در سالهای اخیر، BNPL (Buy Now, Pay Later) یکی از مهمترین ترفندهای خرید کاربران در سراسر دنیا شده است. این ترند جهانی بهمعنای «الان بخر و بعداً پرداخت کن!» است. در این سبک و سیاق از خرید، یک ارائهدهنده مالی مبلغ خرید را بهصورت کامل به فروشنده پرداخت میکند و مشتری هزینه را در چند قسط کوتاهمدت بازپرداخت میکند. با وجود چنین سرویسی، کاربران میتوانند انواع کالاها را بهطور قسطی بخرند. محصول موردنظر به سبد خرید کاربر میرود و هزینه را بهجای پرداخت یکباره، در چند قسط میپردازد. برای اینکه بیشتر با این روش آشنا شوید، تا پایان مطلب با ما همراه باشید. به شما میگوییم که BNPL چیست و چه مزایا، کاربرد و معایبی دارد.
BNPL ؛ از یک اصطلاح مالی تا یک عادت خرید روزمره
سرویس BNPL چیست؟ BNPL روش محبوبی برای خرید در نقاط مختلف دنیاست. در این مدل، یک نهاد ثالث مانند بانک یا سرویس پرداخت هزینه خرید را به فروشنده میپردازد و مشتری بعداً در چند قسط، آن را بازمیگرداند. چنین روشی به مدیریت راحت بودجه و امور مالی شما و خانوادهتان کمک میکند.
BNP دقیقا چه میگوید؟
مثلاً فرض کنید، یک دستگاه دیجیتال بهارزش ۱۰ میلیون تومان میخرید. با بهرهمندی از سرویس الان بخر، بعداً پرداخت کن، هزینه از سوی نهاد مذکور مثلاً یک پلتفرم فروش آنلاین پرداخت میشود و شما هزینه را اقساطی با آن پلتفرم تسویه میکنید.
فرضاً این ۱۰ میلیون را در ۴ نوبت بازمیگردانید؛ یعنی ۲ میلیون و ۵۰۰هزار تومان در هر بار. این روش باعث میشود که یکباره هزینهای سنگین برای خرید کالاهای مختلف به شما تحمیل نشود و بتوانید مخارج را در طول چند ماه تقسیم کنید. با خرید اعتباری به شما فشار مالی سنگینی به یکباره وارد نمیشود.
چرا سرویس «الان بخر، بعداً پرداخت کن» محبوب شده است؟
پای دلایل متعددی در محبوبشدن سرویس «الان بخر و بعداً پرداخت کن»، بهمیان است. برای مثال، موارد زیر از علل عمده آن هستند:
- رشد خرید آنلاین: این سالها، سهولت و جذابیت خرید اینترنتی به شمار بیشتری از کاربران اثبات شده و خیلیها تمایل دارند که خرید اقساطی آنلاین انجام بدهند.
- تورم: تورم و افزایش مداوم قیمتها در کنار رکودی که روی اقتصاد سایه انداخته، خرید را برای بسیاری از کاربران دشوار کرده و همه بهدنبال راهی برای تهیه نیازهایشان بهشکل قسطیاند.
- کاهش قدرت خرید: مشکلات اقتصادی و گرانی گریبانگیر قشر وسیعی از جامعه شدهاند و در نتیجه، قدرت خرید بسیاری از افراد بهطور قابل ملاحظهای پایین آمده است.
- نیاز به انعطاف در پرداخت: کاربران از روشهای مختلف موجود برای تسویه هزینه خریدهایشان استقبال کردهاند.
BNPL چگونه کار میکند؟
برای خرید بهروش BNPL، میتوانید وارد یک پلتفرم ارائهدهنده این خدمات شوید و در آن ثبتنام کنید. مثلاً مراحل دریافت اعتبار برای خرید اقساطی را با ثبتنام در سرویس پشتسر میگذارید و بعد امکان خرید برایتان بهوجود میآید.
