روزنامه فرهیختگان در گفت‌وگویی  موضوع جشن‌های عید غدیر و  برخی انتقادها که به این سلسله جشن‌ها  را با ناصر ایمانی، تحلیلگر مسائل سیاسی، در میان گذاشته است . او عمده این انتقادها را ناشی از نگاه‌های سیاسی افراد می‌داند و معتقد است این اتهام که این جشن‌ها جهت بهره‌برداری سیاسی طراحی شده‌اند به سنتی‌ترین مناسک‌های مذهبی نیز وارد می‌شوند و مختص جشن‌های متاخر نیست. او همچنین برگزاری این جشن‌ها را باعث زدودن اتهام توجه صرف به غم و اندوه از مذهب تشیع می‌داند و با توجه به نیاز امروز جامعه به شادی، امیدوار است شاهد گسترش حرکت‌های اینچنینی باشیم. مشروح  این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید. 

روز جمعه جشن‌های گسترده‌ای در سراسر کشور به مناسبت عید غدیر خم برگزار شد. به‌نظر شما این اجتماعات چه پیام‌های سیاسی و اجتماعی در شرایط فعلی جامعه دارند؟

امروز جامعه به‌دلیل تنش‌هایی که سال قبل به‌وجود آمد در شرایط افسردگی و خمودگی به سر می‌برد؛ هم به‌دلیل شرایط اقتصادی و هم به‌دلیل شرایط اجتماعی و سیاسی. در چنین شرایطی هر حرکتی که منجر به ایجاد شادی در میان مردم شود، یک قدم مثبت ارزیابی می‌شود، البته کافی نیست ولی گام مثبتی برای خارج کردن مردم از این شرایط به‌حساب می‌آید. از این جهت برگزاری جشن‌های گسترده در روز عید غدیر حرکت بسیار پسندیده‌ای بود. از طرف دیگر ما امروز احتیاج به وحدت میان مردم داریم. البته این نیاز همیشه وجود داشته اما امروز بیش از هر زمان دیگری به آن محتاجیم. یکی از مظاهر این وحدت حضور مردم درکنار همدیگر در خیابان‌ها برای شرکت در مراسم‌ مختلف ملی و مذهبی است. از این منظر جشن روز عید غدیر حرکت بسیار مفیدی بود که مردم بتوانند درکنار هم یکدیگر را ببیند و احساس نکنند که از هم فاصله گرفته‌اند. البته منظور این نیست که مراسم دیروز بدون نقص بوده اما از جهاتی که عرض شد مجموعا حرکت بسیار مثبتی بود. 

برخی ادعا می‌کنند برگزاری چنین مراسم‌ و جشن‌هایی که قدمت زیادی ندارند، ارتباطی با مناسک دینی ندارند و حتی برخی ادعا می‌کنند این نوع از مراسم‌ جهت بهره‌برداری سیاسی توسط نظام ابداع شده‌اند. نظر شما درباره این تحلیل چیست؟

من با این زاویه دید موافق نیستم. افرادی در جامعه ما هستند که حتی درمورد سنتی‌ترین مراسم‌ مذهبی‌مان، مانند عزاداری‌های تاسوعا و عاشورا همچنین نظراتی دارند. برخی حتی معتقدند حکومت از مراسم عزاداری محرم در جهت منافع خودش سوءاستفاده می‌کند. این مراسم که دیگر نوظهور نیستند، بلکه قدمتی هزارساله در میان شیعیان دارند، پس نمی‌توان گفت مساله این افراد صرفا مراسم‌ نوظهور اینچنینی است، بلکه مساله فراتر از این حرف‌هاست. انتهای دیدگاه این افراد به افتراق بین مذهب و حکومت می‌رسد و رگه‌هایی از سکولاریسم در این دیدگاه به چشم می‌خورد اما درمورد مراسم‌ نوظهوری که گفته شد، نکته قابل‌توجه دیگری نیز وجود دارد.

ایرادی که همواره درطول‌ قرن‌های گذشته به شیعیان وارد می‌شد، این بود که تشیع مذهب غم و اندوه است و شیعیان تنها در جایی بروز و ظهور دارند که غم و عزاداری وجود دارد. استناد این ادعاها به مراسم عزاداری متنوع و گسترده شیعیان بود. به همین ترتیب همواره ادعا می‌شد که شیعیان به‌طورکلی شادی ندارند یا حداقل شادی‌های بسیار محدودی دارند. تا پیش از این مراسم، تنها مراسم مذهبی سنتی‌ گسترده‌ای که شادی در آن وجود داشت مراسم نیمه‌ شعبان بود که باز هم حضور مردم در این جشن‌ها گسترده نبود.

