گروه تعاملی الف - سعید یوسفعلی زاده:

تعطیلات نوروز جزو معدود فرصت‌های خانواده‌ها برای سفر و بازدید از جاذبه‌های تاریخی و تفریحی کشور بود. این سفرهای نوروزی خانواده‌های ایرانی با توجه به تعطیلی‌های پایان سال زودتر از فرارسیدن نوروز آغاز شد و مردم به پیشواز بهار رفتند. این بازه زمانی یکی از مهم‌ترین فرصت‌های گردشگری مردم و رونق بازار آن بود. اما فرصت عظیم تعطیلات نوروز مانند فرصت‌های گذشته به دلیل ظرفیت پایین اقامتگاه‌های گردشگری کشور، آنچنان که باید و شاید مورد استفاده قرار نگرفت. درصورتی که ظرفیت خانه‌های مسافر مردمی می‌توانست بزرگترین فرصت را برای رونق گردشگری و بهره‌مندی عموم مردم از مواهب آن را ایجاد کند.

سید مصطفی فاطمی مدیر کل دفتر توسعه گردشگری داخلی قبل از پایان سال 1401 با توجه به رزرو هتل‌های انجام شده در برنامه صبح و گفتگوی رادیو گفتگو گفت: تا کنون ظرفیت اقامتگاه‌های رسمی در مراکز ۱۳ استانِ اصفهان، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، سیستان و بلوچستان، فارس، قزوین، کرمان، گیلان، لرستان، مازندران، هرمزگان و یزد، بیش از ۹۰ درصد تکمیل شده است.

فاطمی ضمن اشاره به پیش بینی پذیر بودن این اتفاق به تعیین شهرهای مکمل برای اقامت اشاره کرد و گفت: هرمزگان و بندرعباس و پارسیان تقریباً ظرفیتشان نزدیک به ۱۰۰ درصد است میناب ۹۰ درصد، بستک ۵۸ درصد در بوشهر گناوه و دیلم تقریباً ظرفیتشان تکمیل است و جایگزین گناوه را بندر ریگ و و دیلم را شهر امام حسن و بوشهر را برازجان و یا همان دشتستان معرفی کردیم.

سوال مهم در اتفاق پیش آمده این است که آیا اساسا تکمیل ظرفیت در یک شهر به معنای تکمیل تمام ظرفیت‌های آن شهر برای پذیرش مسافر است و یا پای مسئله‌ی دیگری در میان است؟ بر اساس رویکرد وزارت میراث و گردشگری در سالیان گذشته، هتل‌ها تنها میزبانان مسافرین در شهرهای گوناگون هستند. شاید بتوان هتل‌ها را محل‌های بسیار مناسبی از جهت کیفیت برای مسافران دانست اما در کنار قسمت‌های گزاف هتل‌ها باید به این نکته نیز اشاره شود که مگر چند هتل می‌تواند در یک شهر و در طول یک سال به فعالیت خود ادامه دهند؟ آیا زمان‌های پیک نوروزی دلیل مناسبی برای افزایش تعداد هتل‌ها هستند و یا کمبود مسافر در باقی زمان‌های سال دلیلی برای کاهش تعداد آن‌ها؟

اگر به دنبال پاسخ‌های کوتاه و آنی از سوی وزارت میراث و گردشگری برای حل مشکل ظرفیت پذیرش مسافر شهرهای مختلف در زمان‌های اوج مسافری باشیم، بی شک با همین جوابی که در بالا به آن اشاره شد مواجه می‌شویم: شهرهای جایگزین و مکمل! به مسافرین نوروزی میگوییم که به جای استقرار در بندر گناوه در بندر دیگری که میگوییم و بندر ریگ است محلی را برای اسکان انتخاب کنید. مسئله جایی پر رنگ تر می‌شود که از مسافرین می‌خواهیم به جای سفر به گیلان و مازندران به تهران نیز به عنوان مقصد سفر بیاندیشند و برنامه سفر خود را تغییر دهند. این در حالی است که ساکنین شهرهای مهم مسافرتی هنوز هم از ظرفیت پذیرش در شهرهای خود دفاع می‌کنند.

این تفاوت نظر در مورد امکان پذیرش مسافر بیشتر در برخی شهرها از سوی وزارت میراث و گردشگری و ساکنین بومی شهرها ریشه در یک پدیده دارد و آن نیز «خانه مسافر» است. مردم شهر با توجه به امکان اجاره خانه‌های مختلف شهر به صورت روزانه و استفاده مسافرین از این ظرفیت بر این باورند که می‌توان بسیار بیشتر از ظرفیت مورد نظر وزارت میراث و گردشگری در شهر خود پذیرای مسافر باشند ولی وزارت میراث و گردشگری با سخت‌گیری‌هایی که در صدور مجوز خانه مسافر در سال‌های گذشته از خود نشان می‌داد؛ عملا خلاف حمایت از مسافر، از دارندگان مجوز برای پذیرش مسافر و در راس آنان هتلداران حمایت می‌کرد.

خانه‌ مسافر، خانه‌هایی هستند با مالکیت خصوصی؛ که مالکان آن‌ها مجوز وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را اخذ می‌کنند تا بتوانند واحد مسکونی خود را در اختیار میهمانان و مسافران شهر خود قرار دهند. در حال حاضر بیشتر شهر‌ها و حتی روستاهای ایران از تعداد بالایی از خانه های مسافر برخوردارند. خانه‌های مسافر به چهار دسته‌ی ویلا، آپارتمان، خانه و سوئیت تقسیم می‌شوند.

تا چند ماه قبل وزارت میراث فرهنگی به صورت تأیید محور به صدور مجوز برای خانه‌های مسافر مبادرت می‌کرد. بنابراین، دریافت مجوز توسط افراد برای اینکه خانه‌های خود را در اختیار مسافران قرار دهند، روند طولانی‌ای داشت. اما با اقدام وزارت اقتصاد مبنی بر صدور مجوزهای خانه‌ مسافر به صورت ثبت‌محور شاهد افزایش مسافرت‌ها بر اثر ارزان شدن اقامتگاه‌ها خواهیم بود.

طبق نظر مسئولان حوزه گردشگری در ۸ سال اخیر از میان متقاضیان فراوان دریافت مجوز خانه مسافر، ۳۰۰ هزار متقاضی دارای خانه مسافر فعال می‌باشند و از میان این افراد تنها برای ۲۰ هزار واحد اقامتگاه مجوز خانه مسافر صادر شده‌است. به عبارت بهتر زمانی که مسئولان وزارت میراث و گردشگری اعلام می‌کنند که ظرفیت یک شهر به صورت ۱۰۰ درصدی پر شده‌است درواقع بخشی از ظرفیت پذیرش مسافر در خانه‌های مسافر را به کلی نادیده گرفته‌اند. طبق آمار اعلام شده اگر تمام ظرفیت مشخص شده از سوی وزارت گردشگری به طور کامل تکمیل شود؛ هنوز ۲۴۰ هزار خانه مسافر در نظر گرفته نشده‌است.