صبح‌نو نوشت: یکی سر هر ماه منتظر است که یارانه دریافت کند و دیگری هم اصلا متوجه نمی‌شود که یارانه 45هزارتومانی به حسابش ریخته شده است! تفاوت این دو نفر در تعداد صفرهای حسابشان است که موجب می‌شود رقم ناچیز یارانه برای یکی خرج زندگی باشد و برای دیگری حتی خرج یک باک بنزین خودروی لوکسش هم نشود. نظام پرداخت یارانه نقدی سال‌هاست که در انتظار اصلاح و حذف دهک‌های پردرآمد است؛ وعده‌ای که با نزدیک‌شدن به مهلت یک‌ماهه اخیر، به‌نظر می‌رسد بازهم به نتیجه نرسد.

۱۶ تیر۱۳۹۸، هیأت‌وزیران آیین‌نامه اجرایی تبصره 14 ماده واحده قانون بودجه سال 1398 کل کشور را تصویب کرد. 19تیر، آقای اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهوری، این مصوبه را ابلاغ کرده است که یکی از مهم‌ترین بندهای این مصوبه به ماده 6 این آیین‌نامه بازمی‌گردد.

در دست تهیه است

در ماده 6 مصوبه اخیر دولت آمده است: «وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف است با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها و وزارت کشور (استانداران) طی دستورالعملی که ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه تهیه می‌کند، نسبت به شناسایی و حذف یارانه نقدی سه دهک بالای درآمدی خانوارها اقدام نماید. سازمان هدفمندی یارانه‌ها موظف است، پس از اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نسبت به حذف یارانه خانوارهای اعلامی (در اولین نوبت) اقدام نماید».

امروز که شما این گزارش را می‌خوانید، 13مرداد است و با‌توجه‌به زمان ابلاغ این مصوبه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی کمتر از یک هفته دیگر فرصت دارد تا سه دهک بالای درآمدی خانوارها را شناسایی کند. این در حالی است که آقای محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دیروز در گفت‌و‌گو با خبرگزاری خانه ملت گفته بود: آیین‌نامه اجرایی حذف دهک‌های بالای درآمدی به پیشنهاد سازمان برنامه‌و‌بودجه در دولت تصویب و به‌زودی ابلاغ و اجرا می‌شود. وی با بیان اینکه کارگروهی برای حذف دهک‌های بالای درآمدی با مسوولیت سازمان برنامه‌و‌بودجه تشکیل شده است، افزود: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت کشور در این کارگروه عضو هستند که با همکاری سازمان و وزارتخانه‌ها آیین‌نامه اجرایی می‌شود. شریعتمداری در حالی وظیفه شناسایی و تهیه اطلاعات را متوجه سازمان برنامه‌و‌بودجه دانسته است که در مصوبه دولت، به‌صراحت عنوان شده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی متولی تهیه فهرست دهک‌های پردرآمد است.

رقمی که یارانه شد

پرداخت یارانه نقدی از زمان دولت دهم آغاز شد و دولت‌های یازدهم و دوازدهم نیز آن را ادامه داده‌اند. این در حالی است که از همان ابتدا موضوع حذف دهک‌های پردرآمد از فهرست دریافت‌کنندگان یارانه تکرار شده و البته پردرآمدها همچنان در حال دریافت یارانه‌ای هستند که رقمش به‌هیچ‌وجه مدنظر آن‌ها نیست. این مساله به‌ویژه در شرایط اقتصادی فعلی نمود بیشتری یافته است. مروری بر قیمت‌های اجناس و هزینه زندگی افراد در ابتدای دهه ۱۳۹۰ و سال جاری نشان می‌دهد که با‌توجه‌به نرخ تورم و افزایش قیمت ارز، 45هزار تومانی که به عنوان یارانه پرداخت می‌شود، در‌حال‌حاضر کمترین مقدار کمکی است که همچنان خانواده‌های نیازمند از آن بیشترین استفاده را می‌کنند. افزون‌براین، رقم پرداختی یارانه در تمام سال‌های گذشته نشان می‌دهد در 100 مرحله گذشته، رقمی بیش از 340هزار میلیارد تومان پول نقد داده‌اند؛ رقمی که گفته می‌شود اگر دولت‌های پیشین ثروتمندان را از فهرست دریافت‌کنندگان حذف یا همین رقم را صرف افزایش رفاه و شاخص‌های اجتماعی می‌کردند، حتما نتایج بهتری حاصل می‌شد.

