به گزارش الف، رهبر معظم انقلاب، روز شنبه دوم شهریورماه در جلسه آنلاین با هیئت دولت تأکید ویژه‌ای بر فضای مجازی و لزوم راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات داشتند.

ایشان با اشاره به اهمیت فضای مجازی در جامعه امروزی عنوان کردند: «آنچه عرض من است و من روی آن تکیه می‌کنم این است که فضای مجازی بدون اختیار ما، از بیرون از اختیار ما دارد مدیریت می‌شود. به خاطر این است که بنده روی مسئله شبکه ملی اطلاعات این‌همه تأکید می‌کنم. نمی‌شود این مسئله را رها کرد و می‌بینم که آن اهتمام لازم به خرج داده نمی‌شود».

شبکه ملی اطلاعات؛ پروژه‌ای برای گسترش شبکه زیرساخت مطمئن و پایدار ملی در کشور است. مطابق تبصره 2 ماده 46 قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه «شبکه ملی اطلاعات کشور، شبکه‌ای مبتنی بر قـرارداد اینترنت به ‌همراه سوئیچ‌ها و مسیریاب‌ها و مراکز داده‌ای است به صورتی که درخواست‌های دسترسی داخلی و اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری می‌شوند به‌هیچ‌وجه از طریق خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکه‌های اینترانت و خصوصی و امن داخلی در آن فراهم شود».

در دنیای امروز اینترنت به جزء جدایی‌ناپذیر زندگی انسان‌ها و دولت‌ها تبدیل‌شده و نه‌تنها کنار گذاشتن بلکه گاهی اوقات قطعی محدود اینترنت می‌تواند اختلال جدی در زندگی روزمره افراد یک جامعه یا دولت‌ها پدید آورد. از سوی دیگر وابستگی به شبکه‌اینترنت جهانی نیز می‌تواند مشکلات عدیده‌ای به همراه داشته باشد. بخصوص این‌که تجربه ثابت کرده دولت‌های متخاصم از تمامی ابزارهای خود مانند حملات سایبری برای رسیدن به اهداف خود بهره می‌گیرند.

 بنابراین ممکن است طی زمان محدودیت‌هایی حتی عامدانه جهت ارائه سرویس به وجود آورند و عملاً دسترسی ایران به شبکه جهانی اینترنت با اختلال مواجه شود. بویژه‌این‌که در چهار دهه گذشته و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، تحریم‌هایی گسترده‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران برقرارشده است. در صورت قطع اینترنت اگر زیرساخت‌های لازم برای شبکه اطلاعات آماده‌شده باشد کشور با مشکل خاصی در حوزه ارتباط و انتقال اطلاعات روبه‌رو نخواهد شد. در غیر این صورت و در شرایطی که کشور با مشکلاتی در برخورداری از اینترنت جهانی روبه شود عملاً ممکن است انتقال خدمات و ارائه خدمات با چالش مواجه شود که در این صورت حتی احتمال خدشه‌دار شدن امنیت ملی نیز وجود دارد.

دراین‌باره اشاره به اتفاقی که در سال 1398 و بعد از شهادت سردار قاسم سلیمانی رخ داد که منجر به مسدودسازی صفحات ایرانی شد یا از مدار خارج شدن برخی دامنه‌های دات کام خبرگزاری‌های ایرانی حائز اهمیت است. در آن زمان شرکت‌های نگهدارنده دامنه دات کام علت حذف دامنه‌های مذکور را به فشار و تحریم‌های دولت آمریکا نسبت داده بودند.

علاوه بر این موارد می‌باید به امنیت بالا، افزایش سرعت و مدیریت منطقی فضای وب در صورت راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات اشاره کرد. بنابراین برخلاف فضاسازی‌هایی که بعضاً دراین‌باره صورت می‌گیرد در این طرح هرگز صحبتی از قطعی یا محدودیت اینترنت نیست و هدف داشتن شبکه‌ای امن‌تر، ارزان‌تر و باکیفیت‌تر در انتقال اطلاعات و ارائه خدمات است.

نکته مورد اهمیت دیگر این است که راه‌اندازی و بهره‌برداری شبکه ملی اطلاعات در کشورهای مختلف شروع‌شده یا به سرانجام رسیده است. دراین‌باره سید ابوالحسن فیروزآبادی، رئیس مرکز ملی فضای مجازی بیان می‌کند: شبکه ملی اطلاعات فقط در کشور ما نیست بلکه در ۲۸ کشور مانند این شبکه وجود دارد.

فیروزآبادی افزود: حتی در چند سال اخیر فرانسوی‌ها به‌طورجدی اینترنت اروپایی را برای لحاظ کردن دغدغه‌های خود مطرح می‌کنند.

