سودابه شهید ثالث در برنامه‌ای با عنوان «پیشگیری و درمان سرطان‌های زنان در دوران کرونا» که در کلاب هاوس برگزار شد، در خصوص سرطان پستان اظهار کرد: با توجه به اینکه خانم‌ها در کشور ما در سنی درگیر سرطان پستان می‌شوند که یک بانوی فعال از نظر اجتماعی هستند و کارایی بالایی از نظر فعالیت‌های اجتماعی و فردی دارند، درگیر شدن به این بیماری می‌تواند خسارت‌های جبران ناپذیری را به خانواده و محیط‌های کاری مربوط به آنان وارد کند.
این متخصص سرطان‌شناسی اضافه کرد: خوشبختانه با روش‌های درمانی خوب و تحول بزرگی که در درمان بیماری‌ها ایجاد شده، اگر بیماری به هنگام تشخیص داده شود، می‌توان انتظار داشت که همه بیماران درمان شوند. یکی از مهم‌ترین عواملی که باید اطلاع‌رسانی شود، موضوع غربالگری و تشخیص زودرس بیماری سرطان پستان است.
وی تصریح کرد: عوامل ایجاد کننده سرطان پستان متعدد است. ۲ عامل در این زمینه وجود دارد که در اختیار ما نیست؛ مورد اول جنسیت است. سرطان پستان در مردان تقریبا در یک یا ۲ درصد مواقع رخ می‌دهد. در مجموع افزایش سن به طور کلی عامل افزایش‌دهنده ریسک سرطان است؛ به طور مثال در خانم‌های زیر ۳۰ سال چنین موضوعی شایع نیست. اگرچه طی سال‌های اخیر متاسفانه آمار خانم‌های جوان مراجعه‌کننده در سنین ۲۵ تا ۳۰ هم زیاد بوده است.
سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان پستان چقدر موثر است؟
شهید ثالث عنوان کرد: سابقه خانوادگی مثبت نیز در خصوص سرطان پستان یکی از عوامل خطر شناخته شده است. از بین فاکتورهای شناخته شده مؤثر بر افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان، سابقه خانوادگی از مهم‌ترین عوامل محسوب می‌شود. حدود ۵ تا ۱۰ درصد سرطان‌های پستان به دلیل سابقه خانوادگی رخ می‌دهد. به طور کلی تخمین زده می‌شود که ۱۳ تا ۱۶ درصد از زنان مبتلا به سرطان پستان حداقل یکی از بستگان درجه اولشان مثل مادر، خواهر یا دختر دچار سرطان پستان بوده است. خانمی که دارای یک خویشاوند درجه یک زن مبتلا به سرطان پستان است، تقریبا ۲ برابر بیشتر در معرض خطر نسبت به زنی بدون این سابقه خانوادگی است. اگر این فرد بیش از یک نفر از بستگان درجه یک زن با سابقه سرطان پستان داشته باشد، خطر ابتلای او حدود ۲ تا ۴ برابر بیشتر می‌شود.
وی بیان کرد: هورمون‌ها هم به طور عمده‌ای می‌تواند در بروز سرطان پستان نقشی خطرناک را بازی کند در همه این موارد ردپای افزایش استروژن، چه به صورت افزایش استروژن‌های درون‌زا یا مصرف هورمون‌ها که استروژن باشند، مشخص است. اگر سن شروع اولین قاعدگی پایین باشد، می‌تواند این خطر را افزایش دهد. طبق مطالعات انجام شده و در بعضی از منابع به ازای هر سال تاخیر در سن اولین قاعدگی تا حدود ۲۰ درصد کاهش در بروز خطر سرطان پستان تخمین زده شده است. همچنین شروع دیررس یائسگی می‌تواند عاملی در افزایش ریسک سرطان پستان باشد. پس از اینکه شروع یائسگی آغاز شد، یک‌باره خطر یک‌ششم قبل می‌شود که در بعضی موارد توصیه به اقدامات پیشگیرانه و حذف تخمدان‌ها خواهد بود که به هر حال دلایل خاص خود را خواهد داشت زیرا اثرات حذف تخمدان‌ها عوارض دیگری را به دنبال دارد و به این راحتی نمی‌توان چنین توصیه‌ای را به بیماران داد.
شهید ثالث گفت: هورمون‌های جایگزینی که مصرف می‌شود، می‌تواند خطر را افزایش دهد. در گذشته شاید خیلی به راحتی از جایگزینی هورمون بعد از یائسگی استفاده می‌شد اما مطالعات نشان داده که اگر هورمون درمانی به تنهایی با استروژن در خانم‌های یائسه برای عوارض یائسگی انجام شود، می‌تواند خطر سرطان پستان را افزایش دهد.