اگر واجد شرایط خرید اقساطی باشید و موجودی اعتباری به شما تعلق بگیرد، میتوانید وارد فروشگاههایی شوید که این سبک از خرید را مجاز دانستهاند. بعد کالای دلخواهتان را انتخاب میکنید و هزینه آن را بهطور قسطی میپردازید. این روش با کاهش فشار مالی ماهانه همراه میشود و مدیریت نقدینگی را بهتر میکند.
بازیگران اصلی در این مدل
در خرید بهسبک «الان بخر و بعداً بپرداز!»، چند بازیگر و ذینفع مختلف حضور دارند:
- مشتری؛ کسی که درخواست خرید کالای اقساطی را دارد. مدیریت هزینه ماهانه با سرویس اعتباری واقعاً راحت میشود.
- فروشنده؛ کسی که محصولات و خدمات خود را در پلتفرمی ارائه میکند.
- ارائهدهنده BNPL؛ یک بانک یا پلتفرم فروش آنلاین خدمات و محصولات که هزینه اولیه خرید را از جانب مشتری به فروشنده میپردازد و بعد هزینههای پرداختی را بهطور قسطی از کاربر یا همان خریدار دریافت میکند.
مسیر عملی یک خرید BNPL
فرایند خرید بهسبک BNPL اصلاً سخت و دشوار نیست. بیشتر پلتفرمهایی که از آن استفاده میکنند، مسیری بیچالش برای کاربران خود طراحی کردهاند که شامل گامهای زیر میشود:
- انتخاب کالا؛
- انتخاب گزینه BNPL در صفحه پرداخت؛
- احراز هویت/اعتبارسنجی سریع و ساده در سرویس اعتباری آنلاین؛
- پرداخت یکجای مبلغ به فروشنده توسط ارائهدهنده؛
- بازپرداخت مشتری طی چند قسط (معمولا ۳ یا ۴ قسط کوتاهمدت).
تفاوت BNPL با خرید قسطی سنتی
در روش خرید اقساطی بهسبک و سیاق سنتی، شرایط پیچیدهتری برای خریدار در نظر گرفته میشد. مثلاً از خریدار چک و سفته دریافت میکردند. ضمن اینکه نیاز به یک ضامن معتبر بود. بازه زمانی قسطبندی هم آنچنان منعطف نبود. اما شرایط اقساط در BNPL بسیار جذابتر است:
- خرید اقساطی بدون ضامن در بسیاری از مدلها؛
- فرآیند کاملاً آنلاین و چند دقیقهای؛
- تمرکز روی اقساط کوتاهمدت، نه وامهای چندساله.
- توجهتوجه! در ایران، بعضی سرویسها هنوز به چک صیادی/سفته نیاز دارند.
BNPL و مدیریت فشار مالی ماهانه
BNPL فقط یک روش خرید ساده نیست، بلکه راه و رسم هوشمندانهای برای مدیریت بودجه و امور مالی شماست. با وجود آن میتوانید مدیریت نقدینگی ماهانه خود و خانواده را بهخوبی بهدست بگیرید. با وجود آن، امکان رسیدگی به امور مختلف و هزینههای گوناگون وجود دارد. دیگر نیاز نیست که بسیاری از نیازها و خرید خدمات مختلف را به بعدها موکول کنید.
تقسیم هزینههای بزرگ روی چند ماه
زندگی است دیگر! گاهیاوقات، هزینههایی مانند تعمیرات لوازم خانه یا مخارجی پیش میآیند که روی مدیریت امور مالی ماهانه اثر منفی میگذارند. با وجود روش خرید «الان بخر و بعداً پرداخت کن!»، مدیریت بودجه خانوار برای رسیدگی به همه هزینهها مقدور میشود. در واقع، یک خرید بزرگ یا هزینه قابل توجه برای پرداخت بابت استفاده از خدماتی خاص در طول چند ماه تقسیم میشود. در نتیجه، از فشار نقدی یکباره بهطور قابل ملاحظهای کم میشود.
نقش BNPL در بودجهبندی خانوار
افراد مختلف و گروههای گوناگون با درآمد و نیازهای مالی متفاوت میتوانند از BPNL استفاده کنند. نقش این روش در بودجهبندی خانوارها بسیار اثرگذار است. برای مثال:
- کارمندان؛ با وجود این روش میتوانند تنوع سبد خرید خود را بیشتر و در طول ماه به نیازهای بیشتری از اعضای خانواده رسیدگی کنند.
