به گزارش الف؛ پایگاه خبری "میدل ایست آی" در گزارشی با استناد به برخی دادهای تاریخی و سیاسی،  توضیح داده که چرا باید سوریه را به مثابه یک پاشنه آشیل و نقطه کانونی برای سیاست ورزی و کنشگری‌های سیاسی ترکیه در عرصه منطقه ای و بین المللی به حساب آورد. مساله ای که موجب شده اردوغان علی رغم تمامی خصومت ورزی های سال های اخیر خود علیه دولت سوریه و رئیس جمهور این کشور بشار اسد، در شرایط فعلی عملا دست دوستی را به سمت آن ها دراز کند و قویا به دنبال تقویت روابط با دولت و نظام سیاسی سوریه باشد. 

پایگاه خبری میدل ایست آی در گزارش خود می نویسد:

«اغلب گزارش ها و مقالاتی که در مدت اخیر از سوی تحلیلگران و منابع غربی در مورد روابط ترکیه و سوریه و ایجاد بهبودهای احتمالی در این زمینه نوشته شده عمدتا معطوف به ملاقات های وزرای خارجه دو کشور در روسیه و همچنین بیانیه های خودِ اردوغان مبنی بر دیدار احتمالی اش با بشار اسد رئیس جمهور سوریه بوده است. 

در حالی که استفاده از واژه "بهبود روابط" حالتی افراطی در توصیف تحولات مرتبط با روابط ترکیه و سوریه به خود گرفته است، با این حال، مساله و چالش اساسی که ترکیه با آن رو به رو است بحرانی است که تا حد زیاد خودِ اردوغان آن را ایجاد نمود است. بیش از یک دهه قبل، اردوغان، بشار اسد را "برادر" خطاب کرد و از او به دلیل اراده اش در حل مسائل قدیمی و ریشه دار مرزی میان دو کشور تقدیر نمود. مسائلی که عملا روابط دو کشور را از زمان بنیانگذاری نظام جمهوری در آن ها را با چالش های عدیده ای مواجه ساخته بودند. 

در این راستا، به طور خاص دو کتاب در مورد جنگ اردوغان در خاک سوریه و روزهای پایان امپراطوری عثمانی که مشکلات مرزی را میان ترکیه و سوریه ایجاد نمود می توانند از ظرفیت های مناسبی جهت آگاهی بخشی در مورد شرایط فعلی در قالب روابط دمشق-آنکارا برخوردار باشند. اعتبار اردوغان در جریان جنگ داخلی سوریه تا حد زیادی دچار نوسان شده است و بحران پناهجویان در مناطق مرزی ترکیه و سوریه نیز، نمودی عینی از بحرانی است که تقریبا یک قرن قبل ایجاد شده است.

"گونل تول" در کتاب "جنگ اردوغان"، ارزیابی منحصر به فردی را در مورد مدل حکمروایی اردوغان از زمان ظهور وی در صحنه سیاست داخلی ترکیه تا به قدرت رسیدن او به عنوان رئیس جمهور ترکیه و کنشگری گسترده منطقه ای او و تغییر جهت در سیاست خارجی ترکیه که مدت ها از کنشگریِ فعال در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا خودداری می کرد، مطرح می سازد. تول استدلال می کند که جنگ در سوریه و پیوندهای خودِ اردوغان با دمشق تا حد زیادی متحدان و دشمنان داخلی او را شکل داده اند. 

نقش محوری سوریه در معادلات سیاسی ترکیه 

اگرچه "گونل تول" اولین فردی نیست که سرنوشت دو کشور ترکیه و سوریه را در طی دهه گذشته به یکدیگر مرتبط می داند، با این حال، وی در این رابطه یک روند جالب را ترسیم می کند: اردوغان از دمشق به عنوان اولین پایتخت عربی استفاده کرد تا بار دیگر روابط ترکیه را با جهان عرب از طرابلس تا دوحه تقویت کند. در عین حال، اسد نیز در دوران حضور خود در عرصه قدرت سیاسی سوریه توانسته تا حد زیادی خیال ترکیه را از بابت ایجاد فضایی امن در جوار مرزهای جنوبی این کشور راحت کند(مخصوصا از جانب برخی گروه های تروریستی نظیر "پ ک ک"). 

اسد همچنین به بهبود پیوندها با جوامع کوچک اما مهم آشوری و ارتدکس در ماردین، سانلیورفا، و دیار‌بکر نیز کمک قالب توجهی کرده است. در این راستا، اردغوان با مهار بحران های داخلی ترکیه، قبل از بهار عربی سال 2011 تمام تلاش خود را کرد تا به اصلاحات در جهان عرب کمک کند و در عین حال سعی داشت تا خود و کشورش را به عنوان الگویی قابل توجه از حکمرانی به جهان اسلام و غرب معرفی کند. 

سوریه تحت ریاست جمهوری بشار اسد نقشی محوری را در کمک به اردوغان و دولت ترکیه در نبرد علیه گروه تروریستی پ ک ک بازی کرد و در عین حال مواضع دمشق در تثبیت موقعیت داخلی اردوغان نیز اهمیت قابل توجهی داشت. 

