ماجرایی که خیلی زود تبدیل به بحرانی بزرگ برای صداوسیما و شرکت توسکا شد؛ تا جایی که طرفین این قرارداد عظیم، تصمیم گرفتند فعالیت‌های خود را تعدیل کنند! اما توسکا چیست، چه می‌کند و چرا مهم است؟ برای آن که یک دید کلی درباره این شرکت و ماجراهای حول آن به دست بیاورید، گزارش امروز را بخوانید:

توسکا متعلق به چه کسی است؟

به استناد روزنامه رسمی، شرکت «توسکا» سه سهامدار دارد: شرکت ارتباطات سیار ایران (همراه اول)، شرکت سرمایه‌گذاری توسعه نور دنا و شرکت نقش اول کیفیت. اولی را که می‌شناسید، شرکت‌های دوم و سوم هم زیرمجموعه همان همراه اول هستند. بنابراین شرکت توسعه کسب‌وکار ایرانی به طور رسمی متعلق به اپراتور همراه اول است.

در روزهای گذشته و پس از این که شایعاتی مبنی بر نقش دولت و ستاد اجرایی فرامین در این اپراتور منتشر شد، این شایعات از طرف هر دو تکذیب شد. ابتدا ستاد اجرایی در اطلاعیه‌ای نوشت: «شرکت توسعه کسب و کار توسکا با توجه به سهام حداقلی ستاد در شرکت مخابرات ایران و به تبع همراه اول به هیچ وجه جزو شرکت‌های تحت مدیریت و کنترل ستاد اجرایی فرامین نمی‌باشد». وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات  نیز در توئیتی در این باره شفاف‌سازی کرد: «دولت سهامدار غالب و اصلی مخابرات و همراه اول نیست. ۵۰ درصد به علاوه یک سهم در اختیار یک سهامدار است و در اختیار دولت نیست».سهامدار اصلی ، کنسرسیوم توسعه اعتماد مبین است.

توسکا چه می‌کند؟

شرکت توسکا مجوز تقریباً همه فعالیت‌های مرتبط با خدمات مخابراتی، فناوری اطلاعات، تجارت الکترونیک و حتی مطبوعاتی را داراست اما این که دقیقاً حالا چه می‌کند، به استناد اطلاع‌رسانی خود شرکت، دو دسته فعالیت اصلی دارد:

1. شتاب دهنده استارت آپی: توسکا از ایده‌های استارت آپی حوزه‌های مختلف (عموماً فناوری اطلاعات) با خرید سهام و اسپانسرینگ حمایت می‌کند و پس از سوددهی استارت آپ، سودش را می‌برد. اگرچه از این بخش از فعالیت‌های توسکا، اخبار زیادی منتشر نشده اما به نظر می‌رسد این کار آن‌ها  شباهتی ناقص به دیگر شتاب دهنده‌ها دارد، زیرا توسکا برای استارت آپ ها تنها تبلیغات می کندو همه خدمات آن ها را ارائه نمی کند. نکته مهم آن که خود توسکا در اطلاع‌رسانی‌های رسمی خود، سعی دارد این وجه را پررنگ کند و آن را به عنوان فعالیت غالب شرکت، جا بزند.

2. تبلیغات: توسکا هم برای ایده‌های استارت آپی تحت حمایت خود و هم برای کسب‌وکارهای دیگر تبلیغات می‌کند. این تبلیغات شامل فضای مجازی و صداوسیماست و همین بخش دوم است که جنجالی شده است.

توسکا پول برنامه‌های تلویزیون را می‌دهد؟

بیانیه دومی که شرکت توسکا بعد از جنجال‌های روزهای گذشته منتشر کرد، حاوی یک ادعای بزرگ بود: «شرکت توسکا با همکاری سازمان صداوسیما تمامی هزینه‌های تولید برنامه‌های پربیننده‌ای چون خندوانه، برنده باش، کودک شو، فرمول یک، نود، حالا خورشید، به خانه برمی‌گردیم، عصر جدید، تب تاب جام جهانی، ماه عسل، ستاره ساز، فوتبال‌های داخلی و خارجی و... در مجموع ۷۹ برنامه تلویزیونی را می‌پردازد».

این ادعای کاملاً صحیحی نیست. اگرچه این حقیقت دارد که هزینه‌های همه برنامه‌های یادشده، واقعاً توسط شرکت توسکا به صداوسیما واصل می‌شود، اما خود توسکا تنها یک واسطه است. شرکتی که در قراردادی سنگین (به روایت‌های مختلف 1200، 1500 یا 3000 میلیارد تومان) تبلیغات ارزش افزوده صداوسیما را به طور انحصاری در اختیار گرفته و همه شرکت‌هایی که می‌خواهند تبلیغات ارزش افزوده در رادیو و تلویزیون داشته باشند، «مجبورند» از طریق توسکا این کار را انجام دهند. بنابراین هزینه‌های تولید برنامه‌ها، در واقع از جیب حامیان مالی می‌آید نه خود توسکا.

توسکا چطور پول درمی‌آورد؟

مهم ترین نکته در مدل درآمدزایی شرکت توسکا، همان «انحصاری» بودن قرارداد این شرکت با صداوسیماست. همان طور که گفته شد، همه شرکت‌های خواهان تبلیغات ارزش افزوده در صداوسیما، چاره‌ای جز همکاری با توسکا ندارند. از آن طرف سود سرشار حاصل از این نوع تبلیغات (که مخاطبان تلویزیون را عاصی کرده) همان چیزی است که سود توسکا را تضمین می‌کند.

نبود شفافیت و انحصار قرارداد، نکته‌ای است که نمایندگان مجلس را هم حساس کرده تا طرح تحقیق و تفحص از این قرارداد را راه بیندازند. اگرچه هنوز از تصویب قطعی این طرح خبری منتشر نشده، اما می‌شود امید داشت تا چند ماه آینده، بالاخره مشخص شود که چطور صداوسیما موافقت کرده است همه تبلیغات ارزش افزوده را یک جا به توسکا بدهد.

نکته مهمی که در بیانیه اول توسکا دیده نشد، جمله پایانی آن بود: وعده ای برای تعدیل فعالیت‌های این شرکت در حوزه تبلیغات ارزش افزوده تلویزیونی! چیزی که ثابت می‌کند نمایندگان مجلس بیخودی دست روی این قرارداد نگذاشته‌اند.