- دانشجویان؛ معمولاً بودجه افراد در حال تحصیل آنچنان زیاد نیست. با این روش از خرید، امکان تهیه محصولات و دریافت خدمات بیشتری برایشان مقدرو میشود.
- خانوادههای فرزنددار؛ هزینه مربوط به بچهها در سنین مختلف در هر خانه، متنوع و زیاد است. با وجود روش خرید BNPL، سرپرستان میتوانند بودجه را راحتتر مدیریت کنند و به خواستههای همه برسند.
BNPL راهی برای مدیریت راحتتر نقدینگی شماست و در واقع، کنترل بودجه را مقدور میکند. نباید بهچشم راهکاری لوکس یا بهانهای وسوسهکننده برای خرید اضافی به آن نگاه کنید.
جایی که BNPL میتواند خطرناک شود
البته دقت کنید، هرچند BNPL راه مؤثری برای مدیریت نقدینگی است، اما گاهی میتواند حکم یک تله خطرناک را هم داشته باشد. زمانی که یک کاربر چندین و چند خرید مختلف را با این روش پیش میبرد، اقساط خریدهای مختلف روی هم انباشته میشوند. در نتیجه، زمان سررسید قسطها که فرامیرسد، پرداختشان دشوار میشود.
صاد | هلدینگ فناوری و نوآوری صاد بازوی بانک صادرات ایران در مسیر بانکداری دیجیتال
مزایا و معایب BNPL برای کاربران و کسبوکارها
هر روش مالی و ترفند اقتصادی نیاز به بررسی دقیق دارد. اگر میخواهید از روش «الان بخر و بعداً پرداخت کن!» استفاده کنید هم نیاز است که راه و چاه آن را بهخوبی بدانید. چه در قالب کاربر و چه در جایگاه کسبوکارها، با نقاط قوت و ضعف BNPL آشنا شوید تا بیگدار به آب نزنید و ضرر نکنید.
مزایا برای کاربران
از امتیازات چشمگیر روش BNPL برای خرید باید به موارد زیر دقت کنید:
- کاهش فشار پرداخت نقدی؛
- دسترسی به کالاهای ضروری در زمان مناسب؛
- خرید بدون نیاز به ضامن/چک در بعضی سرویسها؛
- اقساط کوتاهمدت، غالباً بدون بهره در صورت پرداخت بهموقع.
مزایا برای کسبوکارها
این روش از خرید برای کسبوکارها هم مزایای فراوانی دارد و باعث میشود که بیشتر به سود و رونق برسند:
- افزایش نرخ تبدیل؛
- سبد خرید بزرگتر مشتریان؛
- جذب مشتریان جدید برای خرید از آنها.
معایب و ریسکها
حواستان به نقاط منفی خرید BNPL هم باشد. هرچند که امتیازات فراوانی به شما پیشکش میکند، اما معایبی هم دارد:
- چالش شفافیت در بعضی قراردادها؛
- افزایش احتمال خرید احساسی/بیشمصرفی؛
- بدهیهای تجمیعی در صورت نداشتن برنامه؛
- جریمه دیرکرد و احتمال تأثیر روی اعتبار مالی.
نگاهی کوتاه به تاریخچه و رشد جهانی BNPL
روش خرید BNPL مدرن و جدید است، اما با الهام از روشهای معامله و مراوده اقتصادی کهن و قدیمی طراحی شده است. این سبک از خرید بیشباهت به نسیهخریدن نیست. در ادامه، نگاهی دقیقتر به آن خواهیم داشت.
از خرید نسیه و Hire Purchase تا BNPL دیجیتال
در خرید نسیه، کالا از فروشنده دریافت میشد و هزینه آن، بعدتر از سوی خریدار پرداخت میشد. بهعبارت دقیقتر، فروشنده کالا را تحویل مشتری میداد و مشتری مبلغ را طی زمانی مشخص میپرداخت.
