مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی می گوید ایران به بازرسان آژانس اجازه نداده است به دو مکان مورد نظر آنها به منظور بازرسی هسته ای، دسترسی داشته باشند.
رافائل ماریانو گروسی در سخنانی در آغاز نشست شورای حکام آژآنس، اعلام کرد بیش از چهار ماه است که ایران اجازه دسترسی به این دو مرکز را نداده و حدود یک سال است که از گفت و گوی جدی درباره مسایل مرتبط با فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام نشده احتمالی در این مراکز خودداری می‌کند. وی از تهران خواسته است، اجازه دسترسی سریع بازرسان آژآنس را به این دو مکان صادر کند.
بخشی از ادعای گروسی، وجود مکان‌های اعلام نشده از جمله در آباده و تورقوزآباد است. برخی منابع غربی با استناد به گزارش سازمان های اطلاعاتی رژیم صهیونیستی مدعی هستند ایران در این مکان ها فعالیت‌های هسته‌ای داشته و آنها را از بین برده است و اکنون باید درباره آن پاسخ گو باشد.
به گزارش رویترز، دیپلمات هایی که آژانس را دنبال می کنند، می گویند تصمیم به بازرسی این دو سایت بر اساس اطلاعاتی است که منابع اطلاعاتی اسرائیل در اختیار آژانس قرار داده و آن را "آرشیو" فعالیت های گذشته می خوانند.
این ادعا در چارچوب مواردی مطرح می شود که PMD نامیده می شود: ابعاد احتمالی فعالیت های نظامی ایران در گذشته. پرونده PMD سال هاست که بسته شده و اصولا یکی از مبانی نهایی شدن برجام، مختومه اعلام شدن PMD است.
اما نکته جنجالی و مهم تر در در این زمینه، استناد آژانس به ادعای رژیم صهیونیستی در خصوص فعالیت های هسته ای ایران است.
اسرائیل با وجود آن که عضو آژانس بین المللی انرژی اتمی است، به پیمان منع تولید و تکثیر تسلیحات اتمی (NPT) نپیوسته، برنامه های هسته ای آن تحت نظارت بازرسان آژانس نبوده، و بمب اتمی دارد.
موسسه بین المللی تحقیقات صلح (Sipri) مستقر در استکهلم روز دوشنبه در گزارش سالانه خود اعلام کرد اسرائیل احتمالا تعداد کلاهک های هسته ای خود را از 80 مورد در سال 2019 به 90 کلاهک در سال 2020 افزایش داده است. بنا بر اعلام سیپری، تعداد واقعی این کلاهک ها می تواند بیشتر باشد زیرا مقامات اسرائیلی در خصوص توانمندی های اتمی تل آویو اطلاع رسانی نمی کنند.
به گزارش سیپری، اسنادی که از حالت طبقه بندی شده دولت آمریکا و اسرائیل خارج شده نشان می دهد اسرائیل در اوایل دهه 1960 و احتمالا با همکاری آمریکا ساخت تسلیحات اتمی خود را آغاز کرده است. در سال 2015 نیز موسسه علوم و امنیت بین الملل مستقر در واشنگتن اعلام کرده بود، اسرائیل دستکم 115 کلاهک هسته ای تولید کرده است.
و اما ایران عضو ان پی تی است، برنامه های هسته ای آن تحت نظارت کامل آژانس قرار داشته و بیشترین موارد بازرسی هسته ای بین المللی در آن صورت گرفته است و پروتوکل الحاقی ان پی تی را نیز داطلبانه اجرا کرده است. طبق گزارش اجرای پادمان در سال ۲۰۱۹، آژآنس تنها در سال گذشته ۳۳ دسترسی تکمیلی در ایران انجام داده است، که به گفته نماینده ایران در این نهاد بین المللی، این نتیجه اجرای داوطلبانه و موقت پروتکل الحاقی است. از سوی دیگر بر اساس آمار منتشر شده در سال 2018، در میان کشورهای دارنده موافقت نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی ان پی تی، تا آن سال هزار و 124 مورد بازرسی صورت گرفته بود که 989 مورد آن در ایران رخ داد. یعنی چیزی حدود 88 درصد. به گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی، در مجموع 22 درصد بازرسی های این نهاد در سراسر دنیا، در ایران صورت می گیرد. از طرفی روزانه 6 بازرس آژانس در ایران حضور دارند تا برنامه های هسته ای کشورمان تحت نظارت کامل آژانس باشد.
با این وجود، ایران همواره برای ادامه همکاری با آژانس اعلام آمادگی کرده است. بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران می گوید "شیوه پاسخ گویی ایران به آژانس بر اساس مبنای پادمانی به این صورت است که بر اساس ماده ۶۹ پادمان که بین ایران و آژانس منعقد شده است، ایران اطلاعاتی را به آژانس می‌دهد که در اصطلاح به آن "گزارش" می‌گویند. آژانس بعد از آن می‌آید و راستی آزمایی می‌کند، بعد از راستی آزمایی اگر سؤالی داشته باشد مطرح می‌کند، بعد از آن هم اگر سؤالی داخل سایت داشته باشد مطرح می‌کند و ایران به آن دسترسی می‌رسد. اجازه بازرسی از هر مکانی در ایران توسط آژانس در صورت ارائه اسنادی داده میشود که آن اسناد- که به کشور عضو ارائه میشود- متقن باشد. بر این اساس هر سؤالی نمیتواند مطرح شود چرا که آژانس یک تشکیلات تحقیقاتی نیست بلکه نظارتی است، باید گزارشی یا اطلاعاتی داده شود، سپس بیاید و اطلاعات را بررسی کند."
در همین حال سه کشور اروپایی امضا کننده برجام – آلمان، انگلیس و فرانسه- از تهران خواسته اند به بازرسان آژانس اجازه دهند به سایت های مورد نظرشان در ایران دسترسی کامل بدهد. گزارش ها حاکی است که این سه کشور در نظر دارند علیه ایران به اقدامات دیگری نیز روی آورند. رویترز با اشاره به پیش نویس قطعنامه ضد ایرانی اروپایی ها در نشست شورای حکام آژانس، به نقل از یک دیپلمات غربی گزارش داد " سه کشور اروپایی نمی توانند عقب نشینی کرده و کاری نکنند." کاظم غریب آبادی نماینده ایران در آژانس اعلام کرده است اگر این سه کشور، چنین گام هایی بردارند، ایران نیز چاره ای نخواهد داشت مگر آن که واکنش متقابل نشان دهد.
به نظر می رسد اروپایی ها نیز همکاری گسترده ایران را با آژانس و نیز پایبندی آن به برجام را نادیده گرفته اند. از زمان امضای این سند در سال 2015 آژانس بین المللی انرژی اتمی در تمام گزارش های خود از پایبندی کامل ایران به تعهدات برجامی اش خبر داده بود. و بعد از خروج آمریکا از برجام، و همچنین تعلل اروپا در ادای تعهداتشان از جمله در زمینه نقل و انتقالات مالی، جمهوری اسلامی ایران نیز در چند مرحله – طبق برجام- تعهدات برجامی خود را کاهش داده است.
به نظر می رسد آژانس بین المللی انرژی اتمی با تن دادن به خواسته های رژیم صهیونیستی و نیز حامی اصلی آن آمریکا، در پرونده هسته ای ایران، از وظایف حقوقی و ذاتی خود دور شده و در حال بدعت گذاری خطرناکی است. این امر نه تنها اعتبار آژانس که امنیت جهانی را هدف قرار داده است.
