به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، نشست هم‌اندیشی مدیران سکوهای اینترنتی و هنرمندان با دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، قائم مقام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس ساترا و جمعی از فعالان فرهنگی و هنری در خصوص مصوبه اخیر «شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه صوت و تصویر فراگیر» در محل دبیرخانه این شورای برگزار شد.
داوری‌های یک مصوبه ابلاغ نشده
در ابتدای این نشست، عبدالحسین خسروپناه با اشاره به مصوبه اخیر «شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه صوت و تصویر فراگیر»، گفت: معتقدم در حکمرانی حوزه هنر باید از نظرات هنرمندان برای تصمیم گیری‌ها استفاده کنیم بنابراین سومین جلسه با اصحاب هنر و متولیان امر را برگزار می کنیم و این جلسات تداوم خواهد داشت تا نظرات را در سیاستگذاری‌ها به کار ببریم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: متاسفانه فضای رسانه‌ای دقیقی در خصوص مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه صوت و تصویر فراگیر شکل نگرفت. مصوبه‌ای که هنوز از سوی ریاست جمهوری ابلاغ نشده و در فضای مجازی نیامده داوری‌های متعددی می‌شود و برخی شروع به جو سازی می‌کنند در صورتی که اصل ماجرا چیز دیگری است.
خسروپناه خاطرنشان کرد: از خیلی سال‌ها پیش سازمان صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئولیت‌های مختص خود را داشتند. مسوولیت‌هایی مانند مجوز به آثار سینمایی و موسیقی و سایر عرصه‌های هنری با وزارت ارشاد بود و از طرفی هم صداوسیما مسوولیت مجوز به سریال‌ها و فیلم‌های تلویزیونی را بر عهده داشت.
وی ادامه داد: از وقتی که اینترنت آمد پرسش‌ها مساله‌های جدید شکل گرفت و در تقسیم مسئولیت‌ها بین این دو نهاد فرهنگی هم اختلاف‌هایی به وجود آمد. نظراتی وزارت ارشاد داشت، دیدگاه‌هایی هم صداوسیما و سال‌ها این نزاع بین این دو دستگاه وجود داشت هر چند در دولت‌های مختلف مخصوصا در این دولت، مدیران بارها می‌نشستند و با تصمیم اخوت‌محور مساله را حل می‌کردند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه اما از همان زمان یک ضابطه قانونی که یک نهاد قانون گذار یا تنظیم گر بیاید و در این حوزه ورود کند، نبود، گفت: در این حوزه مصوبه‌ای وجود دارد که این مصوبه ۶ بند دارد. ۵ بند آن ناظر به حل اختلاف این دو دستگاه است. البته در عمل تا این مدتی که بنده شاهد بودم این دو دستگاه با هم با رفاقت و با صمیمیت مسایل خود را حل می کردند. اما برای اینکه نظارت این دو نهاد بر نمایش خانگی قانونی شود این دو نهاد در واقع با هم جلساتی برگزار کردند و به یک توافقی رسیدند که مسوولیت چه بخشی برعهده وزارت ارشاد و چه مسوولیت‌هایی بر عهده صدا و سیما باشد.
خسروپناه ادامه داد: این ماده‌واحده که مصوب شده ۶ بند دارد که ۵ بند آن در واقع به دنبال حل اختلاف این دو دستگاه و تقسیم کار است. تا اینجا که مشکلی وجود ندارد. بنابراین بخشی از نظارت صوت و تصویر فراگیر مسئوولیت آن به وزارت ارشاد و بخشی به عهده صدا و سیماست. و با توجه به این که نماینده هر دو سازمان وجود دارند. توضیحاتی خواهم داد.
وی ادامه داد: در جلسه اخیر یک بند ششمی به این ۵ بند اضافه شده که خیلی مهم است وآن تدوین اصول و سیاست‌های مربوط به صوت و تصویر فراگیر و نمایش خانگی است. این بند از این جهت مهم است که ما چقدر معتقد به حکمرانی فرهنگی بخش خصوصی هستیم؟ چقدر آزادی عمل به پلتفرم‌ها بدهیم؟ محدود بشوند یا نشوند؟ چقدر اختیار داشته باشند؟ بنده البته شخصا معتقد به این هستم که مردم سالاری دینی در عرصه سیاست و اقتصاد مطرح است در بخش فرهنگی هم باید مطرح باشد. اینکه بار فرهنگ به دوش دولت باشد این قطعا تصمیم حکیمانه‌ای نیست و باید بخش خصوصی، تعاونی‌ها، مجموعه‌های فرهنگی، حلقه‌های میانی و گروه‌های جهادی وارد عرصه فرهنگ شوند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه بخش مهمی از فعالیت‌هایی که در حوزه سینما، موسیقی، تئاتر و ... انجام می‌شود دست فعالان فرهنگی بخش خصوصی است، گفت: بنابراین قصد داریم در این جلسه حرف دوستان را بشنویم و من تقاضا کنم که در تدوین این بند ششم مصوبه، که کلیدی‌ترین بحث است مورد توجه قرار گیرد.
پلتفرم‌ها باید حمایت شوند
در ادامه این جلسه غلامرضا موسوی رئیس اتحادیه تهیه‌کننده سینما، با بیان اینکه ایرادی که در بند ششم است به ۵ بند قبلی باز می‌گردد، گفت: من جزو کسانی بودم که تا ۵ سال پیش عضو انجمن تهیه کنندگان مستمر پیگیر این بودیم که پلتفرم‌ها به صدا و سیما ملحق شود، به این دلیل که اینها جایگزین شبکه نمایش خانگی شده بودند و هیچگونه همکاری با سینمای ایران انجام نمی‌دادند. بی‌تعارف کمی بد قلقی می کردند. با خودمان گفتیم برای مهار اینها بهترین کار این بود که به صداو سیما سپرده شوند، هر ماه یک اطلاعیه در این زمینه صادر می‌کردیم و موضوع را به روز می کردیم. می‌دانستیم با هر اقدام ما عده‌ای از بی‌خیالی درمی‌آیند و مجبور می‌شوند کاری انجام دهند.