در این سبک از خریدوفروش، آنچه اهمیت داشت، چیزی نبود بهجز اعتمادی که میان فروشنده و خریدار بود. امروز هم BNPL همان الگو را دارد و فقط بهطور دیجیتال، سریع و مبتنی بر اعتبارسنجی بانکی و سوابق کاربران پیش میرود.
در قرن بیستم، مدل اجاره بهشرط تملیک (Hire Purchase) در کشورهای اروپایی و آمریکا رواج پیدا کرد. در این روش:
- مشتری کالا (مثلاً لوازم خانگی یا خودرو) را «اجاره» میکرد؛
- هر ماه بابت آن قسط میپرداخت؛
- با پرداخت آخرین قسط، مالک کالا میشد.
این مدل در اصل همان فلسفه «پرداخت تدریجی برای تملیک» بود و پایه ذهنی مردم برای استفاده از پرداختهای خرد و اقساطی را شکل داد.
موج رشد BNPL در دهه ۲۰۱۰ و دوران کرونا
از حوالی سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ و بعدتر دوره کرونا، BNPL رشد چشمگیرتری هم پیدا کرد. علت ظهور و توسعه شرکتهای فینتک یا همان مجموعههایی بود که از فناوری در ارائه خدمات مالی استفاده میکنند. شرکتهای مطرح و مشهور فعال در این حوزه مدلهای پرداخت تازهای برای مشتریان خود در نظر گرفتند. فینتک و پرداخت اعتباری نقش مهمی در جاافتادن از این سبک خرید بودهاند.
قصد آنها از مدل تازه هم موارد زیر بود:
- سادگی فرایند؛
- سرعت بالا؛
- عدم نیاز به کارت اعتباری.
کشورهایی مثل سوئد، استرالیا و آمریکا زمین بازی شدند، چون:
- هزینه زندگی رو به افزایش بود؛
- خرید آنلاین در حال انفجار بود؛
- نسل جوان از کارت اعتباری فراری بود؛
- فروشگاهها دنبال روشهایی برای کاهش رهاسازی سبد خرید بودند.
با شیوع کرونا هم که استقبال از خرید آنلاین واقعاً بیش از پیش شد. درآمد افراد هم ثبات همیشگی را نداشت و فروشگاهها مجبور شدند که روشهای پرداخت را منعطفتر کنند و اصطلاحاً با مشتریان راه بیایند. اعطای اعتبار خرید آنلاین هم یکی از مصادیق همین وضعیت بود.
نمونههای بینالمللی معروف
در تمام دنیا سبک خرید BNPL پرطرفدار است. از نمونههای بینالمللی معروف در این زمینه باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- PayPal Pay Later ؛ نسخه BNPL پیپال
- Klarna ؛یکی از بزرگترین فینتکهای اروپا.
- Affirm ؛ آمریکا، تمرکز روی فروشگاههای آنلاین.
- Afterpay ؛ استرالیا، پیشرو در مدل «پرداخت در ۴ قسط».
- Apple Pay Later ؛ امکان پرداخت مرحلهای در اکوسیستم اپل.
BNPL در ایران؛ مدلهای بومی و چالشهای محلی
در ایران هم روش «الان بخر و بعداً بپرداز!» هم در طی سالهای اخیر، با استقبال خوبی مواجه شده است. البته جلب اعتماد کاربران به این روش هنوز جای کار دارد بااینحال، نیاز به وجود روشی برای خرید اقساطی در این وضعیت اقتصادی، توسعه آن را سریعتر کرده است.
چرا بازار ایران تشنه سرویسهای اعتباری است؟
این روزها، ایران دچار رکود تورمی است و قدرت خرید کاربران و مشتریان بیشتر از هر زمان دیگری کاهش پیدا کرده است. کارتهای اعتباری کلاسیک هم محدودیتهایی دارند. در واقع، نیاز به روشهای منعطفتری برای پرداخت هزینه خدمات و محصولات مختلف وجود دارد. همه اینها دستبهدست هم دادهاند تا فروشندگان راضی به استفاده از روشهای تازه پرداخت مشتریان باشند. این بازی برای همه ذینفعان آن سود و بُرد بههمراه میآورد.
