وضعیت ارتباط صنعت و دانشگاه در کشورهای همسایه چگونه است؟
کشورهای همسایه که اقتصادی تقریباَ نزدیک به ایران دارند، از نظر رتبه شاخص ارتباط دانشگاه با صنعت در وضعیت بسیار بهتری از ما قرار دارند. به نظر نمی‌رسد افزایش فروش نفت و اقتصاد نفتی در ایران دلیل اصلی ارتباط پایین دانشگاه با صنعت و جامعه بوده باشد؛ چراکه عربستان سعودی با وجود فروش نفت بالا وضعیت به مراتب بهتری از ایران داشته است. از طرفی، کشور ما در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌ها از واردات بسیاری از فناوری‌ها محروم بوده و لذا انتظار داخلی‌سازی آن‌ها می‌رفت که یکی از این مسیرها برای داخلی‌سازی، ارتباط صنعت با دانشگاه برای رفع نیازهای فناورانه بوده است. ولی در عمل، عکس آن اتفاق افتاده است. جدول زیر رتبه کشورهای همسایه و ایران در سال ۲۰۱۸ و ۲۰۲۱ ارا نشان می‌دهد.
براساس رتبه‌بندی سازمان مالکیت فکری دنیا، در شاخص ارتباط دانشگاه و صنعت تنها هفت کشور پس از ایران در سال ۲۰۲۱ قرار دارند. کشورهای پس از ایران عبارتند از الساوادور (۱۲۱)، نیجریه (۱۲۲)، بنگلادش (۱۲۳)، پاراگوئه (۱۲۴)، بولیوی (۱۲۵)، آنگولا (۱۲۶) و یمن (۱۲۷).
مشکل از کجاست؟
بررسی‌‌ها نشان می‌دهد دانشگاه‌ها در راستای ارتباط موثرتر با صنعت سعی کرده‌اند در طول چند دهه، زیرساخت‌هایی مثل پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد، شتابدهنده و ادارات ارتباط با صنعت ایجاد کنند و حداقل انتظار می‌رفت رتبه کشور در این شاخص افت نکرده باشد! این پسرفت می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد و بخشی از آن می‌تواند ساختار معیوب علم و فناوری باشد ولی بخش مهم آن، قطعاَ دلایل مدیریتی دارد و انتظار می‌رود تیم تازه‌نفس وزارت محترم علوم، تحقیقات و فناوری روی روش‌های جدید ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه توجه ویژه‌ای داشته باشند و رتبه ایران در این شاخص را بهبود ببخشند.
چه باید کرد؟
برای این امر باید به ایده‌های جدید و مدیریت خلاقانه رو آورد و زمینه‌های لازم برای ارتباط صنعت و دانشگاه را فراهم نمود؛ مانند توسعه شرکت‌های کارگزاری برای تبادل فناوری بین صنعت و دانشگاه و به کارگیری مدیران شاخص صنعت در هیئت امنای دانشگاه‌های دولتی کشور. ایده‌هایی که منتظر حل ابرچالش‌های کشور مانند رفع اقتصاد نفتی نیستند تا به طبع آن ارتباط صنعت و دانشگاه نیز شکل گیرد.