این تهیه کننده سینما افزود: اما واقعیت این بود که کرونا که شروع شد من و همکاران با دو موضوع مواجه شدیم، اول اینکه سینما دیگر نمی‌توانست کار کند، ۵هزار عضو خانواده سینما همه بیکار شدند، از طرفی فعالیت تلویزیون هم کم شده بود، از طرف دیگر به مردم می گفتند از خانه بیرون نیایید در این شرایط بود که پلتفرمهای فیلمیو و نماوا که خیلی با آنها بحث و جدل حرفه‌ای داشتیم، عملا شروع به تولید انبوه سریال کردند، و توانستند ۵۰ تا ۶۰درصد سینماگران را سر کار ببرند. آن هم در زمانی که دولت و هیچ کس پول نداشت بدهد، خانه سینما کلا می‌توانست پنج میلیون تومان حقوق بدهد، من تهیه کننده هم وظیفه داشتم از هنرمندان حمایت کنم اما نمی‌توانستم، در آن دوران بار اقتصادی و کاری هنرمندان را فیلیمو و نماوا به دوش کشیدند.
موسوی ادامه داد: حالا مردمی که به خاطر کرونا نباید از خانه خارج می‌شدند توانستند از این آثار استفاده کنند. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات (وقت) هم امکانی فراهم کرد که برنامه‌های کودک از این دو پلتفرم به صورت رایگان پخش شود. حتی پول اینترنت را هم خانواده ها لازم نبود پرداخت کنند. اینها همه اتفاق های خوب بود.
وی در ادامه با اشاره به ۵ ماده اول این مصوبه گفت: بند ۶ درباره وظایف و تکالیف شبکه خانگی است که دو سه مورد اساسی وجود دارد، خوشمان بیاید یا نه، شما کار را دارید دست رقیب واگذار میکنید. هرچند آقای مقیسه و تیم‌شان افراد قابل قبول و درستی هستند.
موسوی ادامه داد: ما یک قانون اساسی بسیار مترقی داریم، اما آدم‌های مختلف با نظرات مختلف آن را اجرا می‌کنند، به عنوان فعال سینمایی بخش خصوصی می‌گویم «وی او دی ها» باعث شدند که بچه‌های ما مشغول به کار شوند و باید حمایت شوند.
این تهیه کننده سینما گفت: باید اصل قضیه درست شود، طبق قانون مجلس، بسیاری از این بندها به وزارت ارشاد واگذار شده است. سری قبل نامه‌هایی به شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان رئیس شورای صنفی تهیه کنندگان نوشتم با خیلی از آقایان هم دیدار داشتم، بحث من این است که شبکه نمایش خانگی باید به وزارت ارشاد بازگردد. به این دلیل که با تلویزیون رقیب است و نباید مجوز رقبا دست هم باشند.
موسوی با اشاره به اینکه در حال حاضر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صداوسیما تقریبا همفکر هستند بنابراین بگذاریم شبکه خانگی را جدا بگذارید تا حداقل یک زمینه کوچک رقابت باقی بماند در غیر این صورت به جایی نخواهیم رسید.
باید برای پدیده جدید صوت و تصویر فراگیر قانون نوشته شود
عبدالرضا منجزی نویسنده و کارگردان سینما دیگر سخنران این نشست بود که با اشاره به مصوبه شورای نگهبان و ضرورت پرهیز از بحث مبنایی، بر ضرورت گفت و گو در خصوص جزئیات اختلاف وزارت ارشاد و ساترا تاکید کرد.
وی با تاکید بر اینکه در این ماجرا ما اشکال حقوقی داریم و هیچ ربطی هم به سبقه و تعلق خاطر ما به سینما ندارد، گفت: به عنوان یک عنصر فعال فرهنگی در سال ۱۳۵۷ که در این عرصه حضور داریم، معتقدیم اشکال حقوقی دارد و بحث داریم.
این نویسنده ادامه داد: معتقدیم که شورای نگهبان به هر دلیل و مصلحتی یک وظیفه نظارتی برای یک نهاد غیر ناظر تعریف کرده است. در قانون اساسی هیچ وظیفه نظارتی برای صدا و سیما تعریف نشده است.
منجزی با بیان اینکه وزارت ارشاد تنها وظیفه‌ای که دارد اتفاقا تصدیگری نیست، بحث نظارتی است، گفت: جزئیات، ساختمان، آجرها، پی، بنیاد، کارمند، ساختار و پرنسل صد ساله آن ذاتا برای بحث نظارتی ساخته شده است.
وی ادادمه داد: سینماگران و یا اتحادیه‌های صنفی از چه چیزی دفاع می‌کنند؟ همه می‌گویند برای نهادهای قانونی برآمده از قانون اساسی و دولت جمهوری اسلامی شان و منزلت و مرتبت طبق آنچه قانون اساسی برایشان تعریف کرده قائل باشید. اینها از وزارت ارشاد دفاع می‌کنند اما خود وزارت ارشاد معتقد است که دستپاچگی اتفاق می‌افتد.
این نویسنده و کارگردان سینما گفت: اشکالات حقوقی هم که می‌گیریم دقیقا با ارائه مرجع است. اگر جلسه مجزایی گذاشته شود ما به تفسیری که از اصل ۱۷۵ قانون اساسی می‌شود اشکال وارد می‌کنیم و معتقدیم که منظور از رادیو و تلویزیون مفهوم مجازی نیست، یک مفهوم عینی و ملموس و مادی است و آن سازمان رادیو و تلویزیون است و نه پدیده رادیو و تلویزیون.
منجزی افزود: نمایش خانگی یک پدیده نو است. قانون هم پیش بینی نکرده بود. هیچ کجای دنیا حتی سوئیس هم پیش بینی نکرده بود. بنابراین باید برای آن قانون نوشته شود. آن چیزهایی که قانون اساسی می گوید اصل ۷۱ تصریح می کند و می گوید تمام این مجوزها رسما از طریق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید صادر شود. بنابراین به نظر می‌رسد این یک بدعت خطرناک است.