دولت در پیشبرد شبکه ملی اطلاعات کوتاهی می‌کند

باوجود اهمیت موضوع شبکه ملی اطلاعات، اما فازها و مراحل اجرایی آن تاکنون مطابق برنامه پیش نرفته است. به همین دلیل بود که رهبری در جلسه اول شهریورماه درباره اجزای شبکه ملی اطلاعات می‌فرمایند: «این اجزا باید در زمان‌بندی‌های مشخص تحقق پیدا کند؛ آدم می‌بیند که تحقق پیدا نمی‌کند، از زمان‌بندی‌ها عقب‌اند؛ یا سیاست‌های اصولی‌ای در زمینه پهنای باند وجود دارد که مکرر ابلاغ‌شده؛ خب این سیاست‌ها باید رعایت بشود و این‌ها مورد درخواست و تأکید مؤکد این‌جانب است».

نکته جالب اینجاست که حتی در پنج ماه گذشته جلسات شورای عالی فضای مجازی نیز با وقفه در تشکیل مواجه شده است. شورای عالی فضای مجازی به‌عنوان نهاد کانونی متمرکز برای سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری و هماهنگی در فضای مجازی کشور می‌باید اهتمام ویژه‌ای برای تشکیل جلسات آن وجود داشته باشد که عملاً بعد از 12 بهمن 1398، جلسه آن در تاریخ 9 تیرماه 1399 برگزار شد.

باوجوداین کم‌کاری‌ها، اما محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات روز دوم شهریورماه در گفت‌وگو با خانه ملت درباره وضعیت شبکه ملی اطلاعات، گفت: بخش عمده‌ای از مسئولیت‌های ما در حوزه زیرساخت ارتباطی شبکه ملی اطلاعات انجام‌شده است؛ بر اساس سندی که در شورای عالی فضای مجازی تصویب‌شده در لایه‌ی زیرساخت‌های ارتباطی و لایه زیرساخت‌های خدماتی موجودیت‌هایی وجود دارد که بخش عمده‌ای از آن‌ها تاکنون شکل‌گرفته و تعدادی دیگر نیز باید ایجاد شود.

عضو کابینه دوازدهم با بیان اینکه اگرچه ایجاد خدمات پایه در شبکه ملی اطلاعات وظیفه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است اما سایر خدمات وظیفه سایر دستگاه‌ها است، اضافه کرد: بخش‌های مربوط به وزارت ارتباطات با سرعت مناسب پیش می‌رود و امیدواریم تا پایان سال جاری در بخش زیرساخت‌ها آنچه در سند معماری و طرح کلان شبکه ملی اطلاعات تصویب‌شده، قابل‌لمس باشد.

اما در مقابل برخی از مسئولان تأکیددارند برخلاف تأکید وزارت ارتباطات بر پیشبرد شبکه ملی اطلاعات اما در واقعیت چنین اقدامی صورت نگرفته است. به‌عنوان‌مثال علی جدی، نماینده مجلس یازدهم بابیان اینکه پیاده‌سازی شبکه ملی اطلاعات امنیت داده‌های کشور را تأمین می‌کند، گفت: وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ... ادعا کرد که 70 درصد از شبکه ملی اطلاعات اجرایی شده درحالی‌که بر اساس بررسی‌های انجام‌گرفته تنها 30 درصد از این شبکه اجرایی شده است.

این نماینده مجلس شورای اسلامی همچنین درباره میزان اجرای دولت الکترونیک در سال‌های گذشته افزود: تاکنون زیرساخت موردنیاز برای راه‌اندازی دولت الکترونیک در بسیاری از استان‌ها فراهم نشده است.

درنهایت باید گفت انتظار می‌رود نهادها و دستگاه‌های مختلف علی‌الخصوص وزارت ارتباطات زیرساخت‌های لازم را با مدیریت مستقل کاملاً داخلی جهت پیشبرد اهداف شبکه ملی اطلاعات تسریع ببخشد. شبکه‌ای که هم‌زمان با تأکید بر پیام‌رسان تا موتور جست‌وجو و ... امکان عرضه انواع محتوا و خدمات موردنیاز را با حداکثر کیفیت و اطمینان برای عموم مردم فراهم می‌نماید.

دولت دوازدهم باید بداند در صورت کوتاهی در این حوزه باید مسئولیت‌ها و عواقب  ناشی از آن را نیز پذیرا باشد. رفتار  برخی مسولان دولتی در این عرصه مهم نشان می‌دهد که آنان بر خلاف ادعاها اساسا قائل به حکمرانی در این موضوع نبوده و شرایط هرج و مرج فعلی  حاکم بر فضای مجازی و اینترنت را ترجیح می‌دهند. اینکه این فضا چه آورده ای بی آنان دارد بماند.