نرخ ارز پس از گذر از روزهای پر تنش سال 97، از ابتدای 98 در بازه ای مشخص مدیریت شد. اهمیت این اتفاق در حوزه ارزی این است که مدیریت بازار ارز نه با چشم انداز مثبت از توافق سیاسی و بین المللی و نه با چراغ سبز مذاکره که با وجود تنش های سیاسی و تقابل صریح دیپلماتیک و حتی تهدیدهای سیاسی و تقابل مستقیم موشکی کشورمان با تجاوز پهپاد آمریکایی رقم خورد. بررسی قیمت ارز در بازار آزاد نشان می دهد که قیمت دلار طی 60 روز گذشته با 2500 تومان کاهش، از 15 هزار و 400 تومان در 18 اردیبهشت ماه همزمان با شروع بازه زمانی تهدید برجامی ایران به حدود 12 هزار و 900 تومان در روز گذشته رسیده است.

مروری بر اتفاقات این 60 روز خالی از لطف نیست. 60 روزی که با قطع امید از اینستکس اروپایی و ادامه خط و نشان های ترامپ علیه کشورمان همراه بود. حرکت ناو آمریکایی به سمت ایران و تهدید به جنگ پنهان و آشکار آمریکایی ها، تجاوز پهپاد نظامی آمریکا به آسمان کشورمان و اقدام قاطع نیروی هوایی سپاه در انهدام آن، تهدیدهای ترامپ پس از این اقدام، نشست مجدد ایران و کشورهای اروپایی درباره برجام و اینستکس و مشخص شدن این که عملا اینستکس یک پروژه شکست خورده است و در نهایت ماجراجویی انگلیسی ها در توقیف نفتکش کشورمان در تنگه جبل الطارق همه و همه اتفاقاتی است که عملا نشان دهنده تلاش دشمن برای افکندن سایه شوم جنگ بر سر کشورمان است. با این حال واقعیت میدانی بازار ارز نشان داده است که این سایه افکنی در عمل نتوانسته است، تنش ارزی جدیدی را در بازار ارز ایجاد کند بلکه حتی قاطعیت کشورمان و ترس برخی کشورهای منطقه موجب گشایش های ارزی در بخش هایی از جمله دبی نیز شده است.

اگرچه در واقعیت نباید تاثیر عوامل اقتصادی از جمله کاهش واردات و افت تقاضا به دلیل رشد منفی اقتصادی را در روند نزولی نرخ ارز نادیده گرفت ولی باید توجه کرد که آمریکایی ها حدود یک دهه تلاش کردند تا ضمن پی ریزی یک نظام پیچیده تحریمی علیه کشورمان، به لحاظ روانی نیز بازار ارز ایران را به تحولات سیاسی شرطی کنند. چنان که اظهارات مثبت و منفی مقامات آمریکایی واقعا بر نرخ ارز بازار آزاد اثرگذار بود و بعضا موجب تغییرات شدید قیمت دلار می شد.

این اتفاق تا اواسط سال گذشته نیز برقرار بود و حتی اکنون نیز کم و بیش این اثرگذاری را می بینیم اما در عمل پس از تغییر در ریاست بانک مرکزی و حضور همتی به جای سیف، تلاش اثرگذاری برای مدیریت بازار ارز از طریق اصلاحات واقعی در نظام ارزی و پولی کشور صورت گرفت.

تلاش برای کارآمد شدن سامانه نیما، مسیرهای گشایش حواله های ارزی از برخی کشورهای همسایه، مذاکرات برای برقراری روابط بانکی ضدتحریمی با شرکای اصلی تجاری از جمله عراق و چین، اصلاح مقررات برای بازگشت ارز صادرات که موجب بهبود آمار بازگشت ارز صادراتی شد، اصلاح در نظام بانکی و برخورد با بی انضباطی بانک ها در اضافه برداشت از ذخایر بانک مرکزی، اصلاح در سپرده های کوتاه مدت بانکی که مجرای ورود نقدینگی فراوانی به بازار ارز بود و اصلاح در وضعیت چک های تضمینی که از معاملات سوداگران بازار ارز سر درآورده بود، مهم ترین اقدامات بانک مرکزی در این زمینه بود.

این همه در شرایطی رقم خورده است که بازار متشکل ارزی به عنوان مهم ترین اقدام ارزی بانک مرکزی هنوز به نتیجه نرسیده است و در صورت راه اندازی این بازار انتظار می رود که مدیریت ارزی بتواند مهار نرخ ارز بازار آزاد را در دست بگیرد و آن را در محدوده ای منطقی قرار دهد.

محدوده منطقی که البته نباید انتظار داشت به طور چشمگیری کمتر از نرخ های فعلی باشد اما نزدیک کردن نرخ ارز بازار آزاد به نرخ 11 هزار و 500 تومان سامانه نیما و از آن مهم تر، افق روشن و قابل پیش بینی نرخ ارز، می تواند قدرت پیش بینی و فعالیت اقتصادی موثر را به فعالان اقتصادی بدهد.

در هر صورت گذر بازار ارز از تنش های سیاسی و عبور همراه با کاهش نرخ ها از تلاطم های سیاسی این ماه ها و تهدیدهای جنگی آمریکا نشان می دهد که می توان بازار ارز و دیگر بخش های اقتصاد را با گرفتن کمترین تاثیر از تحولات سیاسی و خارجی مدیریت کرد.

شرط این کار البته، اعتقاد به توانایی های داخلی، مشورت پذیری از کارشناسان، توجه به اشکالات درونی و تلاش روزمره برای رفع اشکالات مدیریتی در بخش های مختلف اقتصادی است. اتفاقات 60 روز اخیر بازار ارز، پیام های مهمی برای اقتصاد و سیاست داخلی و خارجی ما دارد که باید آن را به درستی درک کرد.

منبع: خراسان