سازگاری با زیرساختهای بانکی ایران
روش پرداخت BNPL با سازوکار بانکی ایران سازگاری خوبی دارد. معمولاً پای یک پلتفرم مطرح و معتبر بهمیان است که به کاربران خود اعتبار خرید قسطی میدهد. برای اعتبارسنجی هم از کارت ملی و بررسی گردش مالی بانکی استفاده میشود. گاهی هم به چک صیادی نیاز است.
نمونهای از سرویسهای BNPL داخلی
در ایران، سرویسهای BNPL مختلفی مشغول به فعالیت هستند. BNPL در ایران شامل موارد زیر میشود:
- سرویسهای اپراتوری مثلاً اپراتورهای تلفن همراه که کاربران را براساس شماره تلفنشان اعتبارسنجی و احراز هویت میکنند.
- سرویسهای اعتبار خرید آنلاین که براساس سوابق خرید کاربران و اعتبار حساب بانکیشان، آنها را اعتبارسنجی و احراز هویت میکنند.
معرفی سرویس اعتباری اسنپ (اسنپ پی) بهعنوان نمونه BNPL ایرانی
در میان سرویسهای اعتباری مختلف، سرویس معروف اسنپ پی از جمله گزینههایی است که کاربران پرشماری را به خود جذب کرده است. با ثبتنام در آن میتوانید بهسادگی، انواع کالاها را قسطی تهیه کنید. خرید اقساطی با اسنپپی با استقبال شدید کاربران مواجه است.
اسنپ پی چیست و در چه بستری ارائه میشود؟
سرویس اعتباری اسنپ در سوپراپ اسنپ، فرصت خرید از فروشگاههای مختلف از اغذیهفروشها تا لوازم دیجیتال و خانه را فراهم میکند. کاربران اسنپ میتوانند در چند گام ساده، عضو سرویس اسنپ پی شوند و بعد از اعتبارسنجی، موجودی برای خرید قسطی از فروشگاههای همکار با این پلتفرم را دریافت کنند. این مدل از خرید با کاهش فشار مالی ماهانه کاربران همراه است.
سازوکار سرویس اعتباری اسنپ پی
برای فعالسازی اعتبار خرید اسنپ باید به بخش اعتباری در سامانه اسنپ وارد شوید و پس از وارکردن شماره ملی و اطلاعات هویتی، اعتبارسنجی شوید. بنا به سوابق بانکی و خریدتان به شما مبلغی بهعنوان موجودی اعتبار تعلق میگیرد. سپس امکان خرید انواع کالاها از فروشگاه اسنپ مقدور میشود. شرایط خرید به این شرح است:
- اقساط در ۴ ماه پرداخت میشود.
- نیازی به ارائه چک و ضامن نیست.
- سود و کارمزدی روی کالاها کشیده نمیشود.
- امکان دسترسی به انواع فروشگاهها و کالاها وجود دارد.
- با انتخاب شیوه پرداخت اقساطی، فرایند خرید بیوقفه پیش میرود.
جایگاه اسنپ پی در کاهش فشار مالی ماهانه
با اسنپ پی، قدرت خرید کاربران بیشتر از گذشته میشود. این سرویس فرصتی برای خرید کالاهای مختلف در طول ماه فراهم میکند. در نتیجه، با بودجهای که محدود است، امکان اضافهکردن گزینههای بیشتر به سبد خرید بهوجود میآید. چنین چیزی از فشار مالی خانوارها کم میکند. دیگر نیازی به پسانداز برای خرید نیست و اگر نیاز به تهیه محصول و کالایی باشد، تقسیم هزینهها در طول چند ماه، رسیدن به آن را مقدور میکند.
چگونه از BNPL و سرویسهای اعتباری بهصورت مسئولانه استفاده کنیم؟
دقت کنید که اگرچه روش «الان بخر و بعداً پرداخت کن!» میتواند گزینه جذابی برای مدیریت نقدینگی باشد، اما در استفاده از آن باید هوشمندی و دقت بهخرج بدهید. در غیراین صورت، ممکن است که حتی شما را بهدردسر هم بیندازد. در ادامه به توصیههای مهم و کاربردی در بهکارگیری آن دقت کنید.
