در هفته‌های اخیر قیمت کاغذ صعودی غیرقابل تصور را داشته اشت و ظاهراً ابزارهای کنترلی نیز در مهار این قیمت‌ها ناتوان عمل می‌کنند.
وضعیت کاغذ از حالت بحرانی خارج شده و به مرحله اورژانسی رسیده است. بعد از مدتی آرامش در بازار کاغذ از اوایل بهمن‌ماه بود که این کالای استراتژیک میل سرکشی پیدا کرد و مهارش از دست متولیان خارج شد. در روزی که شما این گزارش را می‌خوانید قیمت کاغذ وضعیتی نجومی را پشت سر می‌گذارد. آخرین قیمت‌ها که از روی مرکز اطلاعات کاغذ ایران استخراج شده نشان می‌دهد که ظاهراً کاغذ هم راهی را می‌رود که سایر کالاهای اساسی می‌روند. به این قیمت‌ها توجه کنید.
این پنج نوع مهم‌ترین و پرکاربردترین کاغذهای مورد استفاده ناشران است که قیمت‌هایش به صورت صعودی بالا می‌رود و ظاهراً کسی هم تمایلی ندارد خیلی این افزایش صعودی قیمت را کنترل کند البته فعلاً کسی به فکر این افزایش نیست دو ماه دیگر که نمایشگاه کتاب رسید و قیمت‌های کتاب نجومی شد و توان خرید به صورت صعودی سقوط کرد تازه مسوولان به فکر رفع بحران می‌افتند. همین جا هم یک یادآوری داشته باشیم که اواسط جشنواره فیلم فجر بود که اعلام شد، آقای همایون امیرزاده از دبیری کارگروه کاغذ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کناره‌گیری کرد. حالا این خبر چه ارتباطی به افزایش قیمت کاغذ دارد را عرض می‌کنیم.
کارگروه هوا شد!
شهریورماه امسال بود که ارشاد تصمیم گرفت برای ساماندهی اوضاع کاغذ کارگروهی تشکیل دهد و تشکیل داد.
ریاست آن را حسین انتظامی بر عهده گرفت و همایون امیرزاده هم دبیر آن شد. قرار بود این کارگروه کمک حال ناشران و مطبوعات باشند تا سریعتر نیازهای این قشر را با هماهنگی وزارت صمت برطرف کند. اعضای منتخب شامل نمایندگان حوزه مطبوعات، نمایندگان حوزه نشر، انجمن واردکنندگان کاغذ و مقوا، نمایندگان وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده بودند و یکی از وظایفش رساندن کاغذ به دست مصرف‌کننده واقعی بود. همایون امیرزاده دبیر این کارگروه همچنین نماینده تام‌الاختیار وزیر ارشاد در کارگروه کاغذ کشور بود، در بالاترین سطح در وزارت ارشاد تشکیل شد و سعی کرد با توجه به نیازهای مصرف‌کنندگان اعتبارات لازم را جذب کند. هر چند به نحوه عملکرد این کارگروه اشکالاتی وارد بود اما همین که وزارت ارشاد در بالاترین سطح مدیرانش اهمیت مساله کاغذ را درک کرده بود اقدامی قابل تقدیر بود. حال بعد از پنج ماه فعالیت همایون امیرزاده اعلام کرده به‌دلیل مشغله زیاد در روابط عمومی ارشاد از این کارگروه کناره‌گیری کرده و از قضا با آن موافقت می‌شود و به جای وی یک کارشناس در معاونت فرهنگی دبیر این کارگروه می‌شود. حسین انتظامی هم چند ماه پیش با حکم وزیر ارشاد به سمت رییس سازمان سینمایی منصوب شده بود و عملاً همایون امیرزاده همه کاره این کارگروه بود و خب با این کناره‌گیری مشخص می‌شود که ارشاد نیز از حضور در این حوزه به اصطلاح جا خالی داده و کارها را به سازمان صمت واگذار کرده است کما اینکه چندی قبل آقای سید احسان قاضی زاده هاشمی، نماینده مجلس شورای اسلامی گفت که کارگروه کاغذ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هیچ وجاهت قانونی و حقوقی ندارد و حالا با این کناره‌گیری باید کار این کارگروه را نیز خاتمه یافته تلقی کرد.
