همشهری آنلاین نوشت: چگونگی توزیع عادلانه واکسن آنفلوآنزا و جلوگیری از ورود آن به بازار سیاه، چالش جدیدی برای نظام سلامت به شمار می‌رود. با اینکه پیش از این سخنگوی وزارت بهداشت و معاونان سازمان غذا و دارو درباره اولویت‌بندی توزیع این واکسن توضیح داده‌اند اما هنوز مشخص نیست افراد از کدام مرجع می‌توانند واکسن را تهیه کنند و آیا متقاضیان تامین می‌شوند یا خیر؟
متخصصان حوزه دارو و درمان پیشنهادهایی داده‌اند تا واکسن به‌دست افرادی برسد که در اولویت قرار دارند. آنها بر نظارت جدی بر توزیع واکسن برای جلوگیری از ورود به بازار سیاه و رسیدن به‌دست مافیای دارو و همچنین شفاف‌سازی اطلاعات مربوط به آن و اعلام موجودی داروخانه‌ها تأکید می‌کنند.
پیش از این سازمان غذا و دارو اعلام کرده بود ۲.۵ میلیون دوز واکسن در اختیار معاونت بهداشت وزارت بهداشت قرار می‌گیرد تا به‌صورت رایگان در میان گروه خاص توزیع شود. این گروه خاص، مادران باردار، سالمندان، زندانیان، کادر درمان، مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای و خاص و همچنین نیروهای مسلح‌اند. براساس اعلام قبلی این سازمان، توزیع دارو تنها با کد ملی انجام می‌شود و هر نفر تنها می‌تواند یک واکسن دریافت کند.
به گفته سخنگوی وزارت بهداشت، افراد گروه‌های خاص می‌توانند این واکسن را از مراکز بهداشت دریافت کنند و ۴.۵میلیون نفر از افراد بالای ۶۵سال هم از داروخانه باید تهیه کنند. قیمت هر واکسن ۴۲هزارو۵۰۰تومان اعلام شده است.
با اینکه وزارت بهداشت میزان دوز توزیعی واکسن و اولویت دریافت‌کنندگان واکسن را اعلام کرده اما فعالان حوزه دارو می‌گویند هنوز هیچ سامانه‌ای برای ثبت کدملی برای آنها در نظر گرفته نشده و آنها حتی نمی‌دانند که واکسن به داروخانه‌های بخش خصوصی تعلق می‌گیرد یا خیر.
نکته دیگر اینجاست که تنها داروخانه‌های مرجع که سهمیه دارو دارند و معمولا انواع داروهای مهم را در اختیار دارند، سامانه ثبت مشخصات افراد را دارند که این مسئله نشان می‌دهد قرار است واکسن تنها از طریق این داروخانه‌ها توزیع شود؛ یعنی داروخانه‌های دولتی. این در حالی است که علی فاطمی، نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران می‌گوید که این اتفاق منجر به ایجاد صف‌های طولانی در مقابل این مراکز می‌شود و با توجه به شیوع کرونا، با پروتکل‌های بهداشتی مغایرت دارد.
فاطمی می‌گوید: واکسن باید در داروخانه‌های خصوصی هم در دسترس باشد، هرچند که ظاهرا قرار نیست یکباره عرضه شود و به‌تدریج در کشور موجود می‌شود. اما نکته اینجاست که در هر مرحله، باید به‌صورت گردشی در داروخانه‌ها موجود شود. مردم هم تا یک‌ماه فرصت تهیه آن را دارند.
او به پیشنهاد انجمن داروسازان به سازمان غذا و دارو اشاره می‌کند و می‌گوید: باید موجودی واکسن در داروخانه‌ها رسانه‌ای شود تا افراد بدانند از کجا باید تهیه کنند. اولویت با کادر درمان و بیماران خاص است و در مرحله بعد افراد عادی. این موضوع باید در رسانه‌ها به‌طور مرتب مطرح شود تا واکسن به‌دست افرادی که واقعا نیاز دارند برسد. مردم هم عجله نکنند. متأسفانه برخی دوست دارند از همان اول واکسن بخرند. درحالی‌که نگهداری از آن سخت است و باید بلافاصله استفاده شود.
به گفته نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران، ۱۳هزار داروخانه در کشور وجود دارد که بهترین شبکه مویرگی توزیع عادلانه واکسن به تمام کشور است. معاونت غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی با همکاری انجمن داروسازان باید فرمولی برای توزیع عادلانه واکسن تهیه کند.
این داروساز می‌گوید: اظهارنظر مسئولان هم به نگرانی مردم دامن‌زده است؛ سازمان غذا و دارو اعلام می‌کند که مردم نگران نباشند و واکسن به‌اندازه کافی وارد شده اما وزیر بهداشت می‌گوید که مسیر انتقال پول برای خرید واکسن قفل شده است.
مافیای دارو دندان تیز کرده
ماجرا اما به توزیع منطقی دارو محدود نمی‌شود. مافیای دارو، دندانش را برای شروع توزیع واکسن تیز کرده تا آن‌را در بازار سیاه و حتی کشورهای همسایه که واکسن به چندین برابر قیمت در ایران فروخته می‌شود، بفروشند.
عباس آقازاده که رئیس مجمع سازمان نظام پزشکی است، مخالف اختصاص واکسن به سازمان‌ها و ارگان‌های خاص است.