۵ توصیه عملی برای کاربران
به این توصیهها در استفاده از روش خرید BNPL دقت کافی داشته باشید:
|
خواندن دقیق شرایط |
پیش از فعالسازی سرویس، نرخها، جریمه دیرکرد، تاریخ اقساط و سقف اعتبار را کامل بررسی کنید. |
|
محاسبه مجموع اقساط ماهانه |
قبل از خرید، جمع تمام اقساط BNPL خود را حساب کنید تا مطمئن شوید با درآمد ماهانهتان قابل مدیریت است. |
|
اولویتدادن به خریدهای ضروری |
از BNPL برای خرید کالاهای ضروری، مثل اقلام موردنیاز یا هزینههای واجب استفاده کنید؛ نه خریدهای هیجانی. |
|
استفاده از سرویسهای معتبر |
فقط از سرویسهای شناختهشده و دارای شفافیت مالی استفاده کنید تا از هزینههای پنهان و قراردادهای مبهم دور بمانید. |
|
تنظیم یادآور برای پرداخت اقساط |
برای جلوگیری از جریمه دیرکرد، برنامه یادآور در تقویم یا اپلیکیشن گوشی تنظیم کنید. |
جمعبندی؛ BNPL ابزاری برای مدیریت فشار مالی، نه راهحل جادویی
روش «الان بخر و بعداً پرداخت کن!» یک ترفند هوشمندانه برای خرید است که به مدیریت امور مالی شما کمک شایانی میکند؛ بهویژه، در شرایط اقتصادی ناخوشایند. بااینحال، اگر حواستان نباشد و شما را دچار وسوسههای خرید کند، احتمال دارد که انبوهی از اقساط تلنبارشده روی هم را برایتان بههمراه بیاورد. در صورتیکه بتوانید از آن بهطور منطقی و برای مدیریت نقدینگی ماهانه کمک بگیرید، بهترین راه برای دسترسی به محصولات و خدمات مختلف بدون فشار مالی خواهد بود. سرویس اسنپ پی در ایران از جمله پلتفرمهایی است که به کاربران پرشمار امکان خرید بدون فشار مالی سنگین را داده است و استفاده از آن، در کمال سادگی و با بیشترشدن قدرت خرید همراه است. با آگاهی و مدیریت مالی صحیح، BNPL را وارد الگوهای خرید و برنامههای مدیریت مالی ماهانه خود کنید و از مزایای آن لذت ببرید.
پرسشهای پرتکرار:
آیا استفاده از BNPL سود یا بهره دارد؟
در بسیاری از سرویسهای BNPL، اگر اقساط را بهموقع پرداخت کنید، هیچ سود یا کارمزدی اضافه نمیشود.
چه تفاوتی بین BNPL و خرید قسطی سنتی وجود دارد؟
BNPL معمولاً بدون ضامن و چک ارائه میشود، کاملاً آنلاین است و روی اقساط کوتاهمدت (۳ تا ۴ ماهه) تمرکز دارد. در حالیکه روشهای سنتی اغلب نیازمند مدارکی مثل چک صیادی، سفته، ضامن و فرایندهای اداری طولانی هستند.
اگر چند خرید همزمان با BNPL انجام دهم چه اتفاقی میافتد؟
این کار ممکن است، جمع اقساط ماهانه را افزایش دهد و در نهایت فشار مالی زیادی ایجاد کند. برای استفاده مسئولانه، لازم است قبل از هر خرید، مجموع قسطهای جاری خود را محاسبه و مدیریت کنید.
استفاده از BNPL روی سابقه اعتبار مالی تأثیر دارد؟
در برخی سرویسها، تاخیر در پرداخت اقساط، میتواند روی اعتبارسنجی شما اثر منفی بگذارد و در آینده دریافت اعتبار را دشوار کند. بنابراین، ثبت یادآور و برنامهریزی برای پرداخت اقساط اهمیت زیادی دارد.
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.