تا زمانی که از متن مصوبه اخیر باخبر نباشیم نمی‌توانیم تصمیمی بگیریم
پژمان بازغی بازیگر سینما و تلویزیون نیز در این نشست به عنوان نماینده بازیگر خانه سینما حضور داشت و در سخنانی کوتاه گفت: بعد از اینکه زمزمه‌هایی درباره این مصوبه بیرون آمد بیانیه خانه سینما منتشر شد که پایان سرگرمی مردم که درست نبود و تا زمانی که ما از متن مصوبه با خبر نباشیم نمی‌توانیم تصمیمی بگیریم یا بیانیه ای صادر کنیم.
وی افزود: به هر حال مهمترین چیزی که اصل اول اساسنامه انجمن بازیگران خانه سینما است، حفظ امنیت شغلی است، با توجه به زوایایی که در چند وقت اخیر از طرف تلویزیون، اتفاقاتی که از طرف تلویزیون افتاده است، بسیاری از همکاران به سمت «وی او دی»ها و پلتفرها رفتند و نگران این هستند، وقتی نظارت در بحث تلویزیون می افتد آیا امنیت شغلی آنها پایدار خواهد ماند یا خیر؟
رئیس انجمن بازیگر سینما خاطرنشان کرد: فارغ از مسایل سیاسی، جناحی، مسئله‌ای که وجود دارد این است که بنده به عنوان رئیس انجمن معتقد هستم که از امنیت شغلی اعضای خودم دفاع کنم، این مهمترین نکته‌ای بود که به ذهنم رسید که به شکلی پاسخی به اعضای خودم داشته باشم.
هر بازاری که قانون نداشته باشد محل رانت و فساد می‌شود
سخنران بعدی این نشست مهدی شاملو مدیرعامل پلتفرم آنتن بود که گفت: بنده و دوستانم در فیلمو و نماوا سال‌ها است که در حوزه پلتفرم در حال فعالیت هستیم. همه افرادی که وارد این فضا بودیم تکنوکرات بودیم و سابقه تکنولوژی داشتیم. پلتفرمهای مشابهی که کارکرد بیرونی و غیره دارند همینطور هستند. حتی در رسانه هم ورود ما ورود تکنولوژی بود و این تکنولوژی غالب بر باقی موارد بود.
وی افزود: در شورای عالی فضای مجازی جلساتی در خدمت مسئولان بودیم، اما امکان اینکه در چنین جلسه‌ای حضور داشته باشیم، کمترداشتیم. اما واقعیت صوت و تصویر فراگیر این است که این حوزه چند وجهه‌ای و چند ساحتی است؛ یعنی بحث فرهنگ، تکنولوژی و رسانه مطرح است. این حوزه شئون مختلفی دارد که نمی‌توان از زیست‌بومی که در حوزه فرهنگ کشور طراحی یا طبق قانون هفتم توسعه باز طراحی می‌شود، مجزا باشد.
مدیرعامل پلتفرم آنتن گفت: دو خط ابتدایی فصل ۱۵ قانون هفتم توسعه را خدمت شما می‌خوانم که به شورای عالی انقلاب فرهنگی هم ارتباطی ندارد. جمله به این شکل شروع می‌شود: در راستای اعتلای فرهنگ عمومی، در جهت تحکیم سبک زندگی اسلامی ایرانی، تقویت همبستگی و اعتماد به نفس ملی، ارتقای هویت ملی برای مقاومت کار و تلاش در جامعه اقدامات زیر انجام می‌شود. همه موارد ذیل این مقدمه بیان شده است.
شاملو ادامه داد: سوال اینجا است که اساسا وقتی در کشور استراتژی کلان طراحی می‌کنیم، در پلتفرم‌ها جرات نمی‌کنم محتوایی بگذرام که با عقایدی متفاوت بشود. اما شورا اگر بخواهد تصمیمی را بگیرد باید مسائل خود را در نظر داشته باشد و ما هم به او مشورت می‌دهیم. کاری که می‌کردیم و می‌کنیم همین است و چیزی که دغدغه آن را داریم، دغدغه تجاری ماست. احتمالا دغدغه شما دغدغه مجوز است. ما مسائل خود را می‌گوییم و شما مسائل خودتان را اعلام میکنید و احتمالا کار درستی انجام می‌دهیم. اما فکر می‌کنم که بحث فرهنگ می‌تواند بحث اولایی نسبت به تمام این حوزه‌ها باشد و باید در آن دقت جدی شود.
وی افزود: در هر بازاری که قانون دقیق وجود نداشته باشد محل رانت و فساد می‌شود و تفاوتی ندارد پلتفرم باشد یا بازار فولاد. کافی است که دو قیمت در بازار وجود داشته باشد. این خلا قانونی در این حوزه به دلیل تقدیم تکنولوژی بر فرهنگ همواره وجود داشته است. درست است که قانونی مانند هیات نظارت بر مطبوعات و هیات منصفه داریم، اما در برخی جاها تاریکی وجود دارد که تعیین و تکلیف نشده است و همانجا محل اشکال در تجارت می‌شود.
مدیرعامل پلتفرم آنتن با بیان اینکه اگر نور را در نقاط تاریک بی‌اندازید، آنجا روشن می‌شود، گفت: اگر در همین مصوبه بندهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را با صدا و سیما عوض می‌کردید، باز هم همین اشکال‌ها مطرح بود. هر گونه تحرک و سکوت احتمالا منتج به اشکال می‌شود زیرا اتفاق‌هایی در اکوسیستم می‌افتد، و هر کسی در روند اقداماتش کارهایی را نادرست انجام می‌دهد، اما دوست دارم کسی ایرادی بر من نگیرد به هر حال مسئولان باید خلاهای قانونی را تعیین تکلیف کنند. این نظر بنده به عنوان نماینده‌ای از طیفی از فعالان صوت و تصویر است. باید برخی قوانین تعیین تکلیف و مشخص شود که چهارچوب‌ها و الزامات صحنه و تصویر چیست.