توجه داشته باشید که به‌صورت کلی درمورد چند قرن گذشته تا امروز صحبت می‌کنیم؛ نه صرفا سال‌های اخیر. نکته حائز اهمیت این مراسم جدید این است که مانند مراسم تاسوعا و عاشورا که در خیابان برگزار می‌شوند، جشن و شادی مربوط به مناسبت‌های مذهبی را به داخل خیابان‌ها می‌آورند. این اتفاق باعث می‌شود شیعه دیگر در بخشی از افکار عمومی به‌عنوان مذهب اندوه شناخته نشود و نشان داده شود که شادی هم در مذهب تشیع نقش پررنگی دارد. برخی جامعه‌شناسان اساسا معتقدند که مقوله دین به‌طورکلی با خنده و شادی مردم میانه خوبی ندارد؛ برگزاری این مراسم به زدودن چنین مسائلی از افکار بخشی از مردم کمک شایانی می‌کند.

گسترش بیش از پیش این اتفاقات در همه نقاط کشور بسیار مفید است و می‌تواند اثرات بسیار خوبی در زمینه‌هایی که گفته شد، داشته باشد. اما به‌هرحال همیشه افرادی هستند که معترضند و عمده این اعتراض‌ها هم به نگاه سیاسی این افراد برمی‌گردد، زیرا عده‌ای به تمام مسائل از بعد سیاسی آن می‌نگرند. البته باز هم تاکید می‌کنم منظور این نیست که این مراسم کاملا بدون نقص برگزار شده‌؛ برخی ایرادات همیشه وجود دارند. در مراسم عزاداری محرم هم همیشه معایبی از جهات مختلف ازجمله نوع برخی عزاداری‌ها و حرف‌هایی که در مراسم زده می‌شوند، وجود داشته است. اما ارزیابی از کلیت این مراسم حتما مثبت است. 

در سال‌های اخیر، خصوصا بعد از وقایع سال گذشته، برخی تلاش داشتند که با پررنگ کردن برخی مظاهری که حاکی از فاصله گرفتن مردم از دین بود، روند دینداری در جامعه ایران را نزولی نشان دهند اما حضور گسترده مردم در این جشن که منحصر به تهران هم نبود، چیزی دیگر را نشان می‌داد. نظر شما در این باره چیست؟

همان‌طور که اشاره کردید علی‌رغم برخی تلاش‌ها و تبلیغات، این مناسبت‌ها به‌خوبی نشان می‌دهند که مردم به معنای دقیق کلمه دیندارند و پیوند‌های خود را با مناسبت‌های دینی حفظ کرده‌اند، حتی اگر بخشی از این شرکت‌کنندگان ایرادهای جدی به خیلی از مسائل سیاسی و اقتصادی کشور داشته باشند -که حتما هم دارند- وقتی پای مناسبت‌های مذهبی به میان می‌آیند به‌خوبی این مسائل را از یکدیگر تفکیک می‌کنند. این به معنای رضایت همه شرکت‌کنندگان از شرایط سیاسی موجود نیست اما بخشی از جامعه که حتی بعضی از روشنفکران ما را نیز شامل می‌شود، مانند عامه مردم توانایی تفکیک این مسائل را از یکدیگر ندارند. حضور مردم در جشن عید غدیر و خنده و شادی آنها به معنای رضایت‌شان از حکومت نیست و اگر هم برخی مسئولان چنین تصوری دارند حتما اشتباه می‌کنند. مردم در راهپیمایی ۲۲ بهمن هم شرکت می‌کنند و درعین‌حال انتقادهایی جدی‌ دارند. اما مردم به‌درستی مسائل مختلف را از هم تفکیک می‌کنند، برای دفاع از اصل نظام در راهپیمایی شرکت می‌کنند اما انتقادهای خود را به شرایط موجود کنار نمی‌گذارند. درمورد جشن غدیر به همین صورت است؛ انتقادها به شرایط موجود باعث نمی‌شود که مردم احترام به امیرالمومنین(ع) را کنار بگذارند.