فریبا بازگیر - گروه تعاملی

مدرسه‌سازی، فراتر از ساختن‌ بنای یک مدرسه است، بلکه سرمایه‌گذاری در تار و پود جامعه و تضمین فردای روشن‌تر است. در عصری که دانش، محور توسعه و پیشرفت محسوب می‌شود، فراهم کردن فضاهای آموزشی استاندارد و ایمن، مسئولیتی صرفاً دولتی نیست، بلکه رسالتی همگانی است که حضور پررنگ و مؤثر آحاد جامعه را می‌طلبد، و در این میان، آموزش و پرورش به عنوان ستون فقرات نظام تعلیم و تربیت، نقشی محوری و راهبردی ایفا می‌کند.

آموزش و پرورش، باید به عنوان پیشران اصلی در توسعه ظرفیت‌های مردمی برای مدرسه‌سازی عمل کند. این نقش از چند جنبه قابل بررسی است:

۱. شناسایی نیازها و اولویت‌بندی: آموزش و پرورش، با اشراف کامل بر وضعیت مدارس در سراسر کشور، قادر است نیازهای واقعی، اولویت‌های منطقه‌ای، و پروژه‌های اولویت‌دار در حوزه مدرسه‌سازی را شناسایی و اولویت‌بندی کند. این اطلاعات دقیق، مبنای مؤثری برای هدایت مشارکت‌های مردمی خواهد بود.

۲. هدایت و مدیریت مشارکت‌های مردمی: آموزش و پرورش می‌تواند با ایجاد سازوکارهای شفاف و کارآمد، هدایت کمک‌های مردمی را به سمت پروژه‌های اولویت‌دار و مناطق محروم هدایت کند.

۳. نظارت بر کیفیت و استانداردسازی: آموزش و پرورش مسئولیت نظارت بر کیفیت ساخت و ساز، رعایت استانداردهای آموزشی و ایمنی در مدارس جدید و بازسازی شده را بر عهده دارد. این نظارت، تضمین می‌کند که سرمایه‌های مردمی در بهترین و مفیدترین مسیر هزینه شوند.

۴. ترویج فرهنگ مدرسه‌سازی: این وزارتخانه می‌تواند از طریق برنامه‌های آموزشی، فرهنگی، و رسانه‌ای خود، فرهنگ مشارکت در امر مقدس مدرسه‌سازی را در میان دانش‌آموزان، اولیا، و کارکنان خود ترویج دهد.دانش‌آموزان امروز، خیرین و سازندگان فردای جامعه هستند.

۵. همکاری با نهادهای دولتی و غیردولتی: آموزش و پرورش باید به عنوان هماهنگ‌کننده اصلی، با سازمان‌های مردم‌نهاد و خیرین، ارتباط فعال و سازنده‌ای برقرار کند تا از هم‌افزایی ظرفیت‌ها نهایت استفاده را ببرد. اما واقعیت امر آن است که آموزش و پرورش به تنهایی از پس این بار سنگین بر نمی آید لذا پاسخ به این پرسش که چرا حضور مردم در عرصه مدرسه سازی حیاتی است. امری ضروری است:

پر کردن خلاهای موجود: مشارکت مردمی، با ظرفیت‌های داوطلبانه، کمک‌های مالی خرد و کلان، و ارائه تخصص‌های مختلف، می‌تواند خلأهای موجود را به‌طور مؤثری پر کند.

ایجاد حس تعلق و مسئولیت‌پذیری: وقتی مردم در ساخت و ساز مدارس مشارکت می‌کنند، حس تعلق خاطر و مسئولیت‌پذیری نسبت به آن فضا در آن‌ها تقویت می‌شود. این حس، منجر به مراقبت بهتر از امکانات، مشارکت فعال‌تر در برنامه‌های مدرسه، و ایجاد فضایی همدلانه میان اولیا، دانش‌آموزان و مربیان می‌شود.

جریان‌سازی فرهنگی و الگوسازی: حضور فعالانه مردم در امر مدرسه‌سازی، یک جریان فرهنگی مثبت را در جامعه ایجاد می‌کند. این مشارکت، الگویی ارزشمند برای نسل جوان است تا اهمیت خدمت به جامعه، کار خیر، و مسئولیت اجتماعی را بیاموزند. رسانه‌ها نیز در ترویج و بازتاب این اقدامات نقش حیاتی دارند.

شفافیت و نظارت مردمی: مشارکت گسترده‌تر مردم در فرایند مدرسه‌سازی، می‌تواند به افزایش شفافیت در تخصیص منابع و نظارت بر کیفیت ساخت و ساز کمک کند. خیرین و سازمان‌های مردم‌نهاد، با همراهی رسانه‌ها، می‌توانند نقش مؤثری در این زمینه ایفا نمایند.

تنوع‌بخشی به راهکارها: هر منطقه و هر جامعه‌ای، نیازها و اولویت‌های خاص خود را دارد. مشارکت مردم، امکان ارائه راهکارهای خلاقانه و متناسب با شرایط محلی را فراهم می‌آورد که شاید از نگاه برنامه‌ریزی متمرکز دور بماند.

 حال این سوال پیش می آید که چگونه مشارکت مردم را افزایش دهیم:

اطلاع‌رسانی مستمر و شفاف: رسانه‌ها باید با معرفی پروژه‌های مدرسه‌سازی، بیان نیازها، و معرفی خیرین و فعالان این حوزه، مردم را در جریان امور قرار دهند.

فراهم کردن بسترهای قانونی و تسهیل‌گری: دولت و نهادهای ذیربط، به ویژه آموزش و پرورش، باید با تسهیل فرایندها، ارائه مشوق‌های لازم، و حمایت از سازمان‌های مردم‌نهاد، مسیر را برای مشارکت هموارتر کنند.

ایجاد سامانه‌های مشارکت: راه‌اندازی پلتفرم‌های آنلاین یا بسترهای مردمی برای جمع‌آوری کمک‌های مالی، جذب نیروهای داوطلب، و اطلاع‌رسانی پروژه‌ها، می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

تقدیر و تشکر از مشارکت‌کنندگان: قدردانی از خیرین، داوطلبان، و تمامی کسانی که در این امر سهیم هستند، انگیزه‌ای مضاعف برای ادامه این مسیر ایجاد می‌کند.

در نهایت، مدرسه‌سازی، پروژه‌ای بلندمدت و چندوجهی است که نیازمند هم‌افزایی سرمایه، اندیشه، و نیروی انسانی جامعه است. با اتکا به روحیه مشارکت‌جویی ملت ایران و نقش‌آفرینی فعالانه آموزش و پرورش، می‌توانیم آینده‌ای روشن‌تر برای فرزندان این مرز و بوم رقم بزنیم.