شاملو افزود: سکوها و پلتفرم‌ها یکسری مسائل دارند و اما بازیگران و تهیه کنندگان با مسائل دیگری مواجه هستند. فکر می‌کنم این موضوعات ناظربر پلتفرم‌ها و سکوها است و سکوها باید بدانند که برای هر کدام از اقدامات باید با چه کسی تعیین تکلیف کنند. این به نظر من قدم رو به جلو است.
وی ادامه داد: باید این رویکرد چکش کاری شود. در بحث‌های فرمی، شکلی و کارکردی مانند پخش زنده، الان تعریف پخش زنده چیست؟ اینها بحث‌هایی است که باید مشخص شود.
مدیرعامل پلتفرم آنتن در پیان خاطرنشان کرد: فکر می‌کنم که مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی به نوعی در راستای قانون هفتم توسعه است و باید در جلساتی تمام نظرها شنیده شود و به پلتفرهای محدود اکتفا نشود. این کسب و کاری است که باید ۱۰ سال آینده اتفاق‌های دیگری در آن بیفتد.
جدا شدن نمایش خانگی از وزارت فرهنگ و پیوستن به صدا و سیما مطرح نیست
محمدرضا جعفری جلوه دیگر سخنران این نشست، گفت: باید یاد بگیرم در عرصه‌هایی که با افکار عمومی روبرو هستیم به ویژه در نظامی که افتخارش پیوند با مردم سالاری دینی است توجه به بخش خصوصی در تمام حوزه ها نظیر اقتصاد و دیگر بخش ها اهمیت دارد.
وی با بیان اینکه خیلی روشن است که صوتی و تصویر فراگیر یک امر حاکمیتی است وقتی قرار است طیف گسترده ای از مردمان مورد خطاب قرار بگیرند یک کار حکومتی است و سلیقه بردار نیست، گفت: بنابراین این موضوعات نباید به آمد و رفت جریانات سیاسی و مبنی بر سلیقه های مختلف پیوسته باشد. چرا که این رفتاها به شدت برای پدیده فرهنگی آسیب رسان خواهد بود لذا باید یک نگاه متین پیوسته استواری ناظر و جاری باشد.
این مدیر فرهنگی گفت: تلویزیون اینترنتی ظاهر جدیدی دارد اما تفاوتی با تلویزیون و یک پادکست ندارد وقتی این پدیده جدید پا به عرصه گذاشت باید موضوع صدا و سیما می شد همانطور که موضوع دیگر بخش ها می شود و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید آن را مورد توجه قرار می داد.
وی افزود: زمانی نمایش خانگی در توزیع دی وی دی، سی دی و امثال آن با شمارگان مشخص در فضاهای مربوط به خود در امتداد فعالیت سینمای کشور بود طبیعتا جریان معمولی در امتداد فعالیت های وزارت ارشاد داشت اما از آنجایی که قصه به نحوی دیگری اتفاق افتاد و فناوری صوت و تصویر این اجازه را داد کاری مشابه و نظیر رادیو و تلوزیون انجام شود این یک پدیده متفاوتی بود که بلافاصله صدا و سیما باید خود را درگیر می کرد و خود را بر این اساس توسعه می داد و جایگاهش را احراز می کرد.
جعفری جلوه ادامه داد: پدیده نمایش خانگی آمد و بر صحنه مسلط شد اما صدا و سیما و وزارت ارشاد نسبت به نظارت بر آنها تاخیر داشتند. اما حالا باید در تعامل با صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منجر به تفاهم فی ما بین شود و مبنی یک مصوبه تقویت و تکمیل شود.
وی تاکید کرد: همه حرف من این است اولا تلویزیون اینترنتی را تعطیل نکنیم و از تلویزیون و صداو سیما و برای این امر ظاهرا جدید خود را مهیا کنیم هر کسی که درگیر این مسئله است و هر رسانه ای که باید در این زمینه حرکت کند و طرف دیگری که احساس می کند این فعالیت از او جدا شده و به جای دیگری پیوسته؛ اینگونه نیست.
وی خاطرنشان کرد: واقعا جدا شدن نمایش خانگی از وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی و پیوستن به صدا و سیما در این کار مطرح نیست بلکه حوزه ای بوده که در امتداد روال سنتی نمایش خانگی وزارت ارشاد مدتی گمان کرد باید این موضوع را تصدیگری، تدبیر و پیگیری کند اما جایگاه درست تر و حرفه ای تر آن در جایی است که متولی امر است و اتفاقا آمادگی های کارشناسی برای این مسئله در بدنه تلویزیون وجود دارد.
وی تاکید کرد: شاید در هیچ جا به اندازه تلویزیون این آمادگی برای پذیرش این بار جدی و کار موثر به لحاظ کارشناسی، اهلیت، تدبیر، تجربه و انبوهی از نیروها وجود نداشته باشد اما شیوه های رفتاری رسانه چه دغدغه هایی را ایجاد می کند بحث امر دیگری است و نباید منجر به این مسئله شود که ما یک امر مهم حاکمتی را دچار برداشته هایی که ممکن است در اذهان وجود داشته باشد کنیم.
خطوط سبز در عرصه تولید محتوا بسیار مهمتر از خطوط قرمز است
سیدمحمد هاشمی قائم مقام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این نشست با تاکید بر اینکه مساله شبکه نمایش خانگی مساله‌ای مفتوح است، ابراز کرد: پرونده این موضوع، باز و روی میز دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. آقای رئیس‌جمهوری به وزیر ارشاد ماموریت دادند و در همین دو روز گذشته تاکید کردند که حتما همفکری شود نظرات همه ذی نفعان صوت و تصویر فراگیر اعم از تولیدکنندگان و هنرمندان تا ناشران و پلتفرم و البته مردم که مهمترین ذینفعان این حوزه هستند، گرفته شود تا در این طرح که قرار است به عنوان یک سند چندین ساله تدوین شود، توقعات و انتظارات و مصرف فرهنگی خانواده‌های ایرانی در آن لحاظ شود.
وی ادامه داد: اگر از صوت و تصویر فراگیر یک تعریف فناورانه و آینده پژوهانه داشته باشیم، در این مسیر، مرکز ملی فضای مجازی به دلیل سرشت ماموریت کاری که دارد می تواند کمکی شایانی داشته باشد و بسیاری از این حرف‌ها و اختلاف نظرها حل خواهد شد.
معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اختلافات موجود نسبت به مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره حوزه صوت و تصویر فراگیر، بیان کرد: ما در وزارت فرهنگ ارشاد بند یک این مصوبه را بند حاکم می دانیم، برای بند ۵ هم جلسه‌ای طراحی شده به ریاست آقای خسروپناه که این اختلاف را حل خواهد کرد. در قرائتی که ما داریم همه حوزه‌هایی که از قبل به وزارت ارشاد واگذار شده بود همچنان هم در اختیار وزارت ارشاد باقی است و خواهد ماند، اعم از سینما و حتی پلتفرم ها. مفصل هم صحبت کردیم همکاری خوبی هم با آقای مقیسه در ساترا داریم. در همین یکی دوهفته به هماهنگی سند تقسیم کار خواهیم رسید.
هاشمی ادامه داد: تفسیر ما از مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی متفاوت است؛ بر این اساس، حوزه سریال‌های خانگی ایرانی و برنامه های تلویزیونی، سرگرمی و پخش زنده بر اساس سند تقسیم و اینکه در ذات تلویزیون قرار دارد، و تفسیر و تعبیر شده همچنان هم در تلویزیون باقی خواهد ماند و در حوزه پلتفرم و غیرپلتفرم به عهده تلویزیون خواهد بود.
وی هیئت نظارت بر مطبوعات را یک مدل موفق حکمرانی در حوزه فرهنگ عنوان کرد و گفت: در بیرون تلقی می شود که معاون مطبوعاتی با وزارت ارشاد است اما ابتکار عمل با هیات نظارت است، که طبق قانون مطبوعات عملا کار اصلی به عهده آنهاست. این هیئت، نهادی فراسازمانی و فرادستگاهی و فراقوه‌ای است. از وزارت ارشاد تا قوه قضاییه و نماینده مجلس و نماینده اصحاب رسانه در این هیات عضو هستند و جایی است که تجربه مدنی موفق و تجربه نظارت موفقی در آن دیده شده است. به نظر می رسد در بند ۶ مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی که این رویه و مسیر را ما هم دنبال کنیم، به یک موفقیت خوب خواهیم رسید.
معاون حقوقی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین ابراز کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ذاتا یک وزارت قانونگذار و تنظیم گر و ناظر طراحی شده است و سازمان صدا وسیما یک سازمان عملیاتی است. طبق این مصوبات برای بخش های مختلف یک روال معلوم و یک چارچوب مشخص برای تنظیم گری وجود دارد و قابل تسری به حوزه های دیگر که در ماموریت وزارت ارشاد قرار می گیرد، خواهد بود.
هاشمی با تاکید بر اینکه وزارت ارشاد و سازمان صدا و سیما یک هدف مشترک دارند، ادامه داد: مساله هر دو سازمان، محتوا است. اتفاقا همه ما و حتی مردم یک معنا و مفهوم مشترک و مشخص را با عنوان محتوا دنبال می کنیم، البته منظور من، صرفا سانسور نیست، که آن هم یکی از راه ها است، که برای مرزبانی در خطوط قرمز است. مساله خطوط سبز بسیار جدی تر و مهمتر است. همه ما که در نهادهای مختلف حضور داریم تا کسانی که در پلتفرم های تولدیکنندگان اصلی محتوا هستند، مساله خطوط سبز را باید به صورت جدی توجه و پیگیری کنیم.
وی با بیان یک مثال، توضیح داد: فرض کنید ما پلیس باهوشی را در تلویزیون و سینما و وی اودی به نمایش بگذاریم. وقتی پلیس در جامعه ایرانی عزت و اقتدار پیدا کند، حتما همه خانواده ها و جامعه از نفع آن برخوردار می شوند/ ما با مجوعه ساترا و آقای مقیسه هفته ای چند جلسه داریم. جز همدلی و همکاری برای تولید محتوای مناسب چیزی دیگری در این نشست ها، سراغ ندارم.
معاون حقوقی و امور مجلس وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، با بیان اینکه ذات مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره پلتفرم ها، مشخص است، شاید در بخش های مختلف، تعبیر و تفسیرهای گوناگونی از این مصوبه شده باشد، اما امیداورم با کمک مدیران ساترا، تفاهم و همکاری خوبی درعملیاتی کردن بند ۶ مصوبه شکل خواهد گرفت. ضمن آنکه این سند را به صورت جامع و کامل طراحی خواهیم کرد.
مصوبه اخیر درست تبیین نشده است
سعید مقیسه رئیس سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی (ساترا) نیز در این نشست اظهارداشت: راجع به خود مصوبه من دو سه کلمه بگویم، خیلی از دوستان به نظرم اگر همین را خوب متوجه بشوند، آن طور که ما متوجه شدیم شما هم متوجه بشوید، اصلا بحثی نمی شود.
وی افزود: یکسری از تولیدات در حوزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قبلا شکل گرفته بود، مثل کتاب، بازی و امثال آن سینما که (اینجا نیست) اضافه می کنیم و مورد توجه دوستان است، در حوزه ارشاد بوده است، این باب شده است که ادامه این موارد در حوزه صوت و تصویر فراگیر هم به عهده وزارت ارشاد باشد، مثلا خبرگزاری در حوزه ارشاد بوده، حالا وقتی خبرگزاری می آید از نسخه مکتوب به نسخه دیجیتالی و اینترنتی، در حوزه ساترا و صدا و سینما نباشد، در حوزه ارشاد باشد، ولو اینکه دستورالعمل ها و قوانین و مقررات آن با توافق صدا و سیما باشد اما کسی که عمل می کند، همان طور که آقای قاسمی فرمودند که باید اینطوری باشد، آن طوری باشد، الان باید بگوییم اینطوری شده است، الان باید بگویید که چه خوب شد، اینطور شد، ان طور که شما می گفتید باید نظارت پیشینی باشد، نمی دانم، (نظارت پسین) باشد، الان طبق قوانین وزارت ارشاد، براساس توافقی که با صدا و سیما انجام شده است، طرف حساب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، آن قرائتی که آقای هاشمی می فرمایند، ما هم قبول داریم، سریال را باید صدا و سیما را باید تولی گری کند، برنامه های تلویزیونی و زنده را، (ما هم قبول داریم) شاید اگر گفته می شد، که کتابی که وزارت ارشاد مجوز داده است، بعدا که خواست کتاب صوتی بشود یا وی او دی پخش شود حالا باید ساترا مجوز بدهد؟ طبق این مصوبه اینگونه نیست، کتاب صوتی را هم باید وزارت ارشاد، پیگیری می‌کند و اگر میخواهد پخش شود، مجوز محتوا را وزارت ارشاد می دهد ولو اینکه رسانه را صدا و سیما مجوز بدهد.
