به گزارش الف نهضت ملی مسکن یکی از مهمترین طرح‌های دولت سیزدهم است که قرار است به معضل کمبود مسکن و افزایش هزینه‌های آن در سبد مصرفی خانوار پایان دهد. طبق ماده یک قانون جهش تولید مسکن نیز دولت وظیفه دارد در چهار سال اول اجرای این قانون سالانه به طور متوسط حداقل یک میلیون واحد مسکونی در کشور عرضه کند.
در همان ابتدای شروع طرح نهضت ملی مسکن، مسئولان دولتی به کرات از ساخت واحدهای مسکونی ویلایی و یک طبقه در شهرهای دارای زمین سخن گفته و این موضوع را به عنوان رویکرد جدید دولت در مسکن سازی عنوان می‌کردند. این موضوع همچنان در صحبت‌های مسئولان ادامه دارد.
ارسلان مالکی، سرپرست سازمان ملی زمین و مسکن در اواخر فروردین ماه امسال اعلام کرد که ساخت مسکن به شکل ویلایی یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های ما است و در شهرهای که اراضی در آن‌ها وجود دارد اولویت ساخت واحدهای به شکل ویلایی و یک طبقه است. وی همچنین تأکید کرد که این سازمان با تأمین اراضی در شهرهای مختلف روند توسعه افقی شهرها را به مرحله اجرایی و عملیاتی شدن خواهد رساند.
پرداخت تسهیلات به افراد بیشتر با ساخت واحدهای یک طبقه
ساخت واحدهای یک طبقه و حیاط دار از چند جنبه اهمیت بسیار زیادی دارد که اولین مورد آن کاهش هزینه ساخت و نگهداری واحدها است. در واحدهای یک طبقه هزینه‌هایی همچون هزینه ساخت مشاعات ساختمان مانند راه پله، آسانسور، پارکینگ مسقف و هزینه تأسیسات و نگهداری ساختمان، نگهبانی و بسیاری از هزینه‌های دیگر حذف میشود.
این مسئله علاوه بر اینکه به کمک اقتصاد خانواده‌ها می‌آید و هزینه‌های آن‌ها را کاهش میدهد، کمک زیادی هم به دولت خواهد کرد؛ زیرا وقتی واحدها به صورت آپارتمانی ساخته می‌شوند، دولت باید تسهیلات بیشتری بپردازد تا مردم به خصوص دهک‌های پایین جامعه صاحب مسکن شوند؛ در حالی که با ساخت واحدهای یک طبقه و کاهش هزینه‌ها، تسهیلات و منابع در دسترس را می‌توان در اختیار افراد بیشتری قرار داد و افراد بیشتری را خانه دار کرد.
در این روش همچنین نیاز به اجرای قواعد سختی که در آپارتمان‌سازی برای افزایش مقاومت طبقات زیرین انجام میشود، نیست؛ بنابراین علاوه بر کاهش هزینه‌ها سرعت ساخت هم افزایش می‌یابد. همچنین به دلیل اینکه ساخت واحدها به صورت موازی و هم‌زمان شروع میشود تعداد واحد بیشتری را می‌توان در یک زمان مشخص ساخت و این موضوع در شرایط فعلی که عقب ماندگی جدی در ساخت مسکن وجود دارد، اهمیتی دوچندان دارد.
8 سال انتظار برای تحویل واحدهای مسکونی آپارتمانی
سید حسن موسوی فرد، کارشناس مسکن، درباره سرعت ساخت واحدهای ویلایی به الف گفت: اخیراً بازدیدی از واحدهای مسکونی در اطراف شهر یزد داشته‌ایم که بخشی از این واحدها در قالب شهرک سازی به صورت ویلایی ساخته شده بود و تعدادی از واحدها هم با پیمانکاری بنیاد مسکن با صورت آپارتمانی در حال ساخت بود.
موسوی فرد افزود: واحدهایی که به صورت شهرک‌های یک طبقه ساخته شده بود کمتر از یک سال به متقاضیان تحویل داده شده بود ولی هنوز پروژه‌های آپارتمانی بعد از گذشت ۸ سال و از سال ۹۳ تحویل داده نشده است.
همچنین با افزایش سرعت ساخت واحدها در افقی سازی، تأثیر تورم نیز کاهش پیدا میکند. تأثیر تورم بر روی طرح مسکن مهر که واحدها به صورت آپارتمانی ساخته شده بودند، باعث شد تا آورده متقاضیان چندین بار افزایش پیدا کند.
ساخت مسکن تدریجی، مزیت مهم یک طبقه سازی
مسئله مهم دیگر، امکان تدریجی ساخت بنا است. در این روش متقاضیان می‌توانند بخشی از مسکن را تکمیل و استفاده کنند و مابقی آن را به مرور و متناسب با توان اقتصادی خود کامل کنند. در واقع در این روش فرد بدون تحمل فشار سنگین ساخت یک مسکن کامل، با استفاده از آورده خود و یا تسهیلاتی که از بانک دریافت میکند می‌تواند صاحب خانه شود و بعد با گذشت زمان آن را به ایده آل مورد نظرش برساند.
