لوله بدون درز که آن را با نام مانیسمان نیز می‌شناسند نوعی لوله کاربردی و مهم در صنایع مختلف است که سطح آن کاملا یکپارچه بوده و هیچ‌گونه درزی ندارد. روشی که برای تولید این مقطع مورد استفاده قرار می‌گیرد در نهایت باعث به‌وجود آمدن مقطعی مستحکم خواهد شد.

لوله‌ مانیسمان دارای ویژگی‌های خاصی است و ازاین‌رو استفاده از آن در صنایع مهم و حساس بیش از لوله‌های دارای درز دیده می‌شود. استحکام و خواصی مانند ضدزنگ بودن این مقطع را می‌توان مهم‌ترین ویژگی‌های آن دانست.

لوله‌های مانیسمان در مدل‌های مختلف با کاربردهای گوناگون تولید می‌شوند. هر صنعت با توجه به نیازی که دارد باید نمونه خاصی از آن را خریداری کند. در ادامه با این لوله، کاربردها، انواع و ویژگی‌هایی که دارد به‌طور کامل آشنا می‌شویم پس تا انتهای این متن با ما همراه باشید.

معرفی کامل لوله بدون درز

به‌طور کلی باید گفت لوله‌های مورد استفاده در صنایع به 2 صورت با درز و بدون درز تولید می‌شوند. هر کدام از این مقاطع با ویژگی‌هایی که دارند در صنعتی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. لوله‌ بدون درز سطحی کاملا یک‌دست دارد و به همین دلیل می‌توان از آن در صنایع حساس استفاده کرد.

عدم داشتن درز در این لوله باعث شده دیگر نیازی به جوشکاری نداشته باشد. به همین دلیل نیز استحکام بسیار زیادی دارد و می‌توان برای انتقال سیالات فشار قوی و موارد متنوع دیگر از آن استفاده کرد.

به‌طور کلی باید گفت وجود درز در لوله آسیب‌پذیری آن را بالا برده و لوله را مستعد ترک، نشتی و جوانه‌زنی می‌کند. به همین دلیل نیز مقاطع درزدار حتی اگر با بهترین روش‌ها و در مناسب‌ترین شرایط جوش داده شوند، باز هم استحکام خیلی بالایی نخواهند داشت.

در مقابل لوله‌های بدون درز به‌جای ورق از شمش فولادی تولید می‌شوند و با ایجاد حفره در آن دیگر شاهد هیچ‌گونه درزی نخواهیم بود. عدم وجود نقطه اتصال و جوشکاری احتمال نشتی و ترک‌خوردگی در لوله‌ مانیسمان را از بین‌ می‌برد.

تاریخچه لوله مانیسمان

ساخت این لوله به حدود یک قرن پیش می‌رسد. زمانی که نحوه انتقال نفت به یک معضل مهم برای جوامع پیشرفته تبدیل شده بود و لوله‌های دارای درز نمی‌توانستند گزینه مناسبی برای انتقال این سیال ارزشمند باشند.

2 برادر آلمانی به نام‌های راینهارد و مکس مانیسمان ایده ساخت لوله از طریق شمش و بدون هیچ‌گونه درز را ابداع کردند. تولید این لوله‌ها از کارخانه پدر این 2 فرد آغاز شد و به‌تدریج در کل دنیا گسترش یافت.

امروزه لوله مانیسمان را به‌عنوان یکی از مستحکم‌ترین مقاطع موجود در جهان می‌شناسند که به‌دلیل ویژگی‌های خاص در صنایع مختلف و مهم مورد استفاده قرار می‌گیرد. با گذشت یک ‌قرن از تولید این لوله، هنوز هم روش جدیدی برای ساخت مقاطع به‌روزتر به‌وجود نیامده است.

البته باید گفت گسترش علم و تکنولوژی باعث شده روش‌های مختلفی برای تولید لوله بدون درز ابداع شود. درحال‌حاضر کارخانه‌های بسیاری در سراسر جهان اقدام به تولید و عرضه این مقاطع پرکاربرد در مدل‌های مختلف با کاربردهای گوناگون می‌کنند.