وی افزود: چند مجوز وجود دارد، یکی مجوز خود رسانه است که می تواند سرویس های مختلفی را در آن رسانه برقرار شود که وی او دی سرویس است، خود رسانه که تشکیل می شود و مجوز رسانه داده می شود، سرویس‌هایی، زنده یک سرویس است، بازی یک سرویسش است، وی او دی و ای او دی و امثالهم سرویس هایی است که می تواند در رسانه شکل بگیرد و یک اپلیکیشن و چندین سوپر اپلیکیشن و... متغیر داشته باشد.
مقیسه بیان کرد: مثلا تاکسی یک زمانی متولیش سازمان تاکسیرانی بوده است، الان که تاکسی تلفنی شده است، بازهم متولی و تنظیم گرش هم سازمان تاکسیرانی است، بعدا هم که اینترنتی شده است، کسی نمی گوید که این کسب و کار تغییر کرده است و جدید است، داروخانه اگر متولیش، وزارت بهداشت و درمان بوده است، دیجی کالا هم اگر بخواهد دارو بفروشد، حق ندارد بگوید من هر چه دلم می خواهد، می فروشم، من تابع، من اینترنتی می فروشم؛ نه، آنجا هم طبق قوانین تنظیم گر خودش است، به همین ترتیب برنامه های تلویزیونی هم اگر اینترنتی شود، طبق قواعد و مقررات همان است، یک بستر پخش است که عوض شده است، برودکست باشد، ضمن اینکه تصریع قانونی هم دارد که شبکه های کابلی جدا از شبکه های برودکست نیست، براساس مصوبه و تفسیر شورای نگهبان است، خیلی دوست داریم که بحث حقوقی هم داشته باشیم، آخر این بحث حقوقی هم در کشور این تصمیم گرفته شد که اگر صدا و سیما و برنامه های و تلویزیون و سینمایی هر دو گرفته شود مثلا به سازمان تبلیغات اسلامی داده شود، قانون کشور است، ما می گوییم چشم، سازمان تبلیغات اسلامی است.
رئیس سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر، گفت: اگر هم بگویند شورای عالی انقلاب فرهنگی شبکه بزند، قانون است، قانون کشور اگر این باشد، (قانون است و مطیع هستیم) یک وقت می گوییم تفسیر ما از قانون چه هست؟ مرجع تفسیر قانون اساسی است، الان نمی خواهم بحث حقوقی کنم اما خیلی دوست دارم مطح شود، انجام شده مطرح می کنیم تا مسئله حل شود.
وی گفت: آقای بازغی فرمودند که چرا گفتند پایان سرگرمی مردم، اتفاقا خیلی حرف خوبی است، همان اون وری ها خیلی تند رفتند و حرف سخیفی است و هم این طرفی ها، هر کی مخالفت کند، دشمن اسلام و مسلمین است، این فضای گفت و گو است، همه حق دارند که سوال کنند، جواب بشنوند و قانع بکنند، قانع بشوند، فضای گفت و گوی فرهنگی یعنی همین، اتفاقا ما باب این کار را خیلی زیاد باز کردیم، در یک شورای ساترا، شورای انتشار و شورای تولید، (آقای جعفری و هاشمی؟) و ۲ نماینده از وزارت ارشاد، یک نماینده از قوه قضاییه و یک نماینده از پلتفرها حضور دارند، یک نفر از دانشگاه حضور دارند و اتفاقا یک نفر هم از معاونت سیما حضور ندارد، کلا ساترا یک سازمان شده است برای اینکه از ذیل ساختار تولیدی بیاید بیرون، ما هیچ تولید و آنتنی نداریم ما فقط تنظیم‌گر هستیم، در شوراهای تولید و انتشارمان اتفاقا این افراد حضور دارند، باب گفت و گو کاملا باز است، آن تکه ای که فرمودند آقای.. اینکه این تعامل نیست، جریان را بدانید چه هست، یک زمانی یک کارگزارانی بودند که می گفتند که اختلاف سلیقه وجود دارد و ممکن است که این دفعه فیلم را بدهند به این و دفعه بعد بدهند به دیگری، آن بخش خصوصی است، آن رسانه پولش را به آن آدم می دهد و ممکن است برای اینها تاثیر بگذارد، آنها الان یکی هستند.
مقیسه ادامه داد: دوم اینکه اصلا کسی که بازبینی می کند، هیچ ارتباطی با کسی که پلتفرم دارد، ندارد، همدیگر را هم نمی شناسند و مدام هم عوض می شوند، البته ما یک سریال را هر قسمتش را نمی توانیم بدهیم به یک نفر اما این دفعه شما از یک رسانه، سریال دیدید، سریال دوم رسانه را یک کس دیگری می بیند، یک شورای تخصصی وجود دارد، که به صورت ناشناس می بینند، خروجی آن را می دهند به شورای ۹ نفره ای که اعضای آن لزوما صدا و سیمایی نیستند و از ارشاد، قوه قضاییه و دانشگاه و افراد خارج از صدا و سیما حضور دارند و آنها تصمیم می گیرند و نهایتا تعاملی است.