او می‌گوید: وقتی برای نهادهای خاص سهمیه واکسن در نظر گرفته می‌شود، باتوجه به امنیتی بودن اطلاعات آنها، بعدا مشخص نمی‌شود چه کسانی تزریق کرده‌اند و چه کسانی تزریق نکرده‌اند. درحالی‌که باید ارزیابی دقیقی صورت گیرد. ساختار سنی و میزان جمعیتی که باید این واکسن را تزریق کنند، باید تهیه شود.
انتقاد دیگر این مسئول در سازمان نظام پزشکی بر قیمت واکسن است. او می‌گوید واکسن ۶ دلار است و با ارز۴۲۰۰ تومانی، ۴۲هزار تومان نباید فروخته شود. باید مشخص شود که تفاوت این قیمت را چه کسانی دریافت می‌کنند. قیمت واکسن در کشورهای همسایه خیلی بیشتر از ایران است. بنابراین زمانی که وارد بازار می‌شود، به‌شدت این پتانسیل را دارد که به کشورهای همسایه قاچاق شود.
رئیس مجمع سازمان نظام پزشکی می‌افزاید: معمولا هم در روند قاچاق، زنجیره سرد نگهداری از دارو رعایت نمی‌شود و معمولا با قاطر و روش‌های نامناسب حمل می‌شود. در کنار همه اینها، مافیای دارو در ایران منتظر است تا از شرایط بهره‌برداری کند و به‌دلیل فعالیت این مافیا، بخش زیادی از این واکسن می‌تواند قاچاق شود و آنها برای توزیع دندان تیز کرده‌اند. بنابراین مسئولان باید نظارت‌های بسیار جدی در این زمینه داشته باشند.
آقازاده می‌گوید: امسال ۷ برابر هرسال واکسن وارد می‌شود و نباید اجازه داد واکسن سر از عراق و پاکستان در بیاورد.» او به وضعیت واکسن‌های تقلبی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: تنها واکسن‌هایی که بارکد وزارت بهداشت دارند باید مورد استفاده قرار گیرند. به‌گفته او، این واکسن در داروخانه‌های مرجع که سامانه ثبت اطلاعات دارند موجود می‌شود و افراد با مراجعه به آنها می‌توانند واکسن را تهیه کنند.
۱۰ پیشنهاد برای توزیع درست واکسن
اما برای توزیع درست و عادلانه واکسن آنفلوآنزا ۱۰ پیشنهاد وجود دارد که می‌تواند مورد توجه مسئولان قرار گیرد.
- برای جلوگیری از ورود واکسن آنفلوآنزا به بازار سیاه باید نظارت جدی وجود داشته باشد
- نباید برای ارگان‌ها و سازمان‌های خاص، سهمیه جداگانه‌ای درنظر گرفته شود
- باید کد ملی خریداران واکسن در سامانه داروخانه‌ها ثبت شود؛ سهم هر نفر یک واکسن باشد
- توزیع واکسن در داروخانه‌ها نباید به‌صورت سهمیه‌ای باشد و تمام داروخانه‌ها از میزان مناسبی از این واکسن برخوردار شوند
- توزیع واکسن باید از طریق شبکه ارجاع و خانه‌های بهداشت صورت گیرد؛ مناطق حاشیه‌ای و محروم در این توزیع‌ها نباید فراموش شوند
- توزیع واکسن تنها محدود به داروخانه‌های دولتی نباشد؛ واکسن باید در اختیار تمام داروخانه‌ها قرار گیرد؛ محدودیت توزیع واکسن در داروخانه‌های دولتی می‌تواند منجر به ازدحام جمعیت شود
- اطلاعات و موجودی مربوط به دسترسی داروخانه‌ها به واکسن در اختیار رسانه‌ها قرار گیرد
- کادر درمان در اولویت توزیع قرار گیرند؛ در مرحله بعد بیماران خاص و سپس مردم عادی
- معاونت غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی با همکاری انجمن داروسازان، فرمولی برای توزیع عادلانه واکسن تهیه کنند
- اطلاعات ارائه شده درباره واکسن از سوی مسئولان شفاف باشد
مسئولان شیوه‌نامه شناسایی افراد پرخطر را آماده کنند
با نزدیک شدن به زمان توزیع واکسن و آغاز پاییز، ستاد مرکزی مدیریت بحران سازمان نظام پزشکی، بیانیه‌ای منتشر و در آن بر مدیریت نحوه توزیع واکسن و نظارت بر دسترسی افراد در گروه‌های پرخطر تأکید کرد: «مسئولان بهداشتی کشور باید شیوه‌نامه تقسیم‌بندی جمعیت و شناسایی افراد پرخطر را بسیار سریع آماده کنند تا از هرج و مرج، ایجاد بازار سیاه، رشد پدیده قاچاق و برخوردار نشدن افرادی که واقعا به واکسن نیاز داشته‌اند جلوگیری شود.»
در بخش دیگری از این بیانیه، همچنین عنوان شده تا بازگشایی مدارس، دانشگاه‌ها، پادگان‌ها و... با احتیاط کامل و پس از بررسی تمام جوانب و وضعیت همه‌گیری ویروسی در هر منطقه، کمک گرفتن از نظرات کارشناسی مسئولان و فعالان بهداشتی و درمانی کشور انجام شود.
