«با ارسال عدد ۲ به ستاره ۳ مربع میتونید در قرعه‌کشی بیست میلیونی ما شرکت کنید.» این دیالوگی است که هر روز از برنامه‌های مختلف سیما می‌شنویم. البته این مسئله محدود به تلویزیون نیست و شبکه‌های رادیویی صدا و سیما هم به‌نوبه خود تبلیغات مختلفی دارند. اما ماجرا چیست؟
۱- اساسا بخشی از بودجه مصوب سیما باید از طریق جذب تبلیغات تامین شود. بدین معنا که مثلا صدا و سیما هزینه‌هایش سه هزار میلیارد تومان است اما بودجه‌ای که از خزانه می‌گیرید هزار و هشتصد میلیارد تومان است و الباقی را باید از طریق جذب تبلیغات تامین کند. از طرفی دیگر ظاهرا دولت در پرداخت بودجه مصوبی که به عهده دارد هم کوتاهی می‌کند و این هم مزید بر علت شده است.
۲- صدا و سیما برای کسب درآمد از طریق کدهای دستوری یا همان ستاره مربع‌ها که خدمات ارزش افزوده ارائه می‌دهند با شرکت توسکا قرارداد بسته است. متاسفانه هیچ‌گونه شفافیتی درباره این قرارداد وجود ندارد. مشخص نیست چنین قراردادی که قاعدتا مبلغش بالاتر از هزار میلیارد تومان است، طی چه فرایندی منعقد شده است. قاعدتا صدا و سیما برای واگذاری انحصاری تبلیغات، باید طی فرایندی شفاف، مزایده برگزار می‌کرد و به بالاترین پیشنهاد واگذار می‌کرد.
بیشتر بخوانید:
پاسخ به 4 پرسش اصلی درباره «توسکا»/ طرح تحقیق و تفحص مجلس در راه است؟
۳- این دو عامل در کنار هم دست به دست هم داد که برنامه‌های صدا و سیما به محل تبلیغ کدهای دستوری و سرویس‌های ارزش افزوده تبدیل شوند و برای کسب مشتری بیشتر قرعه‌کشی در هر برنامه بگذارند. مخاطب از همه جا بی‌خبر به طمع بیست میلیون قرعه‌کشی کد دستوری را می‌گیرد و در پی آن هم با هر پیامک مبلغی از آن مخاطب می‌گیرند.
۴- این فرایند دو پیامد مهم دارد: اسپانسرها به برنامه‌ها جهت می‌دهند طبیعتا برنامه‌های صدا و سیما تابع سیاستگذاری آنها میشود و دیگر اینکه مخاطبان به‌طمع قرعه‌کشی شبانه در آن سامانه مشارکت میکنند و پول پرداخت می‌کند. این وضعیت تداعی‌کننده بخت‌آزمایی است که افراد در آن به طمع برنده‌شدن جایزه نهایی پولی برای بلیت‌ها پرداخت می‌کردند. این مسئله تاثیر مخربی بر فرهنگ کشور می‌گذارد و سیاستگذاران سیما باید به این مسئله فکر کنند.
اما راهکار چیست؟
۱- مهم‌ترین و بهترین راهکار این است که برای کمبود بودجه سازمان صدا و سیما چاره‌ای اندیشید. بهترین چاره هم کم‌کردن هزینه‌های اضافی سازمان است. باید بهره‌وری سازمان بالا برود. شاید هیچ رسانه‌ای را در دنیا نباشد که چهل‌هزار کارمند داشته باشد. باید فکری برای اصلاح ساختار اداری و مالی سازمان انجام داد.
۲- شکل حضور اسپانسرها در برنامه‌ها باید تغییر کند که علی‌الظاهر این مسئله در سال ۹۸ اجرایی میشود. شکل کنونی که در هر برنامه بارها و بارها ستاره مربع تبلیغ میشود زننده است و با قرعه‌کشی طمع مخاطب را برمی‌انگیزد. این رویکرد هم باید اصلاح شود که البته ظاهرا در دست اقدام است.
