پیروزی مخالفان اردوغان در انتخابات ترکیه ممکن است سیاست خارجی آنکارا را تغییر داده و ترکیه را به اتحادهای قبلی خود با غرب بازگرداند، امری که موجب می‌شود آنکارا از سیاست نزدیک شدن به روسیه که اردوغان اخیراً به آن همت گمارده بود، فاصله بگیرد. مجله فوربس در گزارشی به این موضوع پرداخته و عنوان کرده است که این رقابت انتخاباتی عمیقاً بر آینده ملت ترکیه از جمله سیاست خارجی آن تأثیر می‌گذارد.

در این گزارش آمده است که میزان تغییر در سیاست خارجی ترکیه پس از برگزاری انتخابات، هنوز نامشخص است و برای درک سیر حرکتی ترکیه، باید تحلیل کرد که چه چیزی به همان شکل باقی خواهد ماند و چه چیزی ممکن است در ترکیه پسا اردوغان تغییر کند؟ به نوشته فوربس، امروز برای آنکارا، واشنگتن و مسکو، مهم‌ترین پایتخت‌ها هستند، لندن در جایگاه سوم است و دیگر کشورهای اروپایی از لحاظ اهمیت در مراتب بعدی قرار دارند. این سلسله مراتب بعید است تغییر کند، صرف از نظر از اینکه چه کسی بر ترکیه حکومت می‌کند.

آیا پیروزی اپوزیسیون، روابط ترکیه و روسیه تحت تأثیر قرار می‌دهد؟

رویترز گزارش داد که صرف‌نظر از اینکه چه کسی در انتخابات ماه جاری ترکیه پیروز می‌شود، انتظار می‌رود آنکارا روابط دوستانه خود را با روسیه حفظ کند. همچنین رویترز اعلام کرد آنچه که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه را بر آن داشت تا تیرگی روابط با کشورهایی مانند امارات، عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی را با وجود انتقاداتی که در گذشته از آنها داشت، بهبود ببخشد و اصلاح کند، وضعیت اقتصادی ترکیه بود.

در همین رابطه «فاتح گیلن»، رئیس مرکز سیاست‌های آنکارا که یک اندیشکده مستقر در پایتخت ترکیه است، گفت که تقویت روابط با تعدادی از کشورها از سر ضرورت است، نه یک انتخاب عامدانه! وی افزود: ترکیه نمی‌تواند روسیه را کنار بگذارد، زیرا روسیه همسایه‌ای قدرتمندی است. ما روابط اقتصادی و تجاری قوی با مسکو داریم که مستقیماً با منافع ملی ترکیه مرتبط است.

وی افزود: ترکیه از زمان جنگ در اوکراین، یک اقدام متوازن دیپلماتیک انجام داده و آن هم خودداری آنکارا از پیوستن به تحریم‌های غرب علیه روسیه بوده است. ماه گذشته، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به همراه اردوغان، در مراسم افتتاحیه اولین نیروگاه هسته‌ای ترکیه که توسط شرکت دولتی روس‌اتم ساخته شده، شرکت کرد. پوتین آن را پروژه بزرگی توصیف کرد که به تقویت شراکت چند جانبه بین ترکیه و روسیه کمک می‌کند.

از سوی دیگر، مسکو بیم آن را دارد که در صورت پیروزی مخالفان اردوغان، آنکارا تلاش کند تا وابستگی انرژی خود را به روسیه از ۵۰ درصد به ۳۰ درصد کاهش دهد، اما این امر نهایی نیست زیرا جناح مخالف تاکید کرده که اولویت را به دیپلماسی خواهد داد و روش تقابل‌جویانه را که مشخصه سیاست خارجی ترکیه در دهه گذشته بود، کنار خواهد گذاشت.

معیارهای اصلی شکل‌دهنده ساختار سیاست خارجی ترکیه

در همین زمینه نشریه فوربس، بیان کرد که برای تحلیل سیاست خارجی ترکیه باید معیارهای خاصی را دنبال کرد، از جمله: معیارهای اصلی که سیاست را تشکیل می‌دهند و همچنین بازیگران فعال در سیاست خارجی. به گفته این مجله، معیارهای اصلی شکل‌دهنده ساختار سیاسی ترکیه را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: الزامات ژئوپلتیک، ضرورت‌های استراتژیک و ضرورت بقای نظام.

این مجله در گزارش خود در مورد اجتناب‌ناپذیری ژئوپلتیک نوشت که منطقه شاهد تغییراتی بود، به ویژه اشغال عراق توسط آمریکا و توسعه روابط آمریکا و ترکیه، امری که آنکارا را بر آن داشت تا روابط خود با غرب را مورد بازنگری قرار دهد، به ویژه اینکه باعث شد تکیه کردن آنکارا به غربی‌ها در امور سیاست خارجی تغییر کند.

این مجله در مورد ضرورت استراتژیک توضیح داد: «آنکارا معتقد است که رقابت بین قدرت‌های خارجی که منجر به تغییر نظام جهان از یک نظام تک‌قطبی به چندقطبی شد، می‌تواند کمک کند تا ترکیه، سیاست خارجی مستقل از بلوک غرب را ترسیم کند. همچنین با توجه به ضرورت بقای نظام، پیروزی اپوزیسیون به معنای تغییر حکومت و در نتیجه پایان رژیم فعلی است که طی آن اپوزیسیون دیگر به سیاست خارجی دوران اردوغان مقید نخواهد بود و از حمایت غرب برخوردار خواهد شد.

وبگاه میدل ایست‌آی، نیز در این باره نوشت: میل لجام‎گسیخته قلیچداراوغلو برای راضی کردن واشنگتن، اتحادیه اروپا و ناتو، نویدبخش پیام‌های خوبی برای منطقه نیست. اونال چویکوز، مشاور ارشد قلیچدار اوغلو در امور خارجی گفت که دولت تحت رهبری وی، مصم است روابط خود را با جامعه بین المللی، اتحادیه اروپا و ناتو عادی‌سازی کند. این وبگاه همچنین نوشت که اپوزیسیون گفتگو و رویکرد عدم مداخله را در اولویت قرار می‌دهد و وارد گفتگو با همه طرف‌ها از جمله لیبی می‌شود.

بازیگران اصلی سیاست خارجی ترکیه

فوربس در ادامه گزارش خود نوشت: نهاد ریاست جمهوری و سرویس امنیتی ترکیه، نقش مهمی در ترسیم سیاست خارجی ترکیه دارند. ریاست جمهوری ترکیه حرف آخر را همه موضوعات سیاست خارجی این کشور می‌زند و سرویس امنیتی ترکیه نیز نقش اصلی را در ترسیم سیاست‌های منطقه‌ای این کشور دارد.

براین اساس، پیش‌بینی می‌شود حتی در صورت پیروزی اپوزیسیون، نفوذ قوی امنیتی و طرف‌های تأثیرگذار در داخل ترکیه (وابسته به نظام سابق) همچنان در تصمیمات سیاست خارجی تأثیرگذار باشند، امری که موجب ادامه روند سیاست خارجی ترکیه به روال سابق می‌شود. به نوشته فوربس، همچنین موضوع کُردها، عامل مهمی در تشکیل روابط بین‎‌المللی ترکیه است. پیروزی اپوزیسیون با حمایت کردها موجب بهبود روابط نظام حاکم با این قشر از جامعه ترکیه می‌شود، امری که موجب می‌شود مخالفان به حل و فصل مساله کردها اقدام کنند، رخدادی که به نوبه خود موجب تأثیرگذاری بر سیاست‎‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ترکیه می‌شود.