یک مطالعه بزرگ سوئدی، خطر ابتلا به زوال عقل کمتری را در میان افراد میانسال و مسن که مقادیر بیشتری پنیر و خامه پرچرب مصرف می‌کردند، گزارش کرد. این یافته‌ها ممکن است خبر خوشایندی به نظر برسند، اما نیاز به تفسیر دقیق دارند.

این مطالعه ۲۷۶۷۰ شرکت‌کننده را به مدت ۲۵ سال پیگیری کرد که در طی آن ۳۲۰۸ نفر به زوال عقل مبتلا شدند. در میان افرادی که خطر ژنتیکی شناخته‌شده‌ای برای بیماری آلزایمر نداشتند، خوردن بیش از ۵۰ گرم پنیر پرچرب در روز با ۱۳ تا ۱۷ درصد کاهش خطر ابتلا به آلزایمر همراه بود. چنین کاهشی در میان افرادی که عوامل خطر ژنتیکی این بیماری را داشتند، مشاهده نشد. مصرف بیش از ۲۰ گرم خامه پرچرب در روز با کاهش کلی ۱۶ تا ۲۴ درصدی خطر ابتلا به زوال عقل مرتبط بود. هیچ ارتباطی بین شیر کم‌چرب یا پرچرب، شیر تخمیر شده یا تخمیر نشده یا خامه کم‌چرب یافت نشد.

این یافته‌ها با توجه به توصیه‌های طولانی مدت بهداشت عمومی برای انتخاب لبنیات کم‌چرب برای کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی قابل توجه هستند. این موضوع مهم است زیرا بیماری قلبی و زوال عقل دارای عوامل خطر بسیاری از جمله فشار خون بالا، دیابت و چاقی هستند. وقتی شواهد حاصل از مطالعات قبلی ترکیب می‌شوند، تجزیه و تحلیل‌ها نشان می‌دهد که مصرف پنیر نیز ممکن است با کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی مرتبط باشد و لبنیات پرچرب لزوماً خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش نمی‌دهد.

چندین مطالعه دیگر بررسی کرده‌اند که آیا الگوهای مشابهی در مورد سلامت مغز نیز صدق می‌کند یا خیر، اما نتایج متفاوت است. شواهد کلی نشان می‌دهد که مطالعات انجام شده در جمعیت‌های آسیایی، بیشتر احتمال دارد که فواید مصرف لبنیات را برای سلامت شناختی گزارش کنند، در حالی که بسیاری از مطالعات اروپایی این کار را نمی‌کنند. یک توضیح احتمالی این است که میانگین مصرف لبنیات در کشورهای آسیایی بسیار کمتر است، به این معنی که مصرف متعادل ممکن است اثرات متفاوتی نسبت به مصرف بیشتر داشته باشد.

به عنوان مثال، یک مطالعه ژاپنی کاهش خطر زوال عقل را در بین افرادی که پنیر می‌خوردند گزارش کرد، اما میزان کلی مصرف بسیار پایین بود و این تحقیق توسط یک تولیدکننده پنیر حمایت مالی شده بود. در مقابل، یک مطالعه ژاپنی دیگر که با کمک‌های دولتی تأمین مالی شده بود، هیچ اثر محافظتی پنیر را نشان نداد.

برخی از مطالعات طولانی مدت اروپایی نیز فوایدی را گزارش کرده‌اند. در یک مطالعه فنلاندی روی ۲۴۹۷ مرد میانسال که به مدت ۲۲ سال پیگیری شدند، پنیر تنها غذایی بود که با کاهش خطر زوال عقل مرتبط بود و ۲۸ درصد کاهش یافت.

مصرف شیر و گوشت قرمز فرآوری شده با عملکرد ضعیف‌تر در آزمون‌های شناختی مرتبط بود، در حالی که مصرف ماهی با نتایج بهتر همراه بود. یک مطالعه بزرگ در بریتانیا که نزدیک به ۲۵۰،۰۰۰ نفر را بررسی کرد، نشان داد که خوردن ماهی دو تا چهار بار در هفته، میوه روزانه و پنیر یک بار در هفته با کاهش خطر زوال عقل مرتبط است.