انواع لوله بدون درز

لوله‌های مانیسمان با توجه به فلزی که برای تولید آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد، ضخامت، سایز و رده انواع مختلفی دارند. البته مهم‌ترین دسته‌بندی آنها را می‌توان در جنس و رده آنها دانست.

انواع لوله مانیسمان از نظر جنس

به‌طور کلی لوله‌های مانیسمان را از فلز می‌سازند. این فلز می‌تواند فولاد باشد یا استیل ضدزنگ. در هر صورت مقاومت و استحکام همه آنها تا حد زیادی بالا است.

لوله بدون درز فولادی

لوله‌های مانیسمان تولیدشده از فولاد معمولا پس از اتمام فرآیند ساخت با استفاده از مواد به‌خصوصی در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی کاملا مستحکم می‌شوند. در این موارد آنها را با نام لوله گالوانیزه نیز می‌شناسند.

لوله بدن درز استیل

استیل فلزی ضدزنگ است و ازاین‌رو لوله‌های بدون درز ساخته‌شده از آن علاوه‌بر استحکام بالا در برابر فشار می‌توانند در محیط‌های مرطوب و صنایع حساس مورد استفاده قرار گیرند. ضدزنگ بودن را می‌توان مهم‌ترین ویژگی در کنار مقاومت این نوع مقطع دانست.

انواع لوله بدون درز بر اساس رده

رده لوله بدون درز مانیسمان را می‌توان مهم‌ترین تقسیم‌بندی آن دانست. در این گروه‌بندی ضخامت و سایز آنها مشخص خواهد شد و صنایع مختلف می‌توانند با توجه به نیاز خود، نوع مناسب را خریداری کنند. در ادامه با این نمونه‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.

• لوله مانیسمان رده 20 : این لوله به‌دلیل سایز دهانه یک تا 12 اینچ و ضخامت دیواره بین 2 تا 6 میلی‌متر، دارای تحمل فشار کم‌تری نسبت به رده‌های بالاتر از خود است اما کاربرد آن در مواردی مانند لوله‌کشی گاز و موتورخانه به‌وفور دیده می‌شود.
• لوله بدون درز رده 40: از پرکاربردترین مقاطع بدون درز می‌توان به لوله رده 40 اشاره کرد. این لوله مانیسمان در ضخامت‌های مختلف تولید شده و وزن آن می‌تواند تا 500 کیلوگرم نیز باشد. دهانه این مقطع بین یک تا 12 اینچ و ضخامت دیواره آن از 2 تا 6 میلی‌متر خواهد بود.
• لوله مانیسمان رده 60: هرچه رده لوله بدون درز افزایش پیدا کند کاربرد آن محدودتر می‌شود. به همین دلیل می‌توان گفت لوله رده 60 با قطر دهانه 8 تا 24 اینچ از کم‌کاربردترین مدل‌های موجود در بازار است.
• لوله مانیسمان رده 80: ضخامت دیواره لوله‌های مانیسمان در رده 80 بین 3 تا 9 میلی‌متر است و وزن آنها نیز با توجه به ضخامتی که دارند می‌تواند 150 کیلوگرم باشد. قطر دهانه و سایز این لوله نیز تنوع بالایی دارد.
• لوله بدون درز رده 120: لوله مانیسمان 120 زمانی تولید می‌شود که یک صنعت با توجه به خطوط انتقال خود نیاز به اندازه، سایز، قطر و ضخامت خاصی داشته باشد. این رده با توجه به سفارشی بودن می‌تواند هزینه بالایی برای صنعتی که می‌خواهد آن را سفارش دهد ایجاد کند.
• لوله مانیسمان رده 160: لوله‌هایی که دارای سایز و وزن بسیار بالایی هستند در این رده قرار دارند. تولید این مقاطع محدود است و معمولا در صنایع خاص و نیاز به تحمل فشار بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند.