طبیعتا این شیوه در آپارتمان سازی قابلیت اجرا ندارد؛ چرا که در آپارتمان سازی ساخت واحدهای بالاتر وابسته به طبقات زیرین است و افراد آزادی عمل در میزان متراژ اولیه و بعد اضافه کردن متراژ به آن را ندارند. به همین دلیل خانواده‌ها نمی‌توانند در بخشی از ساختمان ساکن شوند، بلکه باید تا تکمیل شدن همه واحدها منتظر بمانند.
مزایای روحی – روانی ساخت خانه ویلایی
همچنین در آپارتمان سازی اگر یک نفر از متقاضیان آورده خود را تکمیل نکند، سایر افراد نیز باید معطل بمانند حال آنکه در افقی سازی این مشکل هیچ‌گاه به وجود نخواهد آمد.
این موارد تنها بخشی از مزایای افقی سازی است که کاملاً اقتصادی بوده و با هزینه‌های مردم ارتباط مستقیم دارند. در کنار این موارد مزایای غیرمادی و روحی – روانی ساخت خانه‌های یک طبقه حیاط دار باید اضافه کرد. مواردی که با گسترش زندگی آپارتمان نشینی به میزان زیادی نادیده گرفته شده و مشکلاتی را به وجود آورده‌اند.
به گفته فرشید ایلاتی، کارشناس مسکن، شیوه زندگی در آپارتمان، دسترسی افراد را به آفتاب، فضای بازی و حیاط از بین برده است که اثرات مخربی بر سلامت روان ساکنان دارد و عدم امکان به جا آوردن صله رحم و دید و بازدید و توسعه مشاغل خانگی و خرد را هم باید به مشکلات این نوع زندگی اضافه کنیم.
15 درصد مساحت کشور قابل ساخت و ساز است
شاید همین اثرات مخرب آپارتمان نشینی موجب شده تا توسعه افقی شهرها و احداث واحدهای مسکونی به صورت حیاط دار و ویلایی در بسیاری از کشورهای مختلف از جمله ایالت‌های مختلف آمریکا و کشورهای اروپایی ترویج و ساخته شود.
یکی از مهمترین پارامترهای توسعه افقی در کشور که با طرح نهضت ملی مسکن افق روشن‌تری پیدا کرده است، تأمین زمین است. طبق آمارها تنها در یک درصد مساحت کشور ساخت و ساز انجام شده در حالی که 15 درصد از مساحت کل کشور قابل سکونت است.
با وجود این موانعی در سر راه الحاق زمینهای جدید به شهرها برای توسعه افقی دیده میشود که به گفته بهزاد رحیمی، عضو کمیسیون عمران مجلس، برخی از موانعی که در مسیر الحاق زمین وجود دارد قانونی است، برخی از زمین‌ها اراضی ملی محسوب میشود و برخی از زمین‌ها نیز مشکلاتی دارد و تا زمانی که ثابت شود می‌توان از آن برای مسکن سازی استفاده کرد و سند صادر شود قطعاً زمان بر خواهد بود.
حل معضل مسکن با انحلال شورای عالی معماری و شهرسازی!
اما حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو هیئت رئیسه مجلس در این خصوص اظهار داشت: مسئله اساسی و معضلی که مانع ساخت بیشتر مسکن میشود این است که در عمل در خصوص الحاق زمین به شهرها و حتی روستاها دولت و شهرداری و متولیان امر بسیار سخت گیرانه عمل می‌کنند.
حاجی دلیگانی افزود: اگر به دنبال پیشبرد حل معضل عدم عرضه مسکن هستیم و واقعا خیال خانه سازی داریم باید شورای عالی شهرسازی و معماری را منحل کنیم و دست این سازمان‌ها را از تصمیم‌گیری‌ها کوتاه کنیم و اختیارات را به شورای مرکزی استان‌ها برای تسهیل گری ساخت و ساز با نظارت‌های ویژه دولت بر این شوراها تفویض کنیم.
ازآنجایی‌که الحاق زمین به شهرها در ساخت مسکن یک طبقه و ویلایی ضروری است و تنگ‌نظری و خساست برخی مسئولین در طی سال‌ها مانع عرضه زمین برای ساخت مسکن شده، به طوری که سهم آن در قیمت مسکن به حدود 70 درصد رسیده است؛ دولت باید تدبیری بیندیشد که الحاق زمین سرعت گرفته تا فشار هزینه‌های مسکن بیش از این بر پیکره مردم وارد نشده و آن‌ها را دچار مضیقه بیشتر نکند.