با این حال، این مطالعات محدودیت‌های مهمی دارند. آنچه افراد می‌خورند معمولاً توسط خود افراد گزارش می‌شود و تغییرات در حافظه می‌تواند هم بر عادات غذایی و هم بر میزان دقت یادآوری آنچه خورده‌اند تأثیر بگذارد. برای مقابله با این موضوع، محققان سوئدی دو گام اضافی برداشتند.

ابتدا، آنها هر کسی را که در شروع مطالعه از قبل دچار زوال عقل بود، حذف کردند. سپس پس از حذف افرادی که در ده سال اول مطالعه به زوال عقل مبتلا شدند، همان محاسبات را تکرار کردند.

این به معنای شروع مجدد مطالعه یا جذب شرکت‌کنندگان جدید نبود. این به سادگی به معنای بررسی مجدد نتایج با استفاده از گروه کوچک‌تری از افرادی بود که مدت طولانی‌تری بدون زوال عقل باقی مانده بودند.

دلیل انجام این کار این است که مراحل اولیه زوال عقل می‌تواند مدت‌ها قبل از تشخیص، رفتار را به طور نامحسوسی تغییر دهد. افراد ممکن است متفاوت غذا بخورند، اشتهای خود را از دست بدهند یا در به خاطر آوردن رژیم غذایی معمول خود مشکل داشته باشند.

محققان با تمرکز بر شرکت‌کنندگانی که سال‌ها از نظر شناختی سالم مانده بودند، احتمال تأثیر این تغییرات اولیه بر نتایج را کاهش دادند.

سوال مهم دیگر این است که آیا جایگزینی نقشی داشته است یا خیر. برخی از مزایای ظاهری ممکن است نشان‌دهنده جایگزینی گوشت قرمز یا فرآوری شده با پنیر یا خامه باشد، نه تأثیر خود لبنیات.

مطالعه سوئدی در تأیید این ایده، هیچ ارتباطی بین لبنیات پرچرب و خطر زوال عقل در بین شرکت‌کنندگانی که رژیم غذایی آنها در طول پنج سال ثابت مانده بود، پیدا نکرد.

مهمتر از همه، غذاها نباید به صورت جداگانه در نظر گرفته شوند. الگوهای غذایی بیشتر از مواد تشکیل دهنده جداگانه اهمیت دارند. رژیم‌های غذایی مانند رژیم غذایی مدیترانه‌ای که به طور مداوم با خطرات کمتر زوال عقل و بیماری قلبی مرتبط است، شامل پنیر در کنار سبزیجات، ماهی، غلات کامل و میوه می‌شود.

در مطالعه سوئدی، افرادی که پنیر و خامه پرچرب بیشتری مصرف می‌کردند، تحصیلات بیشتری نیز داشتند، احتمال اضافه وزن کمتری داشتند و میزان ابتلا به بیماری‌های مرتبط با زوال عقل، از جمله بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا و دیابت در آنها کمتر بود. همه این عوامل به طور مستقل خطر زوال عقل را کاهش می‌دهند.

این نشان می‌دهد که مصرف بیشتر پنیر در سبک زندگی کلی سالم‌تر رخ می‌دهد، نه در کنار مصرف کالری اضافی یا سلامت متابولیک ضعیف.

به طور کلی، شواهد از این ایده که لبنیات پرچرب باعث زوال عقل می‌شود یا اینکه محصولات لبنی تخمیر شده به طور قابل اعتمادی از آن محافظت می‌کنند، پشتیبانی نمی‌کند.

پنیر پرچرب حاوی چندین ماده مغذی مرتبط با سلامت مغز، از جمله ویتامین‌های محلول در چربی A، D و K2 و همچنین ویتامین B12، فولات، ید، روی و سلنیوم است. این مواد مغذی در عملکرد عصبی نقش دارند و ممکن است به حمایت از سلامت شناختی کمک کنند.

با این اوصاف، داده‌ها خوردن مقادیر زیادی پنیر یا خامه را به عنوان غذاهای محافظ در برابر زوال عقل یا بیماری قلبی توجیه نمی‌کنند. ثابت‌ترین پیام همچنان این است که رژیم‌های غذایی متعادل، میانه‌روی و سبک زندگی کلی از همه چیز مهمتر هستند.

ایف هوگرورست، استاد روانشناسی زیستی، دانشگاه لافبورو