ابهام در تهیه دستورالعمل

آنچه وظیفه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بوده تا براساس مصوبه دولت، فهرست افراد ثروتمند برای حذف از دریافت یارانه تهیه شود، وعده‌ای است که به‌نظر می‌رسد این بار هم عملی نشود و همچنان ثروتمندان دریافت‌کننده یارانه باشند. البته آقای احمد می‌دری، معاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، برخلاف وزیر رفاه که گفته است این کار برعهده وزارت رفاه نبوده، پیش‌از‌این گفته است: قرار است دستور‌العملی طی مدت یک ماه نوشته شود. می‌دری تأکید کرد: در آیین‌نامه مربوط به یارانه افراد پردرآمد نوشته شده دستور‌العملی به‌صورت مشترک با وزارت ارتباطات سازمان برنامه ‌و ‌بودجه تدوین شود که در این رابطه نیز اقدامات لازم انجام می‌شود. معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: پیش‌نویس این دستورالعمل را تهیه و به وزارت ارتباطات و کشور و سازمان برنامه ‌و ‌بودجه ارسال کرده‌ایم و آن‌ها قرار است در دو هفته نظرات خود را ارائه دهند و سپس دستورالعمل قطعی می‌شود. وی در پاسخ به این پرسش که یارانه چه تعدادی حذف می‌شود، اظهار کرد: در قانون آمده که یارانه سه ‌دهک حذف شود؛ اما باید ببینیم درنهایت چه تعدادی اعلام می‌شود. به‌گفته وی، پس از قطعی‌شدن دستورالعمل، نحوه اجرا مشخص و اعلام می‌شود.

سه دهک بالا چه کسانی هستند؟

نمایندگان مجلس شورای اسلامی بارها درباره حذف‌نشدن ثروتمندان یا همان دهک‌های بالای جامعه از فهرست دریافت‌کنندگان یارانه نقدی گلایه کرده‌اند. برخی نمایندگان اعلام کرده‌اند شاخص‌های مربوط به تشخیص ثروتمندان مشخص نیست. این در حالی است که معاون وزیر رفاه پیش‌از‌این شاخص‌هایی چون تعداد و قیمت خودروی خانوار، محل سکونت، سفر خارجی و ارزش معاملات ملکی را معیارهای شناسایی پردرآمدها عنوان کرده بود. همچنین، گروه‌های شغلی چون تجار و صاحبان مشاغل آزاد دارای حداقل درآمد سالانه 35میلیون تومان (در سال ۱۳۹۵)، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، قضات، اعضای هیأت‌علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی، پژوهشی، دولتی و غیردولتی و پزشکان و دندانپزشکان را ازجمله اقشاری اعلام کرده بودند که یارانه آن‌ها قطع خواهد شد. می‌دری تأکید کرده بود: «سازوکار شناسایی گروه‌های درآمدی خانوار ازطریق 40 پایگاه اطلاعاتی انجام می‌شود که دراختیار است».

با تمام این موارد، حذف یارانه‌بگیران یک‌بار و آن‌هم در سال ۱۳۹۴ روی داد که منجر شد چهارمیلیون نفر از فهرست حذف شوند. این اقدام با اعتراض بسیاری از حذف‌شدگان همراه شد و براساس اعلام وزارت رفاه، یک‌میلیون نفر دوباره به صف دریافت‌کنندگان یارانه نقدی بازگشتند. حالا باید منتظر ماند و دید آیا وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مهلت یک‌ماهه باقیمانده برای تهیه فهرست سه دهک بالای دریافت‌کننده یارانه خواهد توانست فهرست را آماده کند یا خیر؟