تول در کتاب خود همچنین به واکاوی متحدان سیاسی اردوغان و تغییر و جابجایی مداوم ژنرال های ترکیه ای نیز اشاره می کند. ایجاد شکاف عمیق در روابط ترکیه و سوریه پس از آغاز جنگ داخلی سوریه به این معنا بود که ترکیه عملا وارد معادله ای پیچیده شده است. در کنار این جنگ، ماجرای هدف قرار گرفتن یک جت جنگنده روسی در سال 2015 توسط ارتش ترکیه و همچنین ترور سفیر روسیه در آنکارا نیز هر دو به نوع کنش ورزی‌های ترکیه در قضیه جنگ سوریه مرتبط بودند. 

مسائل پیرامون پناهجویان سوری، تغییرات جمعیتی و چالش ها و مشکلات اقتصادی، همه و همه احزاب اپوزیسیون ترکیه را تحریک کرده اند تا لحنی آشتی جویانه را در قبال دولت اسد در پیش گیرند و انتقادات جدی را از ماهیت سیاست ترکیه در رابطه با سوریه مطرح سازند. اضافه بر این ها، طیف هایی نظیر علویان ترکیه ای، کُردها و جامعه مسیحیان ترکیه نیز شدیدا به واسطه سیاست رئیس جمهور ترکیه در قبال سوریه، رویکردی انتقادی و اعتراضی را به خود گرفته اند. ارمنستان و یونان نیز روند خصومت های خود با ترکیه را احیا کرده اند و در عین حال به دنبال تقویت پیوندهای خود با دولت سوریه هستند. مسائلی که هیچکدام به نفع اردوغان و دولت وی نیستند. 

روندهای موازیِ ناخوشایند

دومین کتابی که در ابتدای گزارش حاضر به آن اشاره شد، کتابِ "آخرین روزهای امپراطوری عثمانی" نوشته رایان جینگراس است که روندهای موازی ناخوشایند و خشونت آمیزی را میان آن روزها و سوریه امروزی از جمله مسائل مرتبط با ارمنی ها، یونانی ها، اعراب، و کُردها(تمامی مسائلی که تول نیز آن ها را در رابطه با جنگ اردوغان در سوریه بررسی می کند) بررسی می کند. 

وقتی که یونانی ها از سرزمین های عثمانی بیرون رانده شدند، بسیاری از آن ها در خاک سوریه پناه گرفتند. در چهارچوب دوران مدرن نیز هم دولت ارمنستان و هم یونان، به صورت واضح و آشکار از دولت بشار اسد در سوریه در برابر رویه های ترکیه حمایت کرده و می کنند. جوامع جنوب ترکیه چندان با ایده جنگ افروزی اردوغان در خاک سوریه همراه نبوده و از آن خشنود نبودند زیرا این مساله توازن شکننده ای که در جریان دستیابی به توافق صلح با سوریه در اواسط دهه 2000 میلادی به دست آمده بود را برهم می زد. 

جینگراس همچنین در مورد مسائل مهم و حساس نظیر اینکه چگونه آتاتورک می خواست مناطق بیشتری را که تحت تسلط و نفوذ فرانسه بودند، ورای منطقه هاتای، آزادسازی کند نیز توضیحاتی را ارائه می کند. در واقع، جنگ کنونی در سوریه توسط بسیاری از سوری ها به مثابه یک تجاوز دیگر به خاک سوریه تلقی می شود و در حقیقت بازتاب فرایندی است که از مدت ها پیش نیز آغاز شده است. بسیاری از سوریه ای ها مایل به بهبود روابط با ترکیه و به طور خاص دولت اردوغان نیستند زیرا آن ها شدیدا نسبت به نقض تمامیت ارضی سوریه توسط ترکیه شکایت و اعتراض دارند. 

مهم است که به یاد داشته باشیم جوامع یونانی ارتدکس و ارمنی های سوریه متحدانی در آتن و ایروان دارند و همین موضوع عملا یک چالش منطقه ای را برای ترکیه ایحاد می کند. نمود عینی این مساله را در آخرین روزهای امپراطوری عثمانی نیز شاهد بده ایم. برخی ناظران و تحلیلگران بر این باورند که وضعیت کنونی در چهارچوب روابط ترکیه و سوریه، هیچ ربطی به بهبود روابط میان دو طرف ندارد بلکه صرفا معطوف به نیازِ موقت و آنی اردوغان به دولت سوریه است. "تول" و "جینگراس" هر دو شواهد و استنادات متقن و تاریخی را در مورد اینکه چگونه سوریه تبدیل به پاشنه آشیل و یک نقطه کانونی مهم در چهارچوب معادلات سیاسی ترکیه شد، مطرح می‌سازند.»

لینک: 

https://www.middleeasteye.net/opinion/turkey-syria-erdogan-achilles-heel-becomes-how