خبرگزاری «مهر» چند روز پیش در گزارشی درباره قیمت‌گذاری مساله کاغذ و نحوه ورود ارشاد به این ماجرا داشت که نکات جالب و قابل تاملی را بیان می‌کرد. در این گزارش آمده است: «از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خبر می‌رسد که کارگروه کاغذ وزارت ارشاد در جلسات هفته آینده خود مکانیزم قیمت‌گذاری بر روی کاغذ را نهایی کرده ونرخ تازه این کالا به منظور ترخیص و تحویل به کارگروه و نیز نظارت سازمان حمایت از مصرف‌کننده ابلاغ می‌شود. با این نرخ تازه واردکنندگان تکلیف خود را برای واگذاری محصول خود به کارگروه، روشن‌تر خواهند داشت هر چند که با وجود این فرصت برای واردکنندگان که بتوانند محصول واردشده خود را با سود قطعی ۱۵ درصد به کارگروه کاغذ تحویل دهند تا از طریق مبادی در نظر گرفته شده توزیع شود، برخی از واردکنندگان از واگذاری کاغذشان به کارگروه از این مساله استنکاف کرده‌اند. همچنین بخش وسیعی از بدنه بخش خصوصی واردکنندگان کاغذ از ورود وزارت ارشاد به فرآیند قیمت‌گذاری و واردات اعتراض داشته و عنوان می‌کنند که باید کالا بدون نظارت دولت و با تامین ارز از سوی سامانه نیما به دست مصرف‌کننده برسد؛ اقدامی که برخی آن را موجب تشدید در قیمت‌های فعلی و غیرقابل کنترل شدن نوسانات آن اعلام می‌کنند.» شاید یکی از دلایل افزایش قیمت را باید در تعامل این کارگروه با واردکنندگان کاغذ دانست و آن ورود ارشاد به مساله قیمت‌گذاری است که ظاهراً بخش خصوصی خیلی از این مساله استقبال نکرده است و نوعی لجبازی میان عوامل در صحنه به وجود آمده است.
بحران در نمایشگاه کتاب!
در سطور بالا گفتیم که قیمت این روزهای کاغذ تاثیر مستقیمی بر نمایشگاه کتاب آینده خواهد داشت. تمام تلاش ناشران در این روزها آماده کردن کتاب برای نمایشگاه کتاب است جایی که مخاطب بی‌واسطه می‌تواند کتاب مورد نظرش با تخفیف بخرد اما این اوضاع و احوال بحرانی وضعیت بحرانی‌تری را برای نمایشگاه کتاب رقم بزند و شاهد کتاب‌هایی با قیمت نجومی باشیم هر چندکه هم اکنون نیز هستیم. خبرگزاری «ایبنا» روز گذشته در گزارشی به مساله قیمت‌گذاری کتاب بر اساس قیمت‌های کنونی کاغذ پرداخت و پیش‌بینی کرد قیمت متوسط یک کتاب ۲۰۰ صفحه‌ای در نمایشگاه کتاب حدود ۴۰ هزار تومان قیمت داشته باشد. «مطابق با فرم‌های استاندارد و مرسوم در چاپ کتاب، هر کتاب در قطع رقعی در فرم‌های ۱۶ صفحه‌ای چاپ می‌شود. حالا اگر میانگین تعداد صفحات کتاب را ۲۰۸ صفحه درنظر بگیریم (این رقم در دی‌ماه ۲۱۰ صفحه ثبت شده است)، هر کتاب به ۱۳ فرم کاغذ نیاز دارد. حالا اگر شمارگان ۱۰۰۰ نسخه‌ای را لحاظ کنیم، برای چاپ چنین کتابی به ۱۳ هزار برگ کاغذ ۶۰*۹۰ نیاز است که برابر است با ۱۳ بند کاغذ. با این حساب چنین کتابی با قیمت امروز به چهارمیلیون و ۲۹۰ هزارتومان کاغذ نیاز دارد. افزایش بیش‌از چهاربرابری قیمت کاغذِ مصرفی برای انتشار یک کتاب ۲۰۸ صفحه‌ای، خود گویای واقعیت بازار کاغذ و کتاب است.
در این شرایط با رعایت تناسب قیمت در ماه‌های قبلی (قیمت کاغذ مشابه در آذرماه امسال بندی ۲۱۰ هزارتومان معامله می‌شد) باید منتظر بود که قیمت متوسط هر صفحه از کتاب‌های منتشر شده در بهمن‌ماه به ۲۳۲ تومان و قیمت متوسط پشت جلد کتاب‌ها از ۳۸,۷۰۰ تومان فراتر برود. حالا اگر در خوشبینانه‌ترین حالت و بدون توجه به نرخ تورم کاغذ در ماه‌های گذشته، فرض کنیم قیمت کاغذ تا پایان سال از بندی ۳۵۰ هزارتومان فراتر نرود، کتاب‌هایی که برای نمایشگاه سی‌ودوم کتاب تهران آماده می‌شوند، صفحه‌ای ۲۴۶ تومان و با قیمت متوسط بیش‌از ۴۱ هزارتومان.
منبع: صبح نو
