نامگذاری سال ها یک سنت خوب و آموزنده طی دو دهه گذشته در کشور بوده و هر سال بنا به شرایط داخلی و محیطی، نامگذاری های مختلفی صورت گرفته است.
چند سال اخیر به سبب حساسیت های گوناگون و اقتضائات و الزاماتی که برای کشور ایجاد شده، این نامگذاری ها رنگ و بوی اقتصادی گرفته اند.
تفاوت شعار امسال با شعارهای تولیدی چند سال اخیر نظیر «اقتصاد مقاومتی: تولید و اشتغال»، «تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی»، «حمایت از کالای ایرانی» و «رونق تولید» چیست؟
به نظر می آید، گاهی رویکرد یک شعار، جنبه تبلیغی و تشویقی آن است و به نوعی با هدف فرهنگ سازی صورت میگیرد، واژگانی نظیر «حمایت» می توانند بیانگر چنین رویکردی باشند. نامگذاری سال گذشته یعنی «رونق تولید»، از سنخ سیاست های تجویزی بود که لزوم ورود و مداخله سیاستگذار و نقش آفرینی توأمان دولت و ملت را به صورت همزمان نشان می داد ولی نامگذاری امسال، اندکی متفاوت تر است ...
«جهش تولید»، صرفاً یک جهتگیری نیست بلکه یک تجویز راهبردی است. تجویزی که علاوه بر راهبردی بودن رویکرد «راهبری» نیز در آن هویداست. جهش تولید را چه از سنخ «همپایی فناورانه» یا همان «catch up» در نظر بگیریم و چه از سنخ مولفه های یک رشد پایدار، نیازمند توجه به چند ملاحظه است:
یکم. «جهش تولید» با رفتارها و عملکردهای متعارف و روزمره مسئولین و مردم محقق نمی شود چه اینکه تجارب کشورهای دیگر در امر همپایی فناورانه نیز این گزاره را تائید میکند.
دوم. «جهش تولید» نیازمند شکل گیری یک زیست بوم نوآورانه و فناورانه است، زیست بومی که اقتضائات بومی کشور را نیز در نظر گرفته باشد.
سوم. در شعار «رونق تولید» نقش مردم بسیار مهم بود یعنی علاوه بر مصرف کالای ایرانی که تحریک کننده طرف تقاضا بود، سعی شان بر سرمایه گذاری در امر تولید نیز تقویت میشد که طرف عرضه کالای ایرانی هم رشد کند ولی در شعار «جهش تولید» نقش سیاستگذاران، اهمیت بیشتری دارد چرا که رفتارهای متعارف مردم در امر تولید و حتی مصرف کالای ایرانی از نوع حمایت های تولیدی است که در عموم موارد طرف تقاضا را در مصرف کالای داخلی تحریک می کند ولی جهش تولید نیازمند دسته ای از سیاستگذاری هاست که با حمایت های عملی مردم، سبب تغییر جریان تولید در کشور گردد.
اگر کل جریان تولیدی را به دوایر متحدالمرکزی تشبیه کنیم که همگی حول نقطه پیشرفت صنعتی و رشد اقتصادی قرار دارند، در امر «رونق تولید»، دایره ای که جریان تولیدی کشور در آن قرار گرفته است تغییر نمی کند و صرفاً سرعت آن بیشتر می شود ولی در شعار «جهش تولید» می بایست قوت تولیدی کشور به قدری پیشرفت کند که در نهایت به تغییر دایره بینجامد که هم کالاهای با ارزش افزوده بیشتر تولید شود و هم وابستگی های اقتصادی و صنعتی کشور را به حداقل برساند که قاعدتاً تحقق چنین امری، نیازمند ریل گذاری های دقیق از سوی سیاستگذاران و حرکت هدفمند در ریل های صحیح از طرف مردم (اعم از تولید کننده و مصرف کننده) است.
به طور خلاصه، جهش تولید بیشتر از آنکه از نوع مصرف کالای ایرانی باشد از سنخ جریان سازی امر تولید هدفمند در کشور است، هر چند به هیچ وجه از ارزش رویکرد مصرف کالای ایرانی نمی کاهد و قطعاً تحقق این شعار، تقویت کننده شعار جهش تولید نیز خواهد بود.
*پژوهشکر مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع)
