«چین»

نویسنده: هنری کسینجر

ترجمه: حسین راسی

ناشر: فرهنگ معاصر، چاپ اول 1396

714 صفحه؛ 40000 تومان

***

کتاب چین  در سال 2011 توسط هنری کسینجر نوشته شده است که از معماران و شخصیت های سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در دهه 1970 که از طرفداران سرسخت واقع گرایی سیاسی بود.  او در سال 1969 به عنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید و متعاقب آن در سال 1973 به سمت وزیر امور خارجه آمریکا منصوب شد. در مقام وزیر امور خارجه، کسینجر مبتکر سیاست تشنج زدایی با اتحاد جماهیر شوروی، طراح اصلی بازگشایی روابط با جمهوری خلق چین، و رئیس هیات مذاکره کنندگان آمریکایی در توافق نامه صلح پاریس بود که به جنگ ویتنام پایان داد. در لابلای صفحات تاریخ معاصر، داوری های گوناگونی پیرامون پاره ای از سیاست ها و عملکردهای ایالات متحده در دوران مسئولیت کسینجر مانند بمباران کامبوج توسط نیروهای آمریکایی و سیاست آمریکا در آمریکای لاتین بویژه در کشورهای شیلی و آرژانتین وجود دارد که تا همین امروز هم موافقان و مخالفان خود را حفظ کرده است.

 کسینجر پس از اینکه در سال 1977 از خدمت دولتی کناره گرفت، کمپانی مشاوره در روابط بین الملل را تاسیس کرد. روسای جمهور آمریکا (از هر دو حزب) و سران بسیاری از کشورهای دنیا، از خدمات رایزنی و مشورتی او و همکارانش در این موسسه استفاده کرده‌اند. کسینجر یک شخصیت جنجال برانگیز است و نظریاتش غالبا در محافل سیاسی و دیپلماتیک مورد بحث قرار می گیرد. کتاب حاضر نقطه نظرات این دیپلمات کهنه کار آمریکایی با توجه به مشاهدات و تفکراتش در مورد وضعیت رازآلود منطقه وسیعی از آسیا به نام چین را انعکاس می دهد.

بن مایه این کتاب به چگونگی شکل گیری رابطه سیاسی بین آمریکا و چین از زمان نیکسون تا اوباما می پردازد. چین پس از جنگ جهانی دوم کمونیست ترین کشور جهان بود و به طور طبیعی ضد آمریکایی ترین آن به طوری که حتی شوروی را به دلیل داشتن رابطه سیاسی و دیپلماتیک با آمریکا سرزنش می کرد. کمتر کسی فکر می کرد این دو کشور با وجود اختلافات عمیق سیاسی بتوانند با یکدیگر رابطه داشته باشند به طوریکه حتی در جنگ کره، چینی ها با آمریکایی ها مستقیما با یکدیگر وارد جنگ شدند. اتفاقات و تحولات زیادی به وقوع پیوست، رایزنی ها و مذاکرات آشکار و پنهان بسیاری انجام شد تا نهایتا دیدار رسمی نیکسون از چین که از قضا ضد کمونیست ترین رئیس جمهور آمریکا بود رقم بخورد. از آنجا که کسینجر خود از عوامل اصلی این رایزنی های پیدا و پنهان بوده شرح دقیقی از اختلاف نظرها و راه های غلبه بر آن را در کتاب ارائه کرده است. رابطه بین دو کشور تا زمانی که چین در سال 2001 میلادی به سازمان تجارت جهانی پیوست رابطه ای بود که هر لحظه احتمال گسسته شدن آن می رفت. اتفاقاتی مانند وقوع حوادث میدان تیان آن من و تحریم چین توسط آمریکا، سقوط اتحاد جماهیر شوروی و بلوک شرق، برجسته شدن و اولویت یافتن حقوق بشر در زمان بیل کلینتون و ... از جمله رویدادهایی بودند که گاه این رابطه را به مرز نابودی می کشاندند. کسینجر در بخشی از این کتاب به رایزنی های خود با رهبران چین و درک و شناخت چینی ها از مسائل مربوط به صلح، جنگ، نظام بین المللی و چگونگی ارتباط آنها با آمریکایی ها در برخورد با رویدادهای مهم می پردازد و همچنین شرح دقیقی از اختلاف نظرهای بین دو کشور و راه های غلبه بر آن را ارائه می کند.

چون کسینجر خود در اغلب ملاقات های بین دو کشور حضور داشته روایت دست اولی از تک تک شخصیت های درگیر در این مذاکرات ارائه کرده و ارزیابی خود را نیز از این شخصیتها بیان می کند.

یکی از شخصیتهایی که در این کتاب توجه را به خود جلب می کند چوئن لای از نخست وزیران چین است. کسینجر می گوید: "در درازای شصت سال زندگی سیاسی ، من هیچ شخصیت خارجی را تاثیرگذارتر و باوقارتر از چوئن لای نیافته ام. او با ذکاوتی استثنایی  و شناخت ظرفیت های روانی طرف مقابل، بر هر وضعیتی غالب می شد. وی به عنون یک میانجی وفادار می کوشید در فضای دشواری میان رهبری چین و مردمی که درونمایه و نیروی کار یک دستور کار سنگین و توانفرسا بودند، بینش و بصیرت مائو را به برنامه های اجرایی منسجم تبدیل کند. در همین حال او سپاس و حق شناسی بسیاری را در چین به خاطر تعدیل زیاده روی های مائو، دست کم تا آنجا که شور انقلابی مائو تعدیل پذیر بود، نصیب خود کرده بود."

دنگ شیائو پینگ شخصیت چوئن لای را اینطور توصیف می کند:" بدون حضور فعال نخست وزیر چو در صحنه، انقلاب فرهنگی بدون شک عواقب هولناک تری را به بار می آورد. او در جریان انقلاب فرهنگی در وضعیت بی نهایت دشواری قرار گرفته بود؛ چیزهایی گفت و کارهایی کرد که به میل خود او نبود، اما مردم اکنون از خطاهای او گذشته اند چون می دانند که اگر او اینگونه رفتار نمی کرد جان خودش هم به خطر می افتاد و آنگاه قادر نبود نقش مهم خنثی سازی را بازی کند و مانع ضرر و زیان سنگین تر بشود. او از همین راه جان بسیاری از مردم چین را نجات داد."

کتاب چین در واقع تحلیلی از عملکرد چوئن لای و دنگ شیائوپینگ در پیدایش چین مدرن و ایجاد رابطه با آمریکاست. سیاستمداران و رهبرانی که حتی کهنه کاران سیاست همچون کسینجر به احترامشان کلاه از سر بر می دارند.

ترجمه کتاب بسیار روان و یکدست است و دکتر حسین راسی به خوبی از عهده کار برآمده است به طوری که با توجه به حجیم بودن کتاب خواننده خسته نشده و با توجه به لحن روایتگری هم که دارد می شود کتاب را با اشتیاق تا انتها دنبال کرد.

این کتاب در این روزهای پر فراز و نشیب کشور به همه علاقه مندان به سیاست خارجی بخصوص مسئولان کشور توصیه می شود.


*دانشجوی دکترای مدیریت