وی خاطرنشان کرد: انتظار است وقتی از بخش خصوصی ایراد می گیرند فرصتی پیش می آید که آن توضیح بدهد، خیلی خوب است آقای نویسنده، تهیه کننده و کارگردان، اینجا اشتباه کردی و از نظر ما فرامتن را ندیدی، حکم بدهیم که باید قطع کنیم و شما اعتراض می کنید که باید توضیح بدهد، حالا که توضیح داد و قانع شدیم، حالا باید بگویید تبانی کردید باید این فرصت برابری است که برای همه دیده شده است و این یکی از نقاط قوت است.
مقیسه افزود: ضمن اینکه در این یک سال گذشته، فرایندی که ما فقط با رسانه صحبت کنیم که قبلا اینگونه بود که می گفتند هر کس از در بیرون بیاید، بگوید که از کدام رسانه هستید، اسمش را باید بگوید تا ببینیم که این رسانه، جزو رسانه های مجوزدار است که فرم هایی دارد، الان اینطور نیست، هر کسی که بخواهد ایده بدهد، می تواند ایده پردازی هر برنامه ای باشد، طرح می دهد و تصویب شود و بعد کسی که می خواهد فیلمنامه بدهد در حوزه نمایشی، باید نویسنده باشد لازم نیست بگوید که عضو کدام پلتفرم است، بعد که بخواهد مجوز تولید بگیرد باید تهیه کننده باشد، تهیه کننده و پلتفرم یعنی باب صحبتی که قبلا نبوده است، باید باشد، این است که وقتی بخواهد منتشر شود که رسانه را باید مشخص کنید، قوانین خاص خودش را دارد، و فکر می کنم جزو پیشرفته ترین روش های تعامل و شنیدن حرف دوستان است که ما در هفته، ۵۲ هفته داریم و ۴۸ هفته کاری داریم، در ۱۴۰۱، ۴۸ جلسه داشتیم، اگر یک روز هم تعطیل بوده است، به گونه دیگری جبران شده است، در هفته هم یک شورا داشتیم، گاهی اوقات که تعطیل است و جلسه نمی شد به صورت تلفنی جلسه را برگزار می کنیم، نتیجه آن این شده است که ما ۵۰۰ خورده ای قسمت سریال پخش شده داریم، ۳۰۰ و خورده ای عنوان در حال پخش داریم و ۲۰۰ خورده ای منتظر پخش داریم که این چرخه می چرخد، اینکه مردم محروم شدند، اینطور نیست، اتفاقا مردم زیاده روی شده، یک قسمتی از ولنگاری های فضای مجازی انصافا خارج از حدود ارزش های اخلاقی جامعه است، باید کنترل شود که ما موفق نبودیم، در هدایت درست تولیدی، اما این طور نیست که خلاصه سدی آهنی گذاشته شده است، سدی در کار نیست و الان نتیجه آن شده است که ۴۰۲ رسانه داریم که مجوز گرفتند و دارند کارشان را انجام می دهند.
وی گفت: فرمودند که ما تکلیفمون با سلیقه ناظر یکی نیست، سیاست های محتوایی، ضوابط ریز محتوایی بر روی سایت گذاشته شده است، از رسانه ها دعوت می شود که بیایید در دانشگاه صدا و سیما یک ترم بگذرانید و اساتید مختلفی که در این عرصه همه قبولش دارند به عنوان استاد بیایند تدریس کنند و شما باید نمره قبول بگیرید و دیگر کاملا بپذرید که من متوجه شدم، دوم؛ ابلاغ کتبی شده است، سهه؛ جلسات تعاملی این چنینی هم مداوم برقرار است، که طرف طرح شده است، بارها گفته شده است که نظرات چه است، چه تلفنی و چه حضوری پیدا کنند و چه حضوری، اصلا ما قبلا ما یک برگه آپنج می دادیم که بنا به این دلایل رد است، الان برای ابلاغ نتیجه یک جلسه، گاهی آقای جعفری جلوه سه ساعت جلسه می گذارند که منظور این جلسه این بوده است این، این بود چطور می توانید درستش کنید، تغییرش بده، پس سلیقه ناظر کاملا تکلیفمان با آن مشخص شده است، دستورالعمل موافقت کلی که منقضی شده هم، در درگاه ملی رفته است و خیلی بهتر شده است، قبلا یک نهادی در داخل صدا و سیما بوده، طرح ها را بررسی می کرد، مرکز طرح و برنامه، به خاطر اینکه این تذاکرات و اعتراضات نباشد، اصلا نهاد بررسی کننده طرح ها، در داخل ساترا آمده است و دیگر در صدا و سیما نیست، آن وقتی که در سازمان صدا و سیما بود، اینجا موافقت کلی صادر می شد، آن دیگر در ساترا انجام می شود، ضمن اینکه شما بخواهید ثبت کنید هدایت می شود به درگاه ملی، مواردی هم که پیش می رود، پیامک داده می شود، افراد در جریان قرار می گیرند و دستورالعمل های موافقت کلی که منقضی شده است یعنی پیشرفته تر شده است.
رئیس سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر گفت: فرمودند که صحبت همه پلتفرم ها شنیده شود، (آقای شاملو گفتند)، اتفاقا درست گرفتند، بعضی از وقت ها تعبیر می شود که پلتفرم مهم، پلتفرمی است که ایران تولید می کند، یددگاه دیگر این است که پلتفرم مهم، پلتفرمی است که کاربر بیشتری دارد، دیدگاه دیگر این هست که مصرف محتوای بیشتری دارد، یک دیدگاه دیگر این است که تاثیرگذارتر است، تلقی نهادهای حاکمیتی حتی در این جلسه، پلتفرمهای مهم را دعوت کردیم، چه کسانی را دعوت کردیم؟ آن کسانی که تولید سریال می کنند، دهک بالای هر کدام از آن معیارها را دهک بالای پرمصرف ها، دهک بالای پخش زنده ها، دهک بالای تاثیرگذارها اول اینها، باید بگوییم همه پلتفرها، یعنی همه پلتفرها، ۴۰۰ و خروده ای پلتفرم و عده ای که هنوز نیامدند و باید به این مجموعه اضافه شوند.
اگر بین سود اقتصادی یک عده و ساحت فرهنگی به جامعه تزاحم ایجاد شد قانونگذار و ناظر فرهنگی باید چه تصمیمی بگیرند
عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این نشست با تاکید بر اینکه، برداشتی منتقدین از تقسیم کار بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیما در حوزه صوت و تصویر فراگیر، دقیق و درست نیست، ابراز کرد: لازم است تصور صحیحی که مدنظر قانونگذار بوده است، درست منتقل شود تا بسیاری از ابهامات برطرف شود.
وی ادامه داد: بحث صوت و تصویر فراگیر چند ساحت دارد که باید در گفت وگوهای بعدی ادامه دهیم. پیشنهاد می کنم صدا و سیما این جلسات را به صورت زنده و گفت وگومحور پخش کند.
خسروپناه با اشاره به اینکه در اینجا بحث هایی معرفتی و تعریفی در حوزه صوت و تصویر فراگیر داریم، گفت: اصلا صوت و تصویر فراگیر به چه معناست؟ نمایش خانگی به چه معناست؟ آیا تلویزیون اینترنتی، تلویزیون هست یا خیر؟ و بخشی از اختلاف نظرها اینجاست که نباید پرونده این مباحث را بست و باید ادامه داد.
دبیر شورای انقلاب فرهنگی، با اارئه این پیشنهاد که رسانه ها باب بحث و گفت وگو را باز نگاه دارند و کرسی های آزاداندیشی در این زمینه برقرار شود، بیان کرد: یک سوال مهم در اینجا مطرح است؛ اساسا صوت و تصویر فراگیر را حکومتی بدانیم یا نه؟ این هم بحثی است و دیدگاه مسئولان نظام و قانونگذار این است که این مبحث چون در حوزه امور عمومی است و خصوصی نیست امری حاکمیتی است اما معنای این حاکمیتی بودن این نیست که حکمرانی هم در تصدی گری و سیاست گذاری کامل به دست حاکمیت باشد. حاکمیتی بودن امر به معنی این نیست که حکمرانی از دست مردم گرفته شود و مشارکت حداکثری مردم دیده نشود.
وی همچنین گفت: بحث دیگر بحث حقوقی موضوع صوت و تصویر فراگیر و این که مصوبات مجلس چه بوده است. بحث دیگر بحث معیشتی و امنیت شغلی است که کلیدی ترین بحث در همین جا است و بسیاری از ذینفعان یعنی بازیگران، هنرمندان، کارگردانان و تهیه کنندگان دغدغه دارند که آیا این مصوبات امنیت شغلی این عزیزان را به خطر می اندازد یا خیر و ما در شورای عالی انقلاب فرهنگی باید مسئله معیشت و امنیت شغلی ذینفعان را مدنظر داشته باشیم. طبیعتا به هیچ وجه این مصوبه دنبال این نیست که فعالیت ها کاهش یابد و قطعا باید فعالیت ها افزایش یابد. امروز تعداد فعالیت های صوت و تصویر فراگیر ۴۰۰ سکو است.
خسروپناه با تاکید بر اینکه مسئله تعارض منافع و آگاهی بخشی بحث دیگری است و یکی از بحث های مهم در کنار امنیت شغلی مسئله فرهنگی است، ادامه داد: کسانی که من را می شناسند، می دانند که من فیلم‌بینی قهار هستم و سریال بسیار می بینم اما سریال هایی که جنبه فرهنگی و شناختی و تاریخی دارد حتی اگر غیرایرانی باشد و البته ایرانی ها را هم می بینم. مسئله زمانی است که فیلم و سریالی ساخته شود که آسیبی جدی به فرهنگ خانواده بزند. کانون ایرانی چه قبل از اسلام و چه پس از آن خانواده است. اما نمی توانیم در برابر فیلمی بی تفاوت باشیم که دختر به صورت پدر سیلی بزند و پدر فحش رکیک به فرزندانش بدهد و این رواج یابد و مجموعه های بین المللی هم جایزه بدهند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه همه تهیه کنندگان، کارگردانان و بازیگران باید واقعا بیش از ما دغدغه خانواده داشته باشند، افزود: این که هر جوان روشنفکری باید سیگار بکشد و مشروب بخورد، درست نیست. البته همه فیلم ها و سریال ها این گونه نیستند و سریال ها و فیلم های خوبی هم ساخته می شود که در جهت تقویت کانون خانواده و فرهنگ ایرانی-اسلامی است که از همه آنها تشکر می کنم اما همه ما باید نسبت به مسئله فرهنگی دغدغه داشته باشیم. این که عده ای به دلیل برخی مسائل اقتصادی و نفع اقتصادی به فرهنگ آسیب بزنند صحیح نیست.
وی در ادامه، با طرح این سوال که اگر بین سود اقتصادی یک عده و ساحت فرهنگی به جامعه تزاحم ایجاد شد قانونگذار و ناظر فرهنگی باید چه تصمیمی بگیرند؟ ابراز کرد: عده ای می گویند دغدغه ما، تکنوکراتی است اما جایی ممکن است این دغدغه تکنوکراتی و دغدغه فرهنگی باهم تعارض پیدا کنند و این جا سوال است که کدام یک از اینها مهمتر است؟ که الحمدالله هم صدا و سیما و ساترا و هم وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی و عمده سکوهای فرهنگی ما همچون خبرگزاری ها، دغدغه اصلی شان فرهنگ است و ما باید چگونگی این دغدغه فرهنگی را روی زمین نشان دهیم.
خسروپناه در پایان، با بیان اینکه این جلسه نه نخستین جلسه ما بود در حوزه صوت و تصویر فراگیر بود و نه آخرین آن، گفت: پیشنهاد می دهم برنامه ای درباره صوت و تصویر فراگیر در صداوسیما شکل بگیرد که در مباحث حقوقی حقوقدانان، در بحث فرهنگی اهالی فرهنگ، در بحث معیشتی صاحبنظران این حوزه ها را دعوت کنند و این گفت وگو در صداو سیما و هم سکوهای پلتفرم ها خبرگزاری ها شکل گرفته و استمرار یابد و ما از نتیجه این جلسات استفاده کنیم.