رئیس بیمارستان امید مشهد عنوان کرد: برای قرص‌های ضدبارداری مطالعات مختلفی انجام شده و نظرات کماکان نتوانسته نتیجه قطعی را ثابت کند. گفته می‌شود ممکن است در خانم‌هایی که کمتر از ۳۵ سال سن دارند، قرص‌های ضدبارداری می‌تواند به طور خفیفی خطر ابتلای سرطان پستان را افزایش دهد. مطالعات مختلفی برای نقش سقط در مورد سرطان پستان انجام شد و بعضی از مطالعات می‌گوید شاید سابقه سقط از عوامل خطر باشد اما هنوز این ارتباط به درستی مشخص نشده است.
وی تصریح کرد: گاهی اوقات رژیم‌های غذایی و سبک زندگی را برای جلوگیری از سرطان دخیل می‌دانستند و گفته شده که رژیم‌های حاوی میوه، سبزیجات، مصرف اسیدهای چرب امگا ۳ و همچنین مصرف چربی‌هایی که در بدن آبزیان است، می‌تواند خطر بروز سرطان پستان را کاهش دهد. همچنین مصرف الکل از عوامل افزایش خطر ابتلای سرطان پستان است. مصرف سیگار در بروز همه سرطان‌ها می‌تواند نقش داشته باشد.
چاقی بعد از یائسگی می‌تواند خطر بروز سرطان پستان را افزایش دهد
شهید ثالث بیان کرد: احتمال بروز بیماری در افراد چاق گاهی اوقات می‌تواند ۱.۵ تا ۲ برابر افراد عادی باشد و تا حدود زیادی چاقی می‌تواند باعث افزایش سطوح استروژن خون شود که البته نتایج به دست آمده حاکی از آن است که عمدتا چاقی بعد از یائسگی این خطر را به دنبال دارد.
وی اضافه کرد: براساس بررسی‌های نژادی گفته شده که خانم‌های کمتر از ۴۰ سال در نژاد سیاه و در خانم‌های بیشتر از ۴۵ سال در نژاد سفید گروه خطر هستند. پیشتر مباحثی مطرح می‌شد مبنی بر اینکه در خانم‌های ایرانی ممکن است میزان بروز سرطان یک پنجم کشورهای غربی باشد. این موضوع خبر خوشحال کننده‌ای است اما متاسفانه وقتی که در مراحل بالاتری از ابتلا به سرطان بیماران به ما مراجعه می‌کنند، قطعا درمان‌ها با مشکل بیشتری مواجه خواهد شد.
وی ادامه داد: خودآزمایی پستان باید ماهانه از سن ۲۰ سالگی توسط همه خانم‌ها انجام شود. خودآزمایی معمولا بین پنج تا هفت روز بعد از اتمام دوران قاعدگی است. افراد باید تمام پستان را با نوک انگشت در حالت خوابیده یا نشسته جلوی آیینه مورد معاینه قرار دهند و اگر که طی معاینه به نکته غیر طبیعی برخورد کردند، حتما به پزشک مراجعه داشته باشند. اقدام دیگری که بین سنین ۲۰ تا ۴۰ سال توصیه می‌شود، انجام غربالگری و معاینه توسط متخصص است که باید هر سه سال یک بار صورت گیرد. البته این توصیه‌ها برای افرادی است که هیچ سابقه فامیلی مثبت و فاکتور خاصی ندارند.
شهید ثالث تصریح کرد: بنابراین در سنین ۴۰ سالگی به بعد اولین کاری که فرد باید انجام دهد، این است که کماکان باید معاینه خود را به صورت ماهانه انجام دهد. قدم دیگر معاینه توسط پزشک است که باید به صورت سالانه انجام شود. این مقطع اولین زمانی است که غربالگری تصویری یا همان ماموگرافی توصیه می‌شود؛ بنابراین توالی انجام غربالگری‌ها بین یک تا ۲ سال مورد بحث است و توصیه می‌شود که به صورت دوسالانه تکرار و بررسی شود. اگر فرد ریسک فاکتوری دارد و در خانواده درجه یک سابقه ابتلا به سرطان پستان وجود دارد، توصیه می‌شود ۱۰ سال زودتر از سنی که وابسته درجه یک وی به سرطان پستان مبتلا شده، غربالگری خود را آغاز کند.