روش تولید لوله مانیسمان

کارخانه‌های مختلف برای تولید لوله بدون درز مانیسمان از روش‌های خاصی استفاده می‌کنند اما به‌طور کلی محصول نهایی همه آنها باید از استاندارهای لازم برخوردار باشد. همچنین تولید این مقطع تنها با استفاده از شمش امکان‌پذیر است. در ادامه با رایج‌ترین روش تولید لوله‌های بدون درز که سنبه‌کاری نام دارد آشنا می‌شویم.

• برش‌کاری: برش‌کاری شمش اولین گام در تولید این مقاطع به‌حساب می‌آید. درصورتی‌که مشتری درخواست دهد با توجه به نیاز او و در غیر این صورت با توجه به استانداردهای موجود، تولیدکننده شمش را در اندازه مناسب برش می‌دهد.
• حرارت‌دهی: در این مرحله که با استفاده از سوخت گاز و در کوره‌های قوسی‌شکل انجام می‌شود شمش را در حدی حرارت می‌دهند که به مرحله گداختگی برسد.
• استفاده از دستگاه لخ پرس: سوراخ کردن شمش از وسط نیاز به استفاده از دستگاه به‌خصوصی به نام لخ پرس دارد.
• استفاده از دستگاه النگیتور: این دستگاه برای گردن کردن سطح مقطع شمش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• شلیک سنبه: در این زمان باید سنبه‌ای 12 متری را به درون شمش شلیک کرد.
• تاب‌گیری: درصورتی‌که لوله تا‌ب داشته در این مرحله باید کاملا صاف شود. پس از تاب‌گیری، لوله‌ای صاف و یک‌دست ایجاد خواهد شد.
• جداسازی سنبه: زمانی که مراحل تولید و تاب‌گیری به اتمام برسند باید سنبه را از درون لوله خارج کرد.
• کروی‌سازی: لوله‌ها در حین ساخت دارای سر و ته کامل تیزی هستند که در این مرحله باید آنها گرد و کروی کرد.
• کشش: در این مرحله باید لوله‌ها را تا 24 متر کشید.
• سردسازی: خنک‌سازی لوله‌ها با کمک آب و با استفاده از فرآیندی خاص انجام می‌شود.
• تست: برای اطمینان از کارایی لوله‌ها و عدم وجود مشکل در آنها باید تست‌های آزمایشگاهی مختلفی روی لوله انجام داد. هر کدام از مقاطع که دارای ایراد باشند باید از سایر محصولات جدا شوند.
• پولیش‌کاری: درصورت تولید لوله بدون درز فولادی لازم است با استفاده از روغن مخصوص آن را پولیش‌کاری کرد تا مقاومت لوله در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی افزایش پیدا کند.
• بسه‌بندی: آخرین مرحله نیز بسته‌بندی لوله‌های تولیدشده و عرضه آنها به بازار است.

در کنار سنبه‌کاری از روش‌های مختلف دیگری مانند ریخته‌گری به‌وسیله نیروی گریز از مرکز، ریخته‌گری پاششی و نورد برای تولید لوله بدون درز استفاده می‌شود. تمام این روش‌ها منجر به تولید لوله‌های باکیفیت خواهند شد.

ویژگی‌های لوله مانیسمان

مهم‌ترین ویژگی‌ این لوله را می‌توان عدم وجود درز در آن دانست. سایر ویژگی‌هایی که در این مقطع می‌بینیم تحت تاثیر نبود درز به‌وجود آمده‌اند. لوله‌های بدون درز سطحی صاف و بدون نقطه‌ اتصال دارند.

استحکام بالا و عدم نشتی یا بروز ترک در این لوله همگی به‌دلیل نبود درز و جای جوش در آن ایجاد شده‌اند. به همین دلیل نیز از جایگاه مهمی در صنایع برخوردار هستند. همچنین باید گفت با توجه به سختی در تولید، کارخانه‌های محدودی در کشور به ساخت این لوله مشغول هستند.

