی شعبه انقلاب ، این برآورد نمونه ای را به دست داده است که چیزی حدود ۱۶ میلیارد دلار در دست مردم است که با یک ضرب ساده در مبلغ ۴۱هزار تومان معادل بیش از ۶۵۰ هزار تومان می شود که عدد شگفت انگیزی است.
چنانکه گفته شد در توضیح دلیل این امر برخی به رفتار اقتصادی مردم اشاره و از آن انتقاد می کنند و برخی دیگر به تصمیمات اقتصادی حاکمیت. در ظاهر امر نیز ، بر اساس یک نگاه انتزاعی و مبتنی بر آموخته های نظری اقتصادی، هر دو این دیدگاه ها بهره ای از حقیقت دارند و مشکل بتوان انگشت اتهام را به یک طرف نشانه گرفت. اما اگر در توضیح دلیل این امر به جای مراجعه به کتاب ها و نظریه های اقتصادی ( که هر دو طرف این معادله را تایید می کند) به تاریخ و واقعیت مراجعه کنیم راه بیرون رفتن از این بن بست بهتر پیدا می شود.
کافی است مقایسه ای بین رفتار مردم در دهه ۹۰ با دهه های پیشین صورت بدهیم و ببینیم در تمام سال های پیش از دهه ۹۰ آیا پدیده خرید و فروش دلار یا دلارهای خانگی از گستردگی امروز برخوردار بوده یا فقط بخش خاصی از جامعه مشغول به این کار بوده و حتی تعبیر «دلار فروشی» از بار منفی هم در میان عموم مردم برخوردار بوده است؟!
اگر این مقایسه نشان دهد پدیده دلارزدگی و دلارخانگی در دهه های گذشته به وسعت امروز وجود نداشته پس باید عامل دیگری باعث روی آوردن مردم به دلار باشد.
حتی اگر این مقایسه نشان دهد درگذشته نیز این پدیده در میان مردم به میزان زیادی رایج بوده باز باید پرسید چرا در آن زمان آثار منفی و ویرانگر بی سابقه ای که امروزه در نتیجه آن شاهدش هستیم وجود نداشت؟!
البته متقابلا ممکن است برخی با استناد به اظهارات مسوولان اقتصادی بگویند آن عامل کذایی بیرونی که به منزله یک واقعیت گریزناپذیر باعث روی آوردن مردم به ذخیره کردن دلار شده است یعنی « کمبود دلار» ، واقعیت ندارد چرا که مسوولان دایم از وجود کافی ذخایر ارزی خبر می دهند و این میل سیری ناپذیر مردم است که هر میزان دلار تزریقی به بازار را (که یقینا نامحدود نیست) می بلعد.
اما حتی اگر روایت مسوولان را از میزان کافی دلار بپذیریم باید بپرسیم پس تعبیر « گشایش های ارزی» چیست که از زبان همین مسئولان به هنگام اعلام اخبار مربوط به آزادشدن دارایی های ایران استفاده می شود؟!
تعبیر «گشایش» نشاندهنده یک انسداد یا دستکم محدودیت ارزی است که حالا قرار است رفع شود.