در کنار مقاومت بالا در برابر فشار و تنش‌های فیزیکی باید گفت این لوله یا از فولاد ضدزنگ ساخته می‌شود یا پس از تولید، با استفاده از پولیش‌کاری و گالوانیزاسیون مقاومت آن را در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی افزایش می‌دهند.

قیمت بالا را می‌توان دیگر ویژگی لوله‌های مانیسمان دانست. البته لوله بدون درز اهوازی با مقاطعی که به‌صورت وارداتی در کشور موجود هستند ممکن است قیمت‌های متفاوتی داشته باشند اما به‌طور کلی برای خرید آنها باید مبلغ بالاتری نسبت به مقاطع دارای درز پرداخت کرد.

صنایع حساس با خطوط انتقال فشار قوی یا مقاوم به حرارت باید بدون در نظر گرفتن قیمت، از لوله بدون درز استفاده کنند. طول عمر بالای این نوع مقطع و مقاومت بالایی که دارد در طولانی‌مدت باعث کاهش هزینه‌های نگهداری، تعمیر یا حتی تعویض خواهد شد.

کاربرد لوله بدون درز

لوله‌های بدون درز در مدل‌های مختلف با کاربردهای متنوع تولید می‌شوند اما اگر به‌دنبال لوله بدون درز اهوازی هستید باید بدانید که در داخل کشور تنها رده‌های محدود تولید می‌شوند و سایر مقاطع وارداتی هستند.

به‌طور کلی باید گفت لوله بدون درز رده 40 و رده 20 تنها تولیدات داخل کشور محسوب می‌شوند و کارخانه‌های داخلی به تجهیزات و امکانات ساخت آنها مجهز نیستند. حال بهتر است به شرح کاربرد این مقاطع بپردازیم.

لوله‌های بدون درز زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند که نیاز به انتقال سیالاتی با فشار قوی داشته باشیم. به همین دلیل مهم‌ترین کاربرد آنها را می‌توان در صنعت نفت، پتروشیمی و گاز دانست.

بویلرها از تجهیزاتی هستند که قطعات مورد استفاده در آنها به‌خصوص لوله‌ها باید از تحمل فشار و حرارت بالایی برخوردار باشند. پس در این دستگاه نیز از لوله‌های مانیسمان با ضخامت مناسب استفاده می‌شود.

اگر بخواهیم به‌طور کلی بررسی کنیم باید گفت لوله بدون درز نسبت به لوله‌های درزدار دارای کاربردهای محدود اما مهم‌تری است. همچنین ضخامت و روش تولید آنها نیز می‌تواند روی کاربردی که دارند تاثیر بگذارد. از مهم‌ترین صنایع که برای پیش‌برد اهداف خود باید از مقاطع مانیسمان استفاده کنند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
• خطوط انتقال هیدرولیک
• لوله‌کشی‌های فشار قوی
• خطوط پایپینگ دارویی
• خطوط پایپینگ غذایی
• خطوط انتقال مایع‌های کربنی
• انتقال سیالات و مواد مهم
• انتقال سیلات خطرناکی که احتمال نشتی دارند
• نیروگاه تولید انرژی
• در صنعت کشاورزی برای آب‌رسانی
• سیستم اطفاء حریق
• خطوط انتقال بخار
• ساخت برج پشیتبانی
• آتش‌نشانی

جمع‌بندی

لوله بدون درز نوعی مقطع بسیار مهم است که با استفاده از شمش فولادی تولید می‌شود و به همین دلیل نیز در سطح آن هیچ‌گونه درزی وجود ندارد. این لوله کاربردهای محدود اما مهمی داشته و در صنایعی مانند انتقال نفت از آن استفاده می‌شود.

لوله‌های بدون درز بیش از یک قرن پیش توسط برادران مانیسمان تولید شدند. در طول این مدت روش‌های مختلفی برای تولید آنها با استانداردهای لازم ابداع شده که از آنها می‌توان به سنبه‌کاری، ریخته‌گری به‌وسیله نیروی گریز از مرکز و نورد اشاره کرد. هر کدام از این لوله‌ها دارای مقاومت مورد نیاز هستند و در